GIDA BİLİMİ VE TEKNOLOJİSİ - Deneme Sınavı - 6

Mukoproteinler, eklem sıvısının (synovial) mukoz salgılarında bulunmaktadır. Doğru cevap A şıkkıdır.

Yalnızca C, H, O den meydana gelmiş, yağ asitlerinin esterleri olan lipitlerdir. Basit lipitler; Yağlar, Mumlar, Renk mumları, Sterol esterleri, Triterpenik alkol esterleridir. Doğru cevağ C'dir.

Suda çözünen vitaminler, C ve B grubu vitaminleridir. Toksik özellikleri olmayıp idrar yolu ile atılırlar. Vücutta depolanmaları az olduğu için gereksinim fazladır. Doğru cevap E'dir.

İnsan vücudu için gerekli mineraller üç grupta toplanır. Bunların ilk alkali oluşturanlardır. Bunlar; kalsiyum, magnezyum, sodyum, potasyum vb gibidir. Doğru cevap A şıkkıdır.

İnsan vücudu için gerekli mineraller üç grupta toplanır. Bu grupların ikincisi asit oluşturanlar grubudur. Bu grupta fosfor, klor, kükürt vb. bulunmaktadır. Doğru cevap E'dir.

Vücutta en çok karaciğer ve beyinde bulunan, beslenmemiz için elzem bir minerallerden biridir. Kanda demirle birlikte hemoglobinin yapısını oluşturur. Bazı enzimlerin vücutta çalışmasını engeller. Fazla alınan bakır vücut için toksik etki yaratır. Doğru cevap C'dir.

5179 sayılı Gıda yasasının amacı; her türlü gıda ve gıda ile temas eden malzemelerin teknik ve hijyenik kurallara uygun olarak üretilmesi, işlenmesi, muhafazası, pazarlaması ile halkın gereği gibi beslenmesinin sağlanmasıdır. Bu yasa genel olarak; gıda güvenliği açısından çiftlikten sofraya kadar gıda zincirinin tümünü dikkate almaktadır. Çerçeve niteliğindedir ve ayrıntıların yönetmeliklerle düzenlenmesini öngörmektedir. TSE gıda standardlarını zorunlu uygulamadan kaldırmaktadır, gıda kodeksine aykırı durumlarda verilecek cezaları da tanımlamaktadır. Kontrol yetkisi, Tarım ve Orman Bakanlığı’nda toplanmaktadır. Doğru cevap B seçeneğidir.

Gıda kodeksi yasasının en önemli özeliklerinden birisi de, gıda kodeksine aykırı durumlarda verilecek cezaları da tanımlamasıdır. Duruma göre verilmesi söz konusu olan başlıca cezalar; üretimden men, idari para cezası, adli para cezası, ürünün toplanması veya ürüne el konulması ile ürünün imha edilmesidir. Hangi durumda hangi cezanın uygulanacağı Ceza Uygulamaları başlıklı bölümde ayrıntılı olarak verilmiştir. Doğru cevap E seçeneğidir.

Üretim yeri kontrolü; 3 gıda denetçisi tarafından gerçekleştirilmektedir. Doğru cevap B seçeneğidir.

Çok yıllık ulusal kontrol planı aşağıdaki hususlar dikkate alınarak değiştirilebilir ve güncelleştirilir: Yeni mevzuat, yeni bir hastalığın ya da diğer sağlık risklerinin ortaya çıkması, yetkili kurumların yapısında, idaresinde veya işleyişinde belirgin değişikliklerin olması, denetim ve kontrol sonuçları ve bilimsel bulgular. Yeni bir ürünün çok tercih edilmesi, dikkate alınan hususlardan biri değildir. Doğru cevap C seçeneğidir.

Gıda kontrol ve gıda denetim iş ve işlemlerini yerine getirmek üzere, en az 4 yıllık lisans eğitimi almış ziraat, gıda, kimya, su ürünleri mühendisleri, veteriner hekimler, kimyagerler, biyologlar ile gıda bilimi konusunda en az yüksek lisans yapmış diğer meslek gruplarından resmî kontrolleri yapan yetkili makam tarafından, uzmanlık alanlarında kendi görevlerini yeterince yapmak ve resmi kontrollerin aynı şekilde yürütülmesini sağlamak üzere Tarım ve Orman Bakanlığı’nca eğitim verilerek yetkilendirilmiş kişiler yapabilirler. Doğru cevap D seçeneğidir.

Sorumlu yönetici istihdam etmeyen işyerlerine, bir milyar lira idari para cezası verilir. Otuz gün içinde, sorumlu yönetici görevlendirmediği takdirde, faaliyetten men edilir. Yöneticilik görevini gereği gibi yerine getirmeyen sorumlu yöneticiye, idari para cezası verilir. Doğru cevap E seçeneğidir.

Denetimleri engelleyenlere, idari para cezası verilir. Doğru cevap A seçeneğidir.

