GIDA BİLİMİ VE TEKNOLOJİSİ

5179 sayılı Gıda yasasının amacı; her türlü gıda ve gıda ile temas eden malzemelerin teknik ve hijyenik kurallara uygun olarak üretilmesi, işlenmesi, muhafazası, pazarlaması ile halkın gereği gibi beslenmesinin sağlanmasıdır. Bu yasa genel olarak; gıda güvenliği açısından çiftlikten sofraya kadar gıda zincirinin tümünü dikkate almaktadır. Çerçeve niteliğindedir ve ayrıntıların yönetmeliklerle düzenlenmesini öngörmektedir. TSE gıda standardlarını zorunlu uygulamadan kaldırmaktadır, gıda kodeksine aykırı durumlarda verilecek cezaları da tanımlamaktadır. Kontrol yetkisi, Tarım ve Orman Bakanlığı’nda toplanmaktadır. Doğru cevap B seçeneğidir.

Gıda kodeksi yasasının en önemli özeliklerinden birisi de, gıda kodeksine aykırı durumlarda verilecek cezaları da tanımlamasıdır. Duruma göre verilmesi söz konusu olan başlıca cezalar; üretimden men, idari para cezası, adli para cezası, ürünün toplanması veya ürüne el konulması ile ürünün imha edilmesidir. Hangi durumda hangi cezanın uygulanacağı Ceza Uygulamaları başlıklı bölümde ayrıntılı olarak verilmiştir. Doğru cevap E seçeneğidir.

Üretim yeri kontrolü; 3 gıda denetçisi tarafından gerçekleştirilmektedir. Doğru cevap B seçeneğidir.

Çok yıllık ulusal kontrol planı aşağıdaki hususlar dikkate alınarak değiştirilebilir ve güncelleştirilir: Yeni mevzuat, yeni bir hastalığın ya da diğer sağlık risklerinin ortaya çıkması, yetkili kurumların yapısında, idaresinde veya işleyişinde belirgin değişikliklerin olması, denetim ve kontrol sonuçları ve bilimsel bulgular. Yeni bir ürünün çok tercih edilmesi, dikkate alınan hususlardan biri değildir. Doğru cevap C seçeneğidir.

Gıda kontrol ve gıda denetim iş ve işlemlerini yerine getirmek üzere, en az 4 yıllık lisans eğitimi almış ziraat, gıda, kimya, su ürünleri mühendisleri, veteriner hekimler, kimyagerler, biyologlar ile gıda bilimi konusunda en az yüksek lisans yapmış diğer meslek gruplarından resmî kontrolleri yapan yetkili makam tarafından, uzmanlık alanlarında kendi görevlerini yeterince yapmak ve resmi kontrollerin aynı şekilde yürütülmesini sağlamak üzere Tarım ve Orman Bakanlığı’nca eğitim verilerek yetkilendirilmiş kişiler yapabilirler. Doğru cevap D seçeneğidir.

Sorumlu yönetici istihdam etmeyen işyerlerine, bir milyar lira idari para cezası verilir. Otuz gün içinde, sorumlu yönetici görevlendirmediği takdirde, faaliyetten men edilir. Yöneticilik görevini gereği gibi yerine getirmeyen sorumlu yöneticiye, idari para cezası verilir. Doğru cevap E seçeneğidir.

Denetimleri engelleyenlere, idari para cezası verilir. Doğru cevap A seçeneğidir.

Bakteriler, virüsler, parazitler ve küf ve mayalar mikrobiyolojik risklerdir. Fiziksel kirlilik olarak ilk akla gelenler saç, kıl, toz, kâğıt, cam, metal, tahta vb. parçaları gibi gıdada bulunmaması gereken ancak hammadden gelen ve yeterli bir ayıklama yapılamadığı için gıdada kalan veya işlem hattı boyunca oluşan bulaşmalardır. Doğru cevap E seçeneğidir.

