GIDA COĞRAFYASI

Dünya Gıda ve Tarım Örgütü (FAO) 2013 verilerine göre, dünya toplam et üretiminin %36,4’ünü domuz eti (113 milyon ton), %35’ini kanatlı eti (108,7 milyon ton), %20,6’sını büyükbaş eti (64,2 milyon ton), ve %4’ünü küçükbaş eti (14 milyon ton) oluşturmaktadır. Doğru cevap D seçeneğidir.

2013 yılında kişi başı et tüketimi Kanada'da 69,4 kg, Rusya'da 59,8kg, Japonya 35,6 kg, Mısır'da 18,8kg'dır. Avustralya’da kişi başı et tüketimi 91,6 kg'dır ve dünyada kişi başı et tüketiminin en fazla olduğu ülkedir. Doğru cevap A seçeneğidir.

Dünya et ticaretinde daha çok kanatlı (özellikle tavuk) eti ve sığır eti ülkeler arasında alınıp satılmaktadır. Domuz, koyun ve keçi etleri daha çok üretildiği ülkelerde tüketildiğinden ticaret oranları düşüktür. Dünya et ticaretinin %42’sini (12,4 milyon ton) kanatlı eti, %30 kadarını (8,9 milyon ton) büyükbaş eti, %24’ünü (7,1 milyon ton) domuz eti, %3,4’ünü (1 milyon ton) küçükbaş eti oluşturmaktadır. Doğru cevap C seçeneğidir.

Dünya süt üretiminin %82’sini inek sütü (625,7 milyon ton), %12,7’sini manda sütü (97,4 milyon ton), %2,3’ünü keçi sütü (17,8 milyon ton) ve %1,3’ünü koyun sütü (10,1 milyon ton) %0,4’ünü deve sütü oluşturmaktadır. Doğru cevap A seçeneğidir.

Tarımsal Ekonomi ve Politika Geliştirme Enstitüsü (TEPGE) 2014 yılı verilerine göre, dünya tereyağı ihracatı 782 bin ton olarak gerçekleşmiştir. Yeni Zelanda 475 bin ton ile %60’lık tereyağı ihracat payı ile dünya pazarında lider konumundadır. Doğru cevap D seçeneğidir.

2013 yılı itibarıyla dünya yumurta üretiminin %39’unu karşılayan Çin, en önemli yumurta üreticisidir. ABD ise toplam üretimin %7’lik kısmını oluşturarak, ikinci büyük üretici konumundadır. Hindistan, Meksika, Brezilya, Japonya, Rusya, Endonezya, Ukrayna ve Türkiye diğer önemli yumurta üreticisi ülkelerdir. Doğru cevap D seçeneğidir.

Başlıca bal ihracatçısı ülkeler; Çin, Arjantin, Yeni Zelanda, Almanya, Meksika, Vietnam, İspanya, Brezilya, Macaristan ve Ukrayna’dır. Dünyada en çok bal ithal eden ülkeler; ABD, Japonya, İngiltere, Fransa, Belçika, Endonezya, İtalya, Suudi Arabistan ve diğer Avrupa ülkeleridir. Doğru cevap A seçeneğidir.

Manda 123.609 baş, keçi 10.186.222 baş, sığır 14.774.924 baş, tiftik keçisi 176.456 baştır. 32.186.210 baş ile en fazla koyun bulunmaktadır. Doğru cevap C seçeneğidir.

Türkiye bal üretiminde dünyada,Çin’den sonra, ikinci sırada yer almaktadır. Bal üretimi her bölgede yer almakla birlikte, daha çok Ege (%22), Akdeniz (%20), Doğu Karadeniz (%17) ve Doğu Anadolu Bölgeleri’nde üretilmektedir. Doğru cevap A seçeneğidir.

FAO verilerine göre 1970-2014 döneminde dünya hayvan varlığı, sığırda %37, mandada %86, koyun ve keçide %54, domuzda
%80, kanatlıda %308 artış göstermiştir. Buna göre hayvan varlığında en fazla artış kanatlıda göstermiştir. Doğru cevap E'dir.

FAO 2014 Gıda Görünüm Raporu verilerine göre 2013 yılında büyükbaş et ticaretinde başlıca satıcı ülkeler Brezilya, Hindistan, Avustralya, ABD, Yeni Zelanda, İrlanda, Almanya, Polonya, Hollanda ve Uruguay olurken başlıca alıcı ülkeler ABD, Rusya, Japonya, Hong Kong, Vietnam, İtalya, Hollanda, Birleşik Krallık, Fransa ve Almanya olmuştur. Buna göre Japonya alıcı ülkeler arasında yer alırken; Brezilya, Hindistan, İrlanda ve Avusturalya satıcı ülkeler arasında yer almaktadır. Doğru cevap A'dır.

