GIDA COĞRAFYASI

Bitki bilimcilere göre dünyada meyvelerin ana vatanı olan başlıca beş bölge bulunmaktadır. Bunlar; Karadeniz ve Hazar Denizi arasında yer alan Kafkas Dağları, Hindistan ve Pakistan arasında yer alan Kaşmir Dağı etekleri, Endonezya, Orta Amerika ve Çin’in değişik bölgeleridir. Doğru cevap A'dır.

Elma. armut, ayva, erik, kiraz , vişne, şeftali, kayısı, zerdali, badem, üzüm, antepfıstığı, iğde, dut, muşmula, ceviz, fındık, kestane gibi meyveler ılıman iklim meyveleridir. Doğru cevap B'dir.

Meyvelerin yetişmesini etkileyen koşulları; iklim, toprak özellikleri, yeryüzü şekilleri, sulama, gübreleme, budama, hastalıklarla savaş ve ilaçlama, teknolojik olanaklar, pazarlanma koşulları, ülkelerin kredi ve teşvik politikaları vb. olarak sıralamak mümkündür. Doğru cevap C'dir.

Yaş meyve üretiminde Çin ilk sırada yer alırken bu ülkeyi sırasıyla Hindistan, Brezilya ve ABD izlemektedir. Doğru cevap D'dir.

Karbonhidratça zengin olan meyvelere; kuru üzüm (%76), kuru incir (%74), kestane (%72), muz (%21), erik (%20), incir (%18), hurma (%16,5), taze kayısı (%13,4), elma (%13) ve armut (%11,4) örnek olarak verilebilir. Doğru cevap E'dir.

Birleşmiş Milletler Gıda ve Tarım Örgütü (FAO) ve Dünya Sağlık Örgütünün (WHO) ortak yayınladığı bir raporda kalp hastalıkları, kanser, diyabet ve obezite gibi kronik hastalıkların önüne geçilebilmesi için günde en az 400 gram sebze ve meyve tüketilmesi tavsiye edilmektedir. Doğru cevap A'dır.

Ananas dış görünüş olarak tıknaz, sert, mumsu, yapraklara sahip olup ortalama 1-1,5 metre boyundadır. Çok yıllık bir bitki olması nedeniyle derin bünyeli, humusça zengin ve iyi drene edilmiş topraklardan hoşlanmaktadır. Ananasın iyi yetişmesi için toprakta pH’ın 5,5-6,0 ve organik madde miktarının ise %2 civarında olması gerekmektedir. Hafif kumlu topraklarda, iyi gelişmemesi ve verimin azalması nedeniyle çok iyi sulama yapılması gerekmektedir. İyi bir verim elde etmek için, yüksek yoğunluklu dikim, iyi bir bakım, zamanında doğru gübreleme ve ilaçlama yapılmaktadır. Doğru cevap E'dir.

Çok yıllık bahçe bitkileri arasında bulunan asmanın ve bağcılık kültürünün ana vatanı Türkiye olup aynı zamanda Türkiye dünyada bağcılık açısından en elverişli kuşakta yer almaktadır. Çeşit ve tip zenginliği sonucu oluşan bağcılık potansiyeli ile Türkiye dünya bağcılığında önemli bir yere sahiptir. Doğru cevap B'dir.

Ticaret amaçlı yetiştirilen elma çeşitlerini; Amasya, ferik, golden, hüryemez, kırmızı, delicious, demir, janathan, gravenstein oluşturmaktadır. Doğru cevap D'dir.

Gülgiller familyasından olan şeftalinin ana vatanının Kuzey Çin olduğu düşünülmektedir. Doğru cevap C' dir.

