GIDA COĞRAFYASI - Deneme Sınavı - 8

Nohutta Hindistan 8 milyon ton, Pakistan 751 bin ton, Türkiye 506 bin tonla önemli üreticilerdir. Hindistan 143 bin ton satmasına karşılık 471 bin ton, Pakistan hiç satmadan 215 ton ürün almıştır. Verilen bilgilerden II. ve III. öncüller doğrudur.

Kazık kök sistemine sahip olan fasulye sıcak iklim bitkisidir. Tohumu 15-20 0C’de çimlenmekte, 35 derecenin üstünde büyüme yavaşlamakta ve 0 derecenin altındaki sıcaklıklarda bitki zarar görmektedir. Fasulyede vejetasyon süresi bitkinin özelliğine (sarılıcı, bodur) ve bölgenin ekolojik koşullarına göre de değişmekle birlikte ortalama 70-140 gündür. Alüvyal ve derin yapıdaki toprakları seven fasulye, tuzluluk ve drenaj problemi olan toprakları sevmez.

Kolay sindirilme özelliği ve yüksek protein içeriğine sahip soyadan, yağ, un, kepek, et, süt, yoğurt, peynir, krema, dondurma, çerez, sos gibi çeşitli ürünlerin elde edilmesi çok geniş bir kullanım alanını ortaya çıkarmıştır. Soya sütü Uzak Doğu’da soya fasulyesinin su ile işlenmesi sonucunda elde edilen bir üründür. Sütün işlenilmesiyle yoğurt, peynir, krema, dondurma gibi ürünler üretilir. Uzak Doğu’da soya sütünden elde edilen kek benzeri soya peynirine Tofu adı verilmektedir. Soya yağı ve ununun üretimi esnasında lesitin maddesi yan ürün olarak elde edilir. Lesitin maddesi yağlar ve yağ asitlerinin karışımından oluşur.

Genel Ana vatanı Türkiye’nin Güneydoğu Anadolu Bölgesi olarak gösterilen kurak ve yarı kurak bölge bitkisi olan nohut yemeklik tane baklagiller içerisinde mercimekten sonra kurağa ve sıcağa en dayanıklı olanıdır. Bu nedenle yeryüzünde çok geniş bir alanda yetiştirilir. Kurak ve sıcaklıklara dayanıklılık nohudun kuzey yarım kürede 50-52. paralellerine, güney yarım kürede ise 35-36. paralellerine kadar çıkmasına neden olmuştur. Kısaca Rusya ile Avustralya arasında yer alan geniş bir sahada ekilebilme imkânını doğurmuştur. Nohut genelde hafif, kireçli kumlu topraklarda iyi yetişirse de en ideal nohut yetiştirme toprağı kumlu-tınlı topraklardır.

Bünyesinde %30 protein bulunan bezelye bitkisinin taneleri hem taze hem de konserve haline getirilerek tüketilir. Garnitür tarzı kullanımın daha fazla tercih edilmesi bezelyeyi konserve sanayinin önemli ham maddelerinden biri hâline getirmiştir. Kurutulan bezelye tanelerinin öğütülmesiyle elde edilen un glüten maddesi içermediğinden çeşitli diyet ürünlerinin üretilmesinde kullanılmaktadır. Bezelye, köfte ve tatlı yapımında kullanılmaz. Dolayısıyla doğru cevap A şıkkıdır.

Ilıman iklim bitkisi olan bakla; börülce, fasulye ve bezelyeye nazaran soğuklara biraz daha fazla dayanabilmektedir. Bu özelliği sayesinde bitki sıcaklardan korkmadığı gibi soğuklara da bir noktaya kadar dayanabilir ve -4° dereceye kadar direnç gösteren bitki -10 0C’de ölür. Vejetasyon süresi 120-200 gün arasında yer alan baklanın en iyi geliştiği sıcaklık 9–18 0C’dir. Uyum özelliği onun kışlık ve yazlık olarak yetiştirilebilmesine imkân tanımıştır. Bakla bitkisi, hemen her çeşit toprakta yetişebilmesine rağmen en uygun topraklar derin, geçirgen ve organik madde bakımından zengin tınlı topraklardır. Ayrıca diğer baklagillerde olduğu gibi bakla da iyi bir münavebe bitkisidir.

