GIDA COĞRAFYASI - Deneme Sınavı - 17

Türkiye bal üretiminde dünyada Çin’den sonra ikinci sırada yer almaktadır. Doğru cevap B'dir.

Türkiye’de genel olarak arının bal özü topladığı bitkilere göre, çam balı, yayla balı, narenciye balı, kekik balı, kestane balı,
ıhlamur ağacı balı, pamuk balı ve ayçiçeği balı üretilmektedir. Türkiye’de üretilen çam balı dünyada aranan bir gıda olup üretimin %95’i ihraç edilmektedir.Doğru cevap B'dir.

2014 yılı verilerine göre Türkiye'de et üretiminin türlere göre dağılımında % 65'i kanatlı eti, % 30'u sığır eti, % 3,4'ü koyun eti, %1'i keçi eti ve yüzde 0, 01'i se manda eti oluşturmaktadır. Buna göre oransal olarak en az paya sahip et türü manda etidir. Doğru cevap B'dir.

Türkiye’de gerek büyükbaş gerekse küçükbaş hayvancılıkta, verimi yüksek kültür ırklarının oranı giderek artmaktadır. Özellikle sığır cinsinde kültür ve kültür melezi ırkların oranı yüksektir (%85). Küçükbaş hayvancılıkta ise yerli ırklar hâkimdir. Türkiye koyun varlığının %93’ü, keçi varlığının %98’i yerli ırklardan oluşmaktadır. Yerli ırklarda et ve süt verimi kültür ırklarına göre düşüktür. Ancak, çevre şartlarına iyi uyum sağlamaları nedeniyle tercih edilmektedirler. Otlak hayvancılığı açık alanda yapıldığı için hayvanın çevre şartlarına uyumu önem taşımaktadır. Bu yüzden verim artırmada ve damızlık hayvan temininde saf kültür ırkı yerine, yerli ırkların melezlenmesi yoluna gidilmektedir. Koyun ve keçi yetiştiriciliğinde de et ve süt verimi yüksek kültür ve kültür melezi ırklar geliştirilmeye çalışılmaktadır. Buna göre Türkiye'de koyun ve keçi cinsinde yerli ırklarda et ve süt verimi kültür ırklarına göre yüksek olduğu söylenemez. Doğru cevap D'dir.

2014 verilerine göre kişi başı yıllık peynir tüketimi; İsveç'te 25,8 kg, Almanya'da 24,6 kg, İsviçre'de 21,6 kg, Yeni Zelanda'da 8,6 kg ve Japonya' da 2,2 kg olarak belirlenmiştir. Buna göre  kişi başı yıllık peynir tüketimi (2014) en düşük olan ülke Japonya'dır. Doğru cevap E'dir.

Arpa diğer bir deyişle hordeum, iklim ve toprak istekleri bakımından seçici olmayan bir tahıldır. Doğru cevap A'dır.

Bilimsel yöntemlerle yapılan bu hayvancılıkta, teknolojiden yararlanılmakta, elde edilen et ve süt verimi mera hayvancılığına göre oldukça yüksek olmaktadır.

Mera hayvancılığında yağış şartları ve otlakların dağılışı ile hayvancılık faaliyetleri arasında ilişki vardır. Yağışın fazla olduğu yıllarda otlakların gürleşmesiyle iyi beslenen hayvanların et ve süt verimi artmaktadır.

Dünya Sağlık Örgütü (WHO) verilerine göre, sağlıklı bir insanın vücut ağırlığının her kilogramı için günde 1 gr. protein tüketmesi ve bunun da %42’sinin et, süt ve yumurta gibi hayvansal kökenli olması gerekmektedir.

Dünyada kırmızı et üretiminin büyük bölümü domuz etidir. Domuz eti üretiminde Çin başta olmak üzere, ABD, ve AB-28 büyük üretici ülkelerdir.

Türkiye hayvan varlığında en büyük paya sahip olan hayvan koyundur. Türkiye’nin hemen her bölgesinde yetiştirilmekle birlikte, en çok Trakya kesimi, İç Anadolu, İç batı Anadolu, Doğu ve Güneydoğu Anadolu Bölgeler’inde yaygındır.