Bugün dünya meyve üretiminde başlıca söz sahibi ülkeler, Çin, Hindistan, Brezilya, ABD, İtalya, İspanya, Meksika, Endonezya, İran, Filipinler, Fransa ve Türkiye’dir. Çin dünya meyve üretiminde lider konumdadır (Gül ve Akpınar, 2006). Çin’in dünya meyve üretiminde lider konumunda olmasında, bir yandan sahip olduğu iklim farklılığının birçok meyve türünün yetiştirilmesine imkan tanıması, diğer yandan da ülkede gerçekleşen ekonomik reform ile üreticilere üretim kararını almada özgürlük sağlanmasıyla meyve üretiminin özellikle dağlık bölgelerde en popüler üretim dalı olması etkili olmuştur (Shi ve Wahl, 1996). Doğru cevap D'dir.

Ceviz, badem, fıstık, zeytin, yağlı meyveler kategorisine girerken muz ise unlu meyveler kategorisinde yer alır. Doğru cevap A'dır.

Erik, şeftali, vişne kayısı sert (taş) çekirdekli meyvelerdendir. Elma ise yumuşak çekirdekli meyvelerdendir (Bkz. Tablo 5.1). Doğru cevap C'dir.

Muzun üretimi en fazla Asya ülkelerinde yapılmakta ve bu kıtayı sırasıyla Güney Amerika, Orta ve Kuzey Amerika, Afrika, Okyanusya ve Avrupa ülkeleri izlemektedir.

2012 yılı itibarıyla dünyada ihracatı en çok yapılan yaş meyve muz olmuş, söz konusu ürünün ihracatı yaklaşık olarak 8,7 milyar dolar dolayında gerçekleşmiş ve muzun yaş meyve ihracatındaki payı %14,3 olmuştur. Doğru cevap E'dir.

Orta ve Güney Amerika’da bazı ülkeler muz üretiminde ve ticaretinde dünya sıralamasında önlerde yer almaktadır. Muz ihracatında Ekvador 2,1 milyar dolarlık ihracat ve %22,8 pay ile dünya lideri konumundadır. Bu ülkeyi 1,3 milyar dolar ve %14,1’lik pay ile Belçika, 822 milyon dolar ve %9 pay ile Kolombiya izlemektedir. Bunları 707 milyon dolar ve %7,7 pay ile Kosta Rika ve 648 milyon dolar ve %7,1’lik payla Filipinler takip etmektedir (TMMOB Ziraat Mühendisleri Odası, 2015).

Muz ihracatında Ekvador 2,1 milyar dolarlık ihracat ve %22,8 pay ile dünya lideri konumundadır. Dünya yaş meyve ihracatında ikinci sırada 7,1 milyar dolarlık ihracat hacmiyle üzüm gelmektedir. Elma 7,1 milyar dolarlık ihracat ve %11,5’lik pay ile dünya yaş meyve ihracatında üçüncü sırada yer almaktadır. Doğru cevap E'dir.

Muz, Güneydoğu Asya kökenli bir meyvedir. Ana vatanı Güney Çin, Hindistan, Hindistan ile Avustralya arasında kalan adalardır. Buna karşın ana vatanından çok uzaklara götürülerek dünyanın çeşitli bölgelerinde muz üretimi yapılmaya başlanmıştır. Doğru cevap D'dir.

Dünya ceviz üretiminin yarısını Çin tek başına karşılamaktadır. Üretimde birinci olan Çin, 4,25 milyon dekarda 1,7 milyon ceviz üretmektedir. İkinci sırayı %13,2 üretim payı ve 450 bin ton üretimle İran, %12,5 pay ve 425 bin ton üretimle ABD izlemektedir. Türkiye, %5,7 üretim payıyla dördüncü, Meksika %3,2 payla beşinci, Ukrayna %2,8 payla altıncı, Hindistan %1,2 payla yedinci, Şili ise %1,1 payla sekizinci sırada bulunmaktadır. 8 ülke, dünya ceviz üretimindeki payını 1995-2012 döneminde %74’den %89’a çıkarmıştır (Türkiye Ziraat Odaları Birliği, 2015). Doğru cevap D'dir.

Bugün dünya meyve üretiminde başlıca söz sahibi ülkeler, Çin, Hindistan, Brezilya, ABD, İtalya, İspanya, Meksika, Endonezya, İran, Filipinler, Fransa ve Türkiye’dir. Çin dünya meyve üretiminde lider konumdadır.