Bakteriler, virüsler, parazitler ve küf ve mayalar mikrobiyolojik risklerdir. Fiziksel kirlilik olarak ilk akla gelenler saç, kıl, toz, kâğıt, cam, metal, tahta vb. parçaları gibi gıdada bulunmaması gereken ancak hammadden gelen ve yeterli bir ayıklama yapılamadığı için gıdada kalan veya işlem hattı boyunca oluşan bulaşmalardır. Doğru cevap E seçeneğidir.

Haşere ilaç kalıntısı ilaçlama faaliyetleri, temizlik kimyasal kalıntısı temizlik sonrası durulama yetersizliği, madeni yağ bulaşması ekipmanlarda kullanılan yağlar ve gıdaya uygun olmaması,  çevre kaynaklı kirlilikler çevre, hava kirliliği, ekipmanlardan çıkan eksoz dumanı, katkılar ve migrasyon ise aşırı / yanlış kimyasal kullanımı sonucu ortaya çıkan risklerdir. Doğru cevap D seçeneğidir.

Parazitler ve virüsler mikrobiyolojik risk, kağıt parçaları ve toz kirlilikleri fiziksel risk, kalıntılar ve migrasyon ise kimyasal risklerdendir. Doğru cevap A seçeneğidir.

Mikrobiyolojinin, Hollandalı bir tüccar olan Antony van Leeuwenhoek’in 1674
yılında 200 defa büyütebilen ilk mikroskobu yapması ve 1676 yılında bakterileri görmesi ile başladığı kabul edilir. 1881 yılında Robert Koch’un şarbon hastalığı etmeni olan Bacillus anthracis’i izole etmesi, Louis Pasteur’un 1882’de aşılamayı bulması ve 1928’de Alexander Fleming’in penisilini keşfetmesi de mikrobiyoloji tarihinin önemli kilometre taşlarıdır.

Doğru cevap C şıkkıdır.

Mikroorganizmaların Diğer Yararları
Biyolojik atık su arıtımı, biyogaz eldesi, tek hücre proteini üretimi, biyolojik gübre
ürerimi (baklagiller ile Rhizobium cinsine giren bakteriler arasında ortak yaşam),
biyoinsektisit üretimi (böcekleri öldürmek için kullanılan bakteriler) gibi pek çok
uygulamada mikroorganizmalardan yararlanılmaktadır.

Doğru cevap E şıkkıdır.

MİKROORGANİZMALARIN SINIFLANDIRILMASI VE ADLANDIRILMASI
Mikroorganizmalar, diğer canlı türlerinde olduğu gibi Carl Linnaeus tarafından 1735 yılında açıklanan binomiyel sistemle sınıflandırılır ve adlandırılır. Canlıların sınıflandırılması konusundaki en eski veri Yunan filozof Aristo (M.Ö. 354-291) tarafından yapılandır. Buna göre hayvanlar âlemi; karada, havada ve suda yaşayanlar olarak 3 grup altında toplanmıştır. Bilimdeki ilerlemelere paralel olarak canlıların sınıflandırılmasında da yenilikler olmuştur. Daha önce canlılar sadece bitkiler ve hayvanlar âlemi olarak ikiye bölünmüşken, mikroorganizmaların bulunması ile yeni bir grup olarak Protista âlemi oluşturulmuştur. 5 âlem sisteminde canlılar prokaryot ve ökaryot olmak üzere 2 süper âlem altında toplanır. Prokaryot süper âlemindeki canlılarda genetik materyal olan DNA, tüm hücreye dağılmış durumdadır ve gerçek bir hücre çekirdeği yoktur. Bu süper âlemde, Monera (bakteriler ve siyanobakteriler) olmak üzere tek âlem vardır. Ökaryot süper âlemindeki canlılarda genetik materyal olan DNA, bir çekirdek içindedir. Bitkiler, hayvanlar, fungi ve protista olmak üzere 4 âlem vardır. Şapkalı mantarlar, flamentli mikrofunguslar (küfler) ve flamentsiz mikrofunguslar (mayalar), fungi âlemi içinde toplanır. Protozoa ve algler ise protista âlemi içindedir. Virüsler ise ayrı bir grup olarak sınıflandırılır.

Doğru cevap D şıkkıdır.

Sınıflandırmadaki esas yaklaşım, yakın akraba grupları bir araya toplamaktır. Buna göre çok yakın akraba olan türler, aynı cins altında toplanır. Benzer özellik taşıyan cinsler familya, benzer familyalar takım, benzer takımlar ise sınıf altında toplanır. Bitkiler ve hayvanlar âleminde arada alt familya ve üst bölüm/ şube gibi topluluklar vardır. Mikroorganizmalar basit olarak Âlem & Bölüm & Sınıf & Takım & Familya & Cins & Tür olarak gruplandırılırlar. 

Doğru cevap B şıkkıdır.