Türkiye’de et tavukçuluğu çiftlikleri pazar alanlarına yakın olarak daha çok Marmara bölgesi ve buna komşu olan Kuzey Ege ve Batı Karadeniz’de yoğunluk göstermektedir.

Ege Bölgesi, gezici arıcıların en çok rağbet gösterdiği bölgedir.

Türkiye’de kaz yetiştiriciliği daha çok Kars, Erzurum, Ağrı ve Van illerinde yani Doğu Anadolu Bölgesi’nde yapılmaktadır.

Türkiye önemli bir kanatlı eti üreticisi ve ihracatçısıdır. Bu ihracatın büyük bölümü tavuk etidir. Kanatlı eti ihracatında en büyük pazar Orta Doğu ülkeleri olup 2013 yılı ihracatının (303 bin ton) %65’i Irak varışlıdır. En büyük alıcı ülke olan Irak’ın Türkiye’yi tercih etmesinde coğrafi yakınlık ve Müslüman ülke olması gibi nedenler etkilidir.

İnsanların sağlıklı ve dengeli beslenmesi için bitkisel ve hayvansal gıdaları yeterli miktar­larda tüketmeleri gerekmektedir. Dünya Sağlık Örgütü (WHO) verilerine göre, sağlıklı bir insanın vücut ağırlığının her kilogramı için günde 1 gr. protein tüketmesi ve bunun da %42’sinin et, süt ve yumurta gibi hayvansal kökenli olması gerekmektedir.

Mera hayvancılığında yağış şartları ve otlakların dağılışı ile hayvan­cılık faaliyetleri arasında ilişki vardır. Örneğin, gür otlakların (çayırların) geniş yer kap­ladığı alanlarda büyükbaş hayvancılık, bozkırların (zayıf otlakların) bulunduğu alanlar­da küçükbaş hayvancılık yaygındır. Yine, manda sulak alanlarda, keçi özellikle koyunun uyum sağlayamadığı engebeli, dik arazilerde, dağ ve orman köylerinde yetiştirilmektedir.

Geçmişten bu yana dünya hayvan varlığı önemli ölçüde artmıştır. 1970-2014 döne­minde dünya hayvan varlığı, sığırda %37, mandada %86, koyun ve keçide %54, domuzda %80, kanatlıda %308 artış göstermiştir.

Et, insan vücudunun pro­tein yapılandırmasında temel olan amino asitlerce zengin, bünyenin kolay kabul ettiği ve her türlü güçlendirici rejimde yer alan hücre yapıcı ve onarıcı değerli bir gıdadır. Önemli bir protein kaynağı olan et, B grubu vitaminler ve demir bakımından da zengindir. Etin bileşimini yaklaşık %75 su, %20 protein, %2-%3 lipit oluşturmaktadır. Etin su olmayan kı­sımları çoğunlukla protein ve yağdan ibaret olduğundan, aynı zamanda enerji kaynağıdır. Yağlı etlerin kalori değeri yüksek, yağsız etlerin kalori değeri düşüktür. Kanatlı hayvan etleri ise, protein, B grubu vitaminleri, çinko ve demir bakımından zen­gindir. Sığır ve koyun etine göre daha az yağ içeren kanatlı etinin (özellikle tavuk ve hindi) kalorisi düşüktür. Dünyada kırmızı et üretiminin büyük bölümü domuz etidir. Domuz eti üretiminde Çin başta olmak üzere, ABD, ve AB-28 büyük üretici ülkelerdir. Bunların yanı sıra Brezil­ya, Rusya, Vietnam, Kanada, Filipinler, Japonya ve Meksika önemli üreticilerdir. En büyük üretici olan Çin, dünya domuz eti üretiminin %47’sini karşılamaktadır.

Dünya et ticaretinde daha çok kanatlı (özellikle tavuk) eti ve sığır eti ülkeler arasında alınıp satılmaktadır. Domuz, koyun ve keçi etleri daha çok üretildiği ülkelerde tüketildi­ğinden ticaret oranları düşüktür. Dünya et ticaretinin %42’sini (12,4 milyon ton) kanatlı eti, %30 kadarını (8,9 milyon ton) büyükbaş eti, %24’ünü (7,1 milyon ton) domuz eti, %3,4’ünü (1 milyon ton) küçükbaş eti oluşturmaktadır.