GIDA COĞRAFYASI - Deneme Sınavı - 7

Nohut, baklagiller içerisinde kirece en fazla tahammül gösteren bitki olması nedeniyle topraklarda tuzluluk çıktığında ekim nöbetinde kullanılabilecek en iyi bitkilerden biridir. Doğru cevap C'dir.

Soruda verilen açıklamadaki özellikleri taşıyan baklagil mercimektir. Doğru cevap D'dir.

Dünyada angola pea, red gram gibi isimlerle de tanınan baklagil, bezelyedir. Doğru cevap A'dır.

Sıcak iklim bitkisi olan börülcenin ülkemizde ekim alanının az olmasına neden olarak; bu bitkinin insan gıdası olarak memleketimizde pek fazla tanınmaması (nohut, fasulye, mercimek gibi alternatif baklagil ürünlerinin bulunması), birim alandaki verim miktarının düşük oluşu (Türkiye ortalaması dekara 103-104 kg, Manisa ili için 94 kg), yurt içi talep azlığı nedeniyle fiyatının düşmesi, köylünün bu bitkinin ekiminden vazgeçerek daha kârlı bitkilere yönelmesi ve ihracat olanağının azlığı gösterilebilir. Doğru cevap B'dir.

2014 TÜİK verilerine göre ülkemizde en fazla bakla üretilen il 2690 tonla Çanakkale'dir. Doğru cevap D'dir.

İthalat ve ihracattaki talep miktarını ve fiyatları etkileyen faktörler bulunmaktadır. Bunlara örnek olarak, ülkelerin nüfus miktarı, rakip ülkelerdeki tarımın niteliği, ürün rekoltesindeki artma ve azalmalar, alıcı ülkelerin ekonomik yapısı (gelişmekte, geri kalmış), kısaca alım gücü, ayrıca alternatif ürün ve hayvansal ürün fiyatlarındaki oynamalar, dünya piyasasındaki diğer alternatif ürünlerin fiyatlarını verebiliriz. Bu bilgi doğrultusunda doğru cevap E’dir.

Kazık kök sistemine sahip olan fasulye alüvyal ve derin yapıdaki toprakları sever. Protein yönünden oldukça zengin olup, hem kuru hem de taze şekilde tüketilir. Ancak fasülye sıcak iklim bitkisidir. Doğru cevap B’dir.

Fasulye, dünyada ekim alanı ve üretimi yönünden yemeklik tane baklagiller içerisinde ilk sırada yer almakta ve günümüzde dünya genelinde 126 ülkede ekim ve üretimi gerçekleştirilmektedir. Doğru cevap A’dır.

Ana vatanı Çin ve Kore gibi Uzak Doğu ülkeleri olan soya bitkisi 5000 yıl önce Doğu Asya ovalarında keşfedilmiştir. Soya fasulyesi yüzyıllarca Çin, Japon, Kore, Mançurya, Endonezya, Filipin halklarının et, süt, peynir, ekmek, yağ ihtiyacını karşılayan en önemli ürün olmuştur.

Kurak ve yarı kurak bölge bitkisi olan nohut yemeklik tane baklagiller içerisinde mercimekten sonra kurağa ve sıcağa en dayanıklı olan nohutun ana vatanı Türkiye’nin Güneydoğu Anadolu Bölgesi olarak gösterilir. Doğru cevap C ‘dir.

Ülkemizde börülce ekim alanının az olmasına neden olarak; bu bitkinin insan gıdası olarak memleketimizde pek fazla tanınmaması (nohut, fasulye, mercimek gibi alternatif baklagil ürünlerin bulunması), birim alandaki verim miktarının düşük oluşu (Türkiye ortalaması dekara 103-104 kg, Manisa ili için 94 kg), yurt içi talep azlığı nedeniyle fiyatının düşmesi, köylünün bu bitkinin ekiminden vazgeçerek daha kârlı bitkilere yönelmesi ve ihracat olanağının azlığı gösterilebilir. Bu nedenlerden dolayı börülce daha çok Ege Bölgesi’nin bir ürünü olarak gözükür. Doğru cevap E’dir.

Ülkemizde, bakla yemeklik tane baklagiller içinde mercimek, nohut ve fasulyeden sonra 4. sırada yer alır. Gelir getirdiği, rotasyonla ekimi yapılabildiği, yaş ve kuru tüketilebilme özelliği oldukça geniş bir alanda yetişme imkânı vermektedir. Kısaca Akdeniz’den Karadeniz’e kadar bütün sahil kesiminde yetişme özelliğine sahiptir. Ekim alanının büyük bir oranını Ege ve Güney Marmara elinde tutuğu için üretimin büyük bölümünü de yine burası sağlar. Toplam alan ve üretim miktarının yaklaşık %80’nini Çanakkale, Manisa, Balıkesir, Bursa illeri elinde tutar. Doğru cevap A’dır.

Soya üretimi Türkiye’nin birçok yerinde üretilebilme imkânı olmasına rağmen bugünkü üretim Akdeniz Bölgesi’nin doğu kesimi, Güney Doğu Anadolu ve biraz da Karadeniz kesimiyle sınırlı kalmıştır. İller incelendiğinde ekim alanı ile üretimin %60’ını elinde tutan Adana ilk sırada yer almakta onu Mersin, Samsun, Osmaniye illeri takip etmektedir. Doğru cevap A’dır.

Seçeneklerde verilen baklagillerden soya %35 protein içerdiği için diğer baklagillerden protein bakımından daha zengindir. Diğer baklagillerdeki protein oranı ise %20 ila 25 arasında değişmektedir. Doğru cevap D’dir.

Sebzeler; vitamin içeriği bakımından zengin olması, madensel maddeler yönünden vücudun gereksinimini karşılaması, kalorisi az olduğundan kilo aldırmaması, iştah açıcı olması, sindirimi kolaylaştırması ve tedavi edici fonksiyonlarının olması gibi özelliklere sahiptir. Sebzeler protein kaynağı değildir. Doğru cevap C seçeneğidir.

Birleşmiş Milletler Gıda ve Tarım Örgütü'nün 2012 yılı verilerine göre, dünyada sebzeler içerisinde en fazla üretim yaklaşık 162 milyon ton ile domatese aittir. Doğru cevap A seçeneğidir.

Hollanda, domateste %23, biberde %26.9 ve soğanda %18.8 ile dünya yaş sebze ihracatında ilk sırada yer alır. Doğru cevap B seçeneğidir.

Türkiye'de sebze yetiştiriciliği en fazla Akdeniz Bölgesi'nde gelişmiştir. Bu bölgeyi Ege ve Marmara Bölgeleri takip eder. Yaz mevsiminin kısa sürdüğü Doğu Anadolu Bölgesi'nde ise sebze üretimi çok azdır. Doğru cevap C seçeneğidir.

Sebzeler bol su isteyen bitkiler olduğundan, sulama imkanlarının yetersiz kaldığı İç Anadolu Bölgesi'nde sebze tarımı gelişmemiştir. Doğru cevap C seçeneğidir.

Yaprağı ve sürgünleri yenen sebzeler; lahana, marul, enginar, ıspanak, pazı, semizotu, maydanoz, roka, tere, nane, dereotu, karnabahar, brokoli ve kuşkonmazdır. Yumru ve kökleri yenen sebzeler ise soğan, sarımsak, pırasa, havuç, turp, şalgam, kereviz, pancar, patates ve yerelmasıdır.  Marul yaprağı ve sürgünleri yenen, sarımsak ise yumru ve kökleri yenen sebzelerdir. Doğru cevap D seçeneğidir.