GIDA COĞRAFYASI

Kavuz: buğdaygillerin başağında, başakçıkları veya çiçeği saran kabuktur. Cevap B'dir.

Tahıllar, dünyada en geniş alanlarda ekilen tarım ürünüdür. Dayanıklı olmaları ve uyum sağlama konusundaki yetenekleri nedeniyle başka hiçbir tarım ürününün yetiştiriciliğinin yapılamadığı alanlarda yetiştirilebilir. Cevap E'dir.

Tahıl daneleri, karbonhidratlar, proteinler, yağlar, mineraller ve vitaminler açısından zengindir. Cevap D'dir.

Havza: Dağ veya tepelerle sınırlanmış, suları aynı denize, göle veya ırmağa akan bölgedir. Cevap A'dır.

Tahıllar, tarımı en kolay ürünler arasında yer almaktadır. Yetiştirilmelerinde tarım makineleri yoğun olarak kullanılabilmektedir. Tahıllar, saklanması ve depolanması kolay tarım ürünleridir. Bu nedenle üretildikleri yıl içinde tüketilme zorunluluğu yoktur. Dünyada milyarlarca insanın temel besin maddesi olan tahıl, bazı bölgelerde yetiştirilen tek tarımsal ürün olması nedeniyle beslenme açısından çok önemlidir. Cevap C'dir.

Buğday, kurak ve yarı kurak iklimlere uyum sağlamıştır. Cevap A'dır.

Mahlut; karışık ekim anlamına gelmektedir. Buğday, arpa, çavdar ve darının birbirine karıştığı tohumların ekilmesiyle elde edilir. Üretimi gittikçe azalmaktadır. Cevap B'dir.

Glüten: Tahıl unlarından nişasta çıkarıldıktan sonra geri kalan albüminli maddedir. Cevap A'dır.

Yaz mevsiminin kurak geçmesi şartıyla çok geniş bir alanda buğday tarımı yapılabilir. Serin iklim bölgelerinde 1700-1800 m yüksekliklerde de yetiştirilebilir. Buğdayın gereksinim duyduğu toplam sıcaklığı elde etmesi yetişme süresini belirler.  Cevap C'dir.

: Çeltik bitkisinin kabuklarından ayrılmış tohumlarına pirinç denilir. Bu nedenle çeltik tarımına pirinç tarımı da denilebilir. Cevap B'dir.

Tahıllar, sıcak iklim ve serin iklim tahılları olmak üzere iki ana gruba ayrılır. Sıcak iklim tahıllarının başlıcaları, pirinç, mısır, darı ve kuşyemidir. Serin iklim tahıllarının başlıcaları ise buğday, arpa, çavdar, yulaf, tritikale ve mahlut sayılabilir. Bu nedenle verilen seçenekler arasında yalnızca pirinç sıcak iklim tahılıdır. Doğru yanıt C’dir.

2013 yılı itibariyle en çok tahıl üreten ülke 554.613.842 ton üretim ile Çin’dir. ABD 436.553.678 ton üretim ile ikinci sırada yer almaktadır.  Hindistan üçüncü, Brezilya dördüncü sırada yer almaktadır. Rusya ise tahıl üretiminde dünyada beşinci sıradadır. Türkiye ise 37.475.264 ton üretim ile dünyanın on beşinci tahıl üreticisi ülkesidir. Doğru yanıt B’dir.

Dünyada en geniş alanlara buğday ekilse de mısır ve pirinç buğdaydan daha verimlidir. Bu nedenle mısır ve pirincin yetiştirildiği sahalar, asıl yetişme alanı olan sıcak bölgelerden orta iklim kuşağı’na doğru genişlemiştir. Yıllar arasında arpa, sorgum, darı, yulaf ve çavdarın ekim alanları ve üretim miktarları değişmekle birlikte sıralama değişmemektedir. Dünyada en çok üretilen tahıl mısır olmasına rağmen en geniş alanlara ekilen tahıl buğdaydır. Bu nedenle doğru yanıt D’dir.

Türkiye 4,8 milyon ton toplam tahıl ithalatı ile 24. sırada yer almaktadır.  Aynı zamanda Türkiye 3,2 milyon ton toplam tahıl ihracatı ile 19. sırada yer almaktadır.  Bu nedenle 19 güçlü bir çeldirici olmasına rağmen seçeneklerde ithalat sıralaması aranacağı için elenmelidir. Doğru yanıt D’dir.

