GIDA COĞRAFYASI

Açık deniz balıkçılığında, 2012 yılı verilerine göre, milyon ton olarak, Çin (13,9), Endonezya (5,4), ABD (5,1), Peru (4,8) ve Rusya (4,0) ilk beş ülkeyi oluştururlar. Aynı yıl açık denizlerde toplam avlanan balık miktarının 79,7 milyon ton olduğu göz önüne alınırsa bu ülkeler toplam üretimin %43’ünü sağlamaktadır.

Besin maddelerini temel olarak Büyük (Makro) ve Küçük (Mikro) besinler olarak ikiye
ayırırız. Makro besinlerin başlıcaları şunlardır: Karbonhidratlar, yağlar, proteinler ve su. Biz bunlara büyük miktarlarda ihtiyaç duyarız bunların, elde edilmeleri kolaydır. Karbonhidratlar vücudun büyüyüp gelişmesi ve doku onarımı için gereklidir. Soluk alıp verme, hareket etme ve vücut sıcaklığının korunması için gerekli enerjiyi sağlarlar. Yağlar da vücuda enerji sağlarlar. Proteinler vücudun gelişmesinde, kendini yenilemesinde hücre, vücut sıvıları, antikor yapımında kullanılır ve diğer yandan da enerji verirler. Su, pek çok kimyasal işlemde kullanılır; gözyaşı, ter ve idrar gibi sıvıları oluşturur. Su aynı zamanda içerisinde çeşitli mineralleri de bulundurur.
Vitaminler ve mineraller ise mikro besinler grubunda yer alır. Bunlara çok az miktarlarda ihtiyaç duyarız, ancak diğerleri kadar önemlidirler.

Kalori: Beslenme söz konusu olduğunda kullanılan kalori kelimesi, besinlerin doku içinde kullanılarak vücudumuzun sıcaklık ve enerjisini sağlama değerini gösterir bir ölçü birimidir. 1 gr. karbonhidrat yahut protein 4 kalori, 1 gram yağ ise 9 kaloriye eşdeğerdir.

Dünyanın tarım amaçlı kullanılan alanlarının %28’i ekilebilir alanlar, %3’ü dikili alanlar
ve dünyanın en geniş üretim alanı olarak %69’u çayır-mera alanlarından oluşur.

TARIMI ETKİLEYEN DOĞAL ÇEVRE KOŞULLARI: Herhangi bir tarımsal ürünün yetiştirilebilmesi için öncelikle toprak, bitki besin maddeleri, iklim, su, gibi temel isteklerinin karşılanması gerekir. 

TARIMI ETKİLEYEN BEŞERİ KOŞULLAR Tarımsal faaliyetleri doğal koşullarda olduğu gibi birbirinden farklı pek çok beşeri unsur etkiler. Bunlar arasında tarım sektöründe çalışan nüfus, teknolojik gelişmeler, kültürel ve dinî kabuller, sermaye, pazar olanakları, tarımsal toprakların işletme biçimleri başlıcalarını oluşturur.

İklim tarımı etkileyen doğal çevre faktörlerinden biridir.

TARIMI ETKİLEYEN DOĞAL ÇEVRE KOŞULLARI: Herhangi bir tarımsal ürünün yetiştirilebilmesi için öncelikle toprak, bitki besin maddeleri, iklim, su, gibi temel isteklerinin karşılanması gerekir. 

TARIMI ETKİLEYEN BEŞERİ KOŞULLAR Tarımsal faaliyetleri doğal koşullarda olduğu gibi birbirinden farklı pek çok beşeri unsur etkiler. Bunlar arasında tarım sektöründe çalışan nüfus, teknolojik gelişmeler, kültürel ve dinî kabuller, sermaye, pazar olanakları, tarımsal toprakların işletme biçimleri başlıcalarını oluşturur.