Uluslararası küçükbaş hayvan eti ticaretinde Avustralya, Yeni Zelanda, Birleşik Krallık, İrlanda, İspanya, Hollanda, Hindistan, Uruguay, Namibya ve Etiyopya başlıca ihracatçı ülkelerdir. Avustralya ve Yeni Zelanda en büyük ihracatçı ülkelerdir. İki ülke toplam ihracatın %70’ini karşılamaktadır. Doğru cevap C'dir.

2013 verilerine göre en önemli yumurta üreticisi Çin'dir ve dünya yumurta üretiminin %39’unu karşılamaktadır. ABD ise toplam üretimin %7’lik kısmını oluşturarak, ikinci büyük üretici konumundadır. Hindistan, Meksika, Brezilya, Japonya, Rusya, Endonezya, Ukrayna ve Türkiye diğer önemli yumurta üreticisi ülkelerdir. Doğru cevap D'dir.

2013 yılı itibarıyla  Çin en önemli yumurta ve bal üreticisidir. Tereyağı üretiminde Hindistan, AB-28, Yeni Zelanda, ABD, Pakistan, Avustralya önemli üreticilerdir. Dünyada inek sütü üretiminde ise başta gelen ülkeler ABD, Hindistan, Çin, Brezilya, Almanya, Rusya, Fransa, Yeni Zelanda, Birleşik Krallık, Türkiye, Pakistan, Polonya, Hollanda, Arjantin ve Ukrayna’dır. Bunlardan ABD, Hindistan, Çin, Brezilya, Almanya, Rusya, Fransa büyük üreticilerdir.  Doğru cevap C'dir.

Türkiye bal üretiminde dünyada Çin’den sonra ikinci sırada yer almaktadır. Doğru cevap B'dir.

Türkiye’de genel olarak arının bal özü topladığı bitkilere göre, çam balı, yayla balı, narenciye balı, kekik balı, kestane balı,
ıhlamur ağacı balı, pamuk balı ve ayçiçeği balı üretilmektedir. Türkiye’de üretilen çam balı dünyada aranan bir gıda olup üretimin %95’i ihraç edilmektedir.Doğru cevap B'dir.

2014 yılı verilerine göre Türkiye'de et üretiminin türlere göre dağılımında % 65'i kanatlı eti, % 30'u sığır eti, % 3,4'ü koyun eti, %1'i keçi eti ve yüzde 0, 01'i se manda eti oluşturmaktadır. Buna göre oransal olarak en az paya sahip et türü manda etidir. Doğru cevap B'dir.

Türkiye’de gerek büyükbaş gerekse küçükbaş hayvancılıkta, verimi yüksek kültür ırklarının oranı giderek artmaktadır. Özellikle sığır cinsinde kültür ve kültür melezi ırkların oranı yüksektir (%85). Küçükbaş hayvancılıkta ise yerli ırklar hâkimdir. Türkiye koyun varlığının %93’ü, keçi varlığının %98’i yerli ırklardan oluşmaktadır. Yerli ırklarda et ve süt verimi kültür ırklarına göre düşüktür. Ancak, çevre şartlarına iyi uyum sağlamaları nedeniyle tercih edilmektedirler. Otlak hayvancılığı açık alanda yapıldığı için hayvanın çevre şartlarına uyumu önem taşımaktadır. Bu yüzden verim artırmada ve damızlık hayvan temininde saf kültür ırkı yerine, yerli ırkların melezlenmesi yoluna gidilmektedir. Koyun ve keçi yetiştiriciliğinde de et ve süt verimi yüksek kültür ve kültür melezi ırklar geliştirilmeye çalışılmaktadır. Buna göre Türkiye'de koyun ve keçi cinsinde yerli ırklarda et ve süt verimi kültür ırklarına göre yüksek olduğu söylenemez. Doğru cevap D'dir.

2014 verilerine göre kişi başı yıllık peynir tüketimi; İsveç'te 25,8 kg, Almanya'da 24,6 kg, İsviçre'de 21,6 kg, Yeni Zelanda'da 8,6 kg ve Japonya' da 2,2 kg olarak belirlenmiştir. Buna göre  kişi başı yıllık peynir tüketimi (2014) en düşük olan ülke Japonya'dır. Doğru cevap E'dir.

Bilimsel yöntemlerle yapılan bu hayvancılıkta, teknolojiden yararlanılmakta, elde edilen et ve süt verimi mera hayvancılığına göre oldukça yüksek olmaktadır.