Haşere ilaç kalıntısı ilaçlama faaliyetleri, temizlik kimyasal kalıntısı temizlik sonrası durulama yetersizliği, madeni yağ bulaşması ekipmanlarda kullanılan yağlar ve gıdaya uygun olmaması,  çevre kaynaklı kirlilikler çevre, hava kirliliği, ekipmanlardan çıkan eksoz dumanı, katkılar ve migrasyon ise aşırı / yanlış kimyasal kullanımı sonucu ortaya çıkan risklerdir. Doğru cevap D seçeneğidir.

Parazitler ve virüsler mikrobiyolojik risk, kağıt parçaları ve toz kirlilikleri fiziksel risk, kalıntılar ve migrasyon ise kimyasal risklerdendir. Doğru cevap A seçeneğidir.

5179 sayılı yasa, gıda kontrolü ile yetkili kuruluşu Tarım ve Orman Bakanlığı olarak tanımlamaktadır.

Gıda kontrol uygulamaları; üretim yeri, satış yeri, toplu tüketim yeri, ithalat ve ihracat olmak üzere 5 farklı noktada yürütülmektedir.

Verilen işlemlerin hepsi gıda ile ilgili denetim ve kontroller sırasında yapılabilir.

Ulusal referans laboratuvarı; kontrol laboratuvarlarında yapılan hizmetlerin teknik yönden koordinasyonunu yapan, kollaboratif çalışma düzenleyen, analiz yöntemlerinin geliştirilmesi ve standardizasyonunun sağlanması için yurtiçi ve yurtdışı bilimsel kuruluşlarla işbirliği ve ortak çalışma yürüten, eğitim ve araştırma yapan, analiz sonuçlarına itiraz durumunda şahit numune çalışan ve AB referans laboratuvarlarının faaliyetlerine ülke adına ulusal düzeyde katılım sağlayan ve Türk Akreditasyon Kurumu veya Avrupa Akreditasyon Kurumlarına üye kuruluşlarca akredite edilmiş laboratuvarlardır.

En az 4 yıllık lisans eğitimi almış ziraat, gıda, kimya, su ürünleri mühendisleri, veteriner hekimler, kimyagerler, biyologlar gıda denetçisi olabilirler.

Tarımsal üretim sırasında zararlı organizmaları yok etmek için kullanılan maddeler olan pestisitler kimyasal risk grubunda yer alır.

Bakteri, küf, mantar, virüs ve parazitler gıda güvenliğini tehdit eden mikrobiyolojik risklerdir.

Tüketicinin ekonomik bakımdan korunması ürünün tanımına uygunluğunun sağlanmasına yöneliktir. Başka bir deyişle gıda kendisi olmalı, taklit veya tağşiş edilmiş olmamalıdır.

İlgili yönetmelik hükümleri çerçevesinde, gıda işletmelerinin denetim ve kontrolleri Tarım ve Orman Bakanlığı’nca eğitim verilerek yetkilendirilen gıda denetçisi tarafından yapılır. Denetim ve kontroller; kontrol programları ile çok yıllık ulusal kontrol planlarının yanı sıra şüphe, şikayet, inceleme, izlenebilirliğin sağlanması, izleme, gözetim ve tetkik amaçları ile de gerçekleştirilir.  Denetleme sırasında gıda işletmecisi ve çalışan personel ile görüşme yapılabilir. Denetleme gıda denetçisinin başkanlığında yardımcı denetim elemanından oluşan en az iki kişilik ekip tarafından yapılır.

İzin ve tescil işlemlerini yaptırmadan üretime geçen ve/veya bu ürünleri mübadele konusu yapan gerçek veya tüzel kişiler; üretimden men edilir, üretilen ürünlere el konulur ve bir milyar lira idari para cezası ile cezalandırılır. Bu işletmelerin, tescil ve izin işlemleri yapıldıktan sonra üretim yapmalarına izin verilir.