FAO (Food and Agriculture Organization): Birleşmiş Milletlerin alt kuruluşlarından birisidir. Açılımı Gıda ve Tarım
Örgütü’dür. 1943’de kurulmuş ancak 1945’de Birleşmiş Milletlerin uzmanlık kuruluşuna dönüşmüştür. Dünyada açlığı yok etmek ve beslenme şartlarını iyileştirmek, gıda güvenliği ile herkes için yeterli gıdaya erişimi sağlamak temel hedefleridir. Merkezi Roma’da olan örgütün pek çok ülkede bürosu vardır.

Tropik kuşak, ekvatorun her iki yanında 23°27’ paralelleri arasında, yani oğlak ve yengeç dönenceleri, arasındaki geniş ve sıcak iklim kuşağıdır.

Subtropikal kuşak ise Yengeç dönencesine kuzeyden, Oğlak dönencesine ise güneyden bitişik ve komşu olan, sıcak ve ılıman kuşak arasında özel bir iklim alanı kuşağıdır. Akdeniz iklimi, bir subtropikal iklim örneğidir.

Üçüncü Tarım Devrimi’nin geçmişi oldukça yenidir, yirminci yüzyılda ortaya çıkmıştır.
Bu dönem birkaç aşamadan oluşur. Önce 20. yüzyılın başlarında 1920’li yıllarda
Amerika’da başlayan ardından İkinci Dünya Savaşı sonrasında Avrupa’da da yayılan tarımda makineleşme, tarımda insan ve hayvan gücünün yerini alan önemli bir gelişmedir.
Ardından yine ABD’de 1950’li yıllarda kullanılmaya başlanan kimyasal gübreler ve tarım
ilaçları birkaç on yıl içinde dünyanın pek çok yerine yayılmıştır. Yine aynı dönemlerde
gıda maddelerinin çeşitli şekillerde işlenerek korunması ve paketlenmesi ürünlerin uzak
ülkelerde bile satışa sunulabilmesini sağlamıştır. Diğer taraftan 1960’larda Filipinler Pirinç Araştırma Enstitüsündeki bilimsel çalışmalarda taneleri çok iri ve verimi yüksek bir tür melezlenmesi yapılmıştır. Bunun ardından bu tür diğer çeltiklerle melezlenerek 90’lı yıllarda yaygın olarak üretilen dayanıklı ve verimi yüksek bir türe dönüştürülmüştür. Görülüyor ki üçüncü tarım devrimi olgusu yirminci yüzyılda 50-60 yıllık bir süreçte hızla ortaya çıkmıştır.

Sentetik kimyasal maddelerin tarımda yarattığı olumsuz etkilerin belirlenmeye başlamasıyla birlikte 20. yüzyılın başlarında geleneksel tarım yöntemine alternatif bazı arayışlar görülmeye başlanmıştır. Bunlardan bir tanesi de organik tarımdır. 1970’li yıllara kadar devam eden çalışmalar 1972 yılında Uluslararası Organik Tarım
Hareketleri Federasyonunun (IFOAM) kurulmasıyla uluslararası nitelik kazanmıştır.

GDO: Bir canlıdaki genetik özelliklerin ayıklanarak bu niteliklere sahip olmayan başka
canlılara aktarılması sonucunda üretilen yeni canlıya Genetiği Değiştirilmiş Organizma (GDO) denir. Bu yöntemle elde edilen canlıların, bazı doğal koşulların olumsuz etkilerine, ilaçlara ve tarım zararlılarına karşı daha dirençli türler elde edilmektedir. GDO yoluyla elde edilen ürünlerin doğaya ve insana zararlı olduğu konusunda çalışmalar kadar yararlarını vurgulayan çalışmalar da vardır. Günümüzde üretilen mısır, patates, domates, soya, çeltik, buğday, kabak, ayçiçeği, yer fıstığı, kolza, papaya ve bazı su ürünlerinde GDO söz konusudur.

Makro besinlerin başlıcaları şunlardır: Karbonhidratlar, yağlar, proteinler ve su. Biz bunlara büyük miktarlarda ihtiyaç duyarız bunların, elde edilmeleri kolaydır. Vitaminler ve mineraller ise mikro besinler grubunda yer alır. Bunlara çok az miktarlarda ihtiyaç duyarız, ancak digerleri kadar önemlidirler.

