GENEL VERGİ HUKUKU - Deneme Sınavı - 6

Vergi kanunları, kamu hukukuna ilişkin yükümlülükler getirmektedir. Bu kanunların, özellikle vergi yükünü artırıcı nitelikteki hükümlerinin geçmişe yürütülmemesi, hukuki güvenlik ilkesi yönünden önem taşımaktadır. Hukuki güvenlik ilkesi, vergi kanunlarının geçmişe yürümemesini, sonradan çıkartılan kanunlarla geçmiş dönemlerin vergi yükünün artırılmamasını zorunlu kılmaktadır. (Doğru Yanıt D Şıkkıdır.)

Bu konuda, Katma Değer Vergisi Kanunu mülkîlik (kaynak) ilkesini benimsemektedir. (Doğru Yanıt E Şıkkıdır.)

Mülkîlik İlkesi: Her devletin
kanunlarının o devletin
ülkesinin, kural olarak,
vatandaş ya da yabancı
herkese ve bütün hukuki
işlemlere uygulanmasıdır.

Kaynak ilkesi: Bir devletin
ülkesinde bulunan vergi
konuları ile gerçekleşen vergiyi
doğuran olayların o devletin
vergilendirme yetkisine tabi
olmasıdır.

Şahsîlik ilkesi:
Vergilendirmenin ilgili olduğu
işlemlerin cereyan ettiği yere
göre değil, mükelleflerin
vergilendiren devlet ile hukuki
bağlarına, yani tâbiiyetlerine
ve/ya da ikametgâhlarına göre
vergilendirilmelerini ifade
etmektedir.

Kaynak ilkesi, özellikle harçlar ve damga vergilerinde uygulanmaktadır.

Şahsîlik ilkesinin de en çok
uygulananı ikametgâhı esas alan türüdür.

Katma Değer Vergisi Kanunu mülkîlik (kaynak) ilkesini benimsemektedir