Seçeneklerde verilen tahıllara ilişkin tanımlamalar şu şekildedir. Tritikale; buğday ve çavdar melezidir. Buğday ve arpanın yetiştirilemediği fakir topraklarda tarım yapılabilmesi amacıyla ıslah edilmiştir. Mahlut; karışık ekim anlamına gelmektedir. Buğday, arpa, çavdar ve darının birbirine karıştığı tohumların ekilmesiyle Burçak; üretimi gittikçe azalan tahıllardandır. Siyez kavuzlu olması sebebiyle pirince benzeyen bir tahıldır. Kavuz ise buğdaygillerin başağında, başakçıkları veya çiçeği saran kabuktur. Bu nedenle doğru yanıt A’dır.

Buğday, serin iklim tahıllarındandır, gelişmesinin ilk devresinde serin bir iklim ister. Ekim zamanına bağlı olarak iki ana gruba ayrılır. İlkbaharda ekilen buğdaylara yazlık buğday, sonbaharda ekilenlere ise kışlık buğday denir. Kış buğdayı 200-250 günde hasat edilebilir. Yaz buğdayı ise 120-130 günde hasat edilir. Yaz buğdayının yıllık ürünü (rekoltesi) düşüktür. Buğdaylar kullanım alanlarına göre ekmeklik buğdaylar ve makarnalık buğdaylar olarak iki gruba ayrılır. Makarnalık buğdaylar, kalitesi makarna üretimindeki kalitesine bağlı olarak değişiklik gösteren durum buğdaylarıdır. Ekmeklik buğdaylar -35 °C’ye kadar düşen sıcaklıklara kısa süreliğine dayanabilir. Makarnalık buğday ise -15 °C’den düşük sıcaklıklara dayanamaz. Bu nedenle doğru yanıt C’dir.

Pirincin bileşiminde %77-90 karbonhidrat, %5-8 protein ve %2-3 yağ bulunur. Pirinç, Güney Asya, Güneydoğu Asya ve Doğu Asya’da bir milyardan fazla insanın temel besin maddesini teşkil eder. Güneydoğu Asya’da birçok dilde pirinç kelimesi aynı zamanda gıda anlamını da taşır. Pirinçte mineral ve vitamin bulunmadığı için seçeneklerde karbonhidrat, protein ve yağ aranacaktır. Bu nedenle doğru yanıt D’dir.

Mısırın sap ve yaprakları yem olarak, sanayide kâğıt ve karton yapımında, koçanı ise sepet örme ve süsleme işlerinde, yem yapımında, yalıtım işlerinde ve yakacak olarak kullanılır. Diş macunlarının tatlandırılmasından pinpon toplarının üretimine kadar geniş bir alanda mısırdan yararlanılır fakat mısır boya üretiminde kullanılmaz bu nedenle doğru yanıt E’dir.

Yulaf üretimi açısından Türkiye’de İç Anadolu Bölgesi’nde Sivas, Niğde, Nevşehir, Ankara, Konya, Marmara Bölgesi’nde Çanakkale, Balıkesir ve Kocaeli öne çıkmaktadır. Ege ve Akdeniz Bölgeleri ile Orta ve Batı Karadeniz bölümleri yulaf ekilen diğer alanlardır. Güneydoğu Anadolu Bölgesi’nde ve Doğu Karadeniz Bölümü’nde yetiştirilmediği, Doğu Anadolu Bölgesi’nde ise sınırlı alanlarda yulaf tarımı yapıldığı açıkça görülmektedir. Muş Doğu Anadolu bölgesinde yer alan bir ilimizdir ve Muş’ta yulaf yetiştiriciliği ön plana çıkmaz. Bunun için doğru Yanıt D’dir.

Siyez bulguru Türkiye’deki ilk Slow Food Presidia’sıdır. Siyez Bulguru 2012 yılında İtalya’nın Torino kentinde gerçekleştirilen Terra Madre-Salone Del Gusto festivalinde Türkiye’yi temsil etmiştir. Ayrıca, ‘Kastamonu Siyez buğdayının coğrafi işaretli ürün olması için başvurusu yapılmış olup, inceleme süreci devam etmektedir. Siyez bulgurunu tanıtmak yaygınlaştırmak amacıyla her yıl İhsangazi Sepetçioğlu ve Siyez Bulguru Festivali düzenlenmektedir. Bilecik Pazaryeri, Kastamonu Eflani, İhsangazi ve Merkez, Sinop Gerze ve Durağan, Samsun Asarcık’ta kaplıca tarımı yapılmıştır. Adana ve Konya’da henüz üretimine başlanmamıştır.  Bu nedenle doğru seçenek E’dir.