GIDA BİLİMİ VE TEKNOLOJİSİ

Bakteri, maya ve küf hücreleri çoğaldığı zaman ve sayıları milyarlara eriştiğinde gözle görülebilen yapılar oluştururlar. Ekmeğin üzerindeki küf, reçelin üzerindeki mayalanma çıplak gözle görülebilir. Bu yapılara koloni adı verilir. Vücutta çıkan sivilce ve çıbanlar da aslında bakteri kolonileridir. Koloni sadece katı ortamda oluşur.

Mikroorganizmaların insanlarda veya insanların çevreleri ile ilişkide olduğu veya gıda olarak tükettiği canlılarda enfeksiyona yol açmaları, mikroorganizmaların neden olduğu zararlar olarak değerlendirilmektedir.

Prokaryot süper âlemindeki canlılarda genetik materyal olan DNA, tüm hücreye dağılmış durumdadır ve gerçek bir hücre çekirdeği yoktur. Bu süper âlemde, Monera (bakteriler ve siyanobakteriler) olmak üzere tek âlem vardır.

Not: Kitabın içeriğinde bağımsız olarak belirtmek gerekir ki; canlıların sınıflandırılmasında son olarak esas alınan durum canlıların temel olarak 3 domain altında toplandığıdır. Bunlar, arkea, bakteria ve ökarya domainleridir.

Bazı bakteriler, yaşam koşulları tehdit altında olduğunda spor denilen bir yapı oluştururlar. Spor, bakterinin başta DNA’sı olmak üzere yaşamını sürdürmesi gereken materyali içeren ve bir anlamda konsantre bir yapıdır. Spor oluşumu tamamlandıktan sonra hücre parçalanır ve spor ortaya çıkar. Spor, vejetatif hücreye kıyasla yüksek sıcaklığa, kimyasal maddelerin olumsuz etkisine, ışınlamaya daha dirençlidir. Koşullar uygun olduğunda spor çimlenir (vejetatif hücre haline döner) ve çoğalmasına devam eder.

Bu dönemde besiyerine inoküle edilen (aşılanan) bakterilerde bölünme olmadığından bakteri sayısı sabit kalmaktadır. Bu bakımdan gelişme eğrisinde bu safha düz bir çizgi olarak görülmektedir. Latent dönemde bakterilerin metabolik faaliyetleri artmakta ve böylece iki hücreye yetecek sitoplazma ve diğer gerekli maddelerin sentezi yapılmaktadır. Latent dönemin bakterinin kendini üremeye hazırlama safhası olduğu anlaşılmaktadır.

Çok genel bir yaklaşımla mikroorganizmaların gelişme optimum sıcaklığı, psikrofiller için 7-10°C, mezofiller için 25-35°C ve termofiller için 50-55°C olarak kabul edilir.

Flagella, hareket organelidir. Farklı bakteri türlerinde farklı sayıda ve konumda flagella bulunur. Flagella çoğul kelime olup, tekili flagellum’dur.

Moleküler oksijenin katılımı olmaksızın çalışan ETS’ye bağlı olarak enerji kazanma şekli “anaerob solunum” olarak tanımlanır. Anaerob solunum yapan bakteriler kullandıkları son elektron akseptörlerine ve oluşturdukları redüksiyon ürünlerine göre denitrifikantlar, desülfürikantlar, metanogenler, asetogenler vb. gibi değişik gruplarda toplanırlar. Anaerobik solunumda 1 mol substrattan sadece 2 ATP elde edilir.

Bitkiler ile algler, siyanobakterler ve fotosentetik bakteriler, enerjilerini fotosentez yolu ile kazanırlar. Bakterilerin büyük bölümü, hayvanlar âlemi ve fungi beslenme açısından kemotrof (Kemoorganotrof-heterotrof) karakterlidir ve enerjilerini oksidasyon/ redüksiyon reaksiyonları ile kazanır.

Hücre duvarı ve dış membran, sitoplazma membranının dışında yer alır ve hücreye şeklini verir. Bakterilerin Gram pozitif ve Gram negatif olarak gruplandırılması, bu 2 grup hücre arasında hücre duvarındaki lipit ve türevleri miktar farkından gelir. Özel bir boyama tekniğiyle bakteriler genel olarak Gram pozitif ve Gram negatif olarak sınıflandırılmaktadır.

Mikroorganizmalar, yeryüzündeki ilk canlılardır. Doğru cevap D'dir.