Tekstür toprak içinde bulunan ve boyutu 2 mm’den daha küçük olan taneciklerin yüzde (%) cinsinden dağılımını veren kavramdır. Bunlar; kum, mil, kil tanecikleri gibi tekil olabilir yahut kireç, organik madde vb. Etkilerle birbirlerine bağlanarak kümeler olusturabilir.

Asitli topraklar daha çok nemli ve yağışlı bölgelerin topraklarıdır. Çok güçlü bir sekilde yıkanmışlardır. Toprakta  nitrojen ve alüminyum iyonları birikmistir. Toprak içindeki kalsiyum, magnezyum, potasyum, sodium gibi çözünebilir bazlar derinlere taşınmıştır. Daha çok laterit ve podzol gibi yıkanmıs topraklar asitli topraklardır. Plantasyon bitkileri asitli topraklarda iyi gelişirler. Bunlara örnek; tarım ürünleri çay, kauçuk, Hindistan cevizi gibi ağaçsı ve kök sistemi derine erisen tropikal ve muson iklim bölgesi bitkileridir. Türkiye’de de çay Karadeniz bölgesinde asitliliği yüksek olan topraklarda yetiştirilir.

Bitki besin maddelerinden karbon ve oksijen büyük oranda havadan, hidrojen toprak suyundan karşılanır. Bu üç element genel olarak bitki dokularının %95’ini olusturur. Diğer elementler topraktan bitki kökleri yoluyla alınırlar. Bunlardan azot (Nitrojen), fosfor, potasyum, kalsiyum, magnezyum, kükürt fazla miktarda kullanılır ve bunlara makro besin elementleri denir, bunları bitkiler genellikle gübreler yoluyla elde eder. Kalsiyum ve magnezyum topraktaki asitligin giderilmesi için gereklidir. Geriye kalan ve az kullanılan elementler mikro elementler olarak adlandırılır, yokluklarında bitkiler gelişme bozukluğu gösterirler ancak fazla olmaları da bitkilerde zehir etkisi yapar.

Vejetasyon: Bir bölgede, o bölgenin dogal kosullarına uygun olarak gelişen, her türlü bitki topluluğunun meydana getirdiği örtüdür.

Tarımı etkileyen bir baska yağış da kardır. Kış yağışlarının genellikle kar halinde oluşu, karın zamanında yağması koşuluyla, tarlalara ekili ürünleri soğuktan koruyan bir örtü saglar. Diğer tarafan karın yavaş yavaş erimesiyle toprak tarafından emilmesi ise toprak suyunu artırdığı için kıymetlidir. Bu sebeple özellikle kışları bol kar yağışlı geçen yıllar tahıl tarımının verimi yönünden Anadolu için bereketli yıllar olarak nitelenir.

Üçüncü Tarım Devrimi, tarlalarda değil, genetik mühendisliğinin modern teknikleriyle laboratuvarlarda geliştirilen yeni, yüksek verimli tarım ürünü türlerine dayanan gelişmeleri ve buna ek olarak da tarım yöntem ve araçlarındaki ilerlemeleri ifade etmektedir.Üçüncü Tarım Devrimi, başka bir ifadeyle, biyoteknoloji çağının bir sonucudur.

Güney ve Dogu Asya’da ilkel geçim tarımında bazı farklılıklar dikkati çeker, burada verim daha yüksek, iş gücü kullanımı daha fazladır. Bu tür entansif (yogun) geçim tarımı olarak adlandırılır. Genellikle nüfusu kalabalık yerlerde görülür. En yaygın olarak görüldüğü ülkeler Çin, Hindistan, Kamboçya, Tayland, Kore, Filipinler, Pakistan gibi ülkelerdir. Bu tarımın yapıldıgı ülkeler dünya nüfusunun yaklaşık üçte ikisini barındırır. Arazinin yoğun bir şekilde kullanıldığı bu tarım türünde, çeltik baslıca ürünü oluşturmaktadır denilebilir.

Şeker kamışı, muz ve kahve Amerika kıtasında; çay, hndstan ceviz, bazı meyveler Asya’da; kakao Afrika’da önemli plantasyon alanları oluşturmaktadır.