GENEL VERGİ HUKUKU - Deneme Sınavı - 13

Vergi Usul Kanunu’nun 8’inci maddesinin 1’inci fıkrasında vergi yükümlüsünü, "vergi kanunlarına göre kendisine vergi borcu terettüp eden gerçek veya tüzel kişidir." biçiminde tanımlamıştır.

Vergiyi doğuran olay kendi kişiliğinde gerçekleşmemekle birlikte
başkasının vergiye ilişkin maddi ve/veya şekli ödevlerini yerine getirmek zorunda olan kişiye vergi sorumlusu denir.

“Vergi sorumlusu”, vergiyi doğuran olay kendi kişiliğinde gerçekleşmemekle birlikte başkasının vergiye ilişkin maddi ve/veya şekli ödevlerini yerine getirmek zorunda olan kişidir. Vergi sorumlusunun vergi ödevi ilişkisindeki görevi, vergi yükümlüsünün borcunu vergi idaresine ödemek ve bu ödevle doğrudan ya da dolaylı olarak ilgili şekli ödevleri yapmak, bazı durumlarda ise bu iki ödevden sadece birini yerine getirmektir. Vergi sorumlusu, verginin ödenmesi bakımından, alacaklı vergi dairesine karşı muhatap olan kişidir.

Vergi sorumluluğuyla karıştırılan durumlardan biri yükümlünün kendi borcundan doğan sorumluluğudur. Vergi yükümlüsü elbette maddi ödevi olan kendi vergi borcunu ödemek ve/veya şekli ödevlerini yerine getirmekten sorumludur. Ancak bu sorumluluk, yükümlünün kendi şahsında gerçekleşen ödevleri ifayla sınırlıdır.

Vergi sorumluluğu, vergi borcunun ödenmesi ile ortadan kalkabileceği gibi ödeme dışında takas, terkin, zamanaşımı gibi vergi borcunu ortadan kaldıran diğer nedenlerle de ortadan kalkar.

Vergi ödevi ilişkisinde, yapma, yapmama, katlanma vb. belirli davranış biçimlerini sergileme zorunluluğu yüklenen kişilere vergi ödevlisi denir.

Vergi hatalarının düzeltilmesi, VUK m. 116 vd. tanımlanmış vergi uyuşmazlıklarının idari çözüm yollarından biridir. Yasadaki tanımına göre, vergi hatası, “vergiye müteallik hesaplarda veya vergilendirmede yapılan hatalar yüzünden haksız yere fazla veya eksik vergi istenmesi veya alınması”dır. Vergi hataları, vergi idaresinin hatayı kendiliğinden fark edip re’sen düzeltmesi biçiminde veya yükümlünün başvurusu üzerine gerçekleşebilir.

Vergi yükümlülüğünün iki ana unsuru bulunmaktadır: Bunlardan ilki, vergiyi doğuran olayın yükümlünün şahsında gerçekleşmiş olması; ikincisi ise vergi borcunu ödemek zorunda olmasıdır.

Vergi sorumlusu, vergiyi doğuran olay kendi kişiliğinde gerçekleşmemekle birlikte başkasının vergiye ilişkin maddi ve/veya şekli ödevlerini yerine getirmek zorunda olan kişidir.

Vergi hukukunda sorumluluğun fer’iliği ilkesi ile vurgulanmak istenen, vergi borcunu ödeme ödevi açısından, vergi sorumlusunun, vergi yükümlüsünden sonra geldiği hususudur. Başka bir ifadeyle vergi borcu öncelikle asıl borçludan talep edilmeli ve asıl borçludan alınamazsa veya alınamayacağı anlaşılırsa vergi sorumlusuna başvurulmalıdır.

Gelir Vergisi Kanunu'nun  94. maddesi uyarınca, kamu idare ve müesseseleri, iktisadi kamu müesseseleri, sair kurumlar, ticaret şirketleri, iş ortaklıkları, dernekler, vakıflar, dernek ve vakıfların iktisadi işletmeleri, kooperatifler, yatırım fonu yönetenler, gerçek gelirlerini beyan etmeye mecbur olan ticaret ve serbest meslek erbabı, zirai kazançlarını bilanço veya ziraî işletme hesabı esasına göre tespit eden çiftçiler belli ödemeleri nakden veya hesaben yaptıkları sırada, lehine ödeme yapılanın gelir vergilerine mahsuben tevkifat yapmaya mecburdurlar. Basit usulde vergilendirilen mükellefler, kanunun bu maddesinde sayılmamaktadır.

VUK m. 9 gereği yükümlülük ve sorumluluk için kanuni ehliyet şart değildir. Bu nedenle fiil ehliyeti olmayan gerçek kişiler de vergi yükümlüsü olabilecektir. Vergi kanunları bu kişilerin vergisel ödevlerinin kanuni temsilcileri olanı veli, vasi veya kayyım tarafından yerine getirilmesini öngörmüştür.

Tüzel kişilerde kanuni temsilcinin vergisel ödevlerini yerine getirmemesi durumunda ödenmeyen vergi, gecikme faizi ve vergi cezası için doğrudan tüzel kişiye başvurulur.

Tüzel kişilerde idari para cezaları tüzel kişilik adına kesilir.

Tasfiye halindeki bir şirket için atanmış tasfiye memuru şirketin vergi sorumlusu olmaktadır.

Vergi hukukunda sorumluluğun fer’iliği ilkesi ile vurgulanmak istenen, vergi borcunu ödeme ödevi açısından, vergi sorumlusunun, vergi yükümlüsünden sonra gelmesidir.

Sınırlı sorumluluk, borçlunun belirli mallar ya da mal varlığının belirli bir kategorisi ile sorumlu olması halidir.

Vergi ödevi ilişkisinde, yapma, yapmama, katlanma gibi belirli davranış biçimlerini
sergileme zorunluluğu yüklenen kişiler vergi ödevlisi olarak adlandırılır. Doğru cevap E şıkkıdır.

Vergi yükümlüsü yalnız maddi ödevlerle değil aynı zamanda şekli ödevlerle de yükümlendirilmiş vergi ödevlisidir. Doğru cevap C şıkkıdır.

Vergi sorumlusu kanunda, vergiyi doğuran olay kendi kişiliğinde gerçekleşmemekle birlikte  başkasının vergiye ilişkin maddi ve/veya şekli ödevlerini yerine getirmek zorunda kişi olarak belirtilmiştir. Doğru cevap A şıkkıdır.