Fasulye %22,1; bakla % 23,4; nohut %20,1; Börülce %23,4 ve mercimek % 24,2 oranında protein ihtiva etmektedir. Dolayısıyla doğru cevap E'dir.

2012 verilerine göre soya yılda 240 milyon ton üretimle en fazla, bezelye ise 4 milyon 238 bin tonla en az üretilen baklagil olmuştur. Doğru cevap C'dir.

Fasulye bitkisinin büyümesi 35°C üzerinde yavaşlamaktadır. Diğer bilgiler doğrudur. Dolayısıyla doğru cevap D'dir.

Verimi artırmak için gen çalışmaları, hastalıkla mücadele gibi uygulamalar sonucunda Güneydoğu Asya ürünü olarak gözüken soya kendi doğal alanı dışındaki yerlerde de önemli ve ticari hâle gelmiştir. Doğru cevap E'dir.

Adana ili toplam soya üretiminin %60'ını gerçekleştirerek Türkiye'nin en önemli soya üretim merkezi haline gelmiştir. Doğru cevap A'dır.

Nohut toprak isteği bakımından son derece kanaatkârdır. Baklagiller içerisinde kirece en fazla tahammül gösteren bitki olması nedeniyle topraklarda tuzluluk çıktığında ekim nöbetinde kullanılabilecek en iyi bitkilerinden biridir.Dolayısıyla doğru cevap B'dir.

Ülkemizde nohutun hem ekim alanının hem de üretiminin azalmasının nedenleri olarak tarımsal desteklemenin yetersizliği, verim azlığı, üretim girdilerinin yüksekliği ve piyasa fiyatlarındaki oynamalar verilebilir.Dolayısıyla doğru cevap B'dir.

Baklagiller içerisinde düşük ve değişen sıcaklıklara dayanıklılığı en fazla olan bitkilerden birisi de mercimektir. Bu özelliği ona farklı iklim şartlarına sahip alanlarda yetişebilme imkânı sağlamıştır. Baklagiller içerisinde düşük ve değişen sıcaklıklara dayanıklılık açısından ilk sırada yer alır.

Baklanın ekim alanının büyük bir oranını Ege ve Güney Marmara elinde tutuğu için üretimin büyük bölümünü de yine burası sağlar. Toplam alan ve üretim miktarının yaklaşık %80’nini Çanakkale, Manisa, Balıkesir, Bursa illeri elinde tutar. Dolayısıyla doğru cevap A'dır.

Ekonomik önem açısından tahıllardan sonra gelen baklagiller, tahıllara göre 2 kat protein oranına sahip olmasına rağmen hayvansal proteinlerden daha az protein içermektedir. Ayrıca hayvansal ve dger gıda maddelerne göre daha düşük fyatla elde edilebildiği için fazla nüfuslu ger kalmış ve gelişmekte olan ülkelerde besin kaynaklarının ilk sırasında bulunur. Yağ ve gıda sanayide önemli bir ham madde olmasının yanı sıra yemeklik ve yemlik olarak da kullanılırlar. Bakla terimi, botanikte tohum kabuğu anlamına gelmesine rağmen genelde meyve ve tohum için kullanılmaktadır. Doğru cevap C'dir.

Verilen seçeneklerde %24,2 ile en fazla protein oranına sahip olan baklagil mercimektir. Doğru cevap E'dir.

Soya, yağ ve gıda sanayisinde önemli br oranı elinde bulundurur ama hayvan beslenmesinde kullanılan yemlik baklagiller, yonca, korunga, üçgül, fiğ, burçak, bezelye ve mürdüktür.

2013 FAO verilerine göre, kıtalar dikkate alındığında, en geniş ekim alanı ve üretim değeri ile Asya ilk sırada yeralmakta, onu Amerika ve diğerleri takip etmektedir. Doğru cevap B'dir.

Ana vatanı Çin ve Kore gibi Uzak Dogu ülkeler olan soya bitkisi 5000 yıl önce Doğu Asya ovalarında keşfedilmiştir. Doğru cevap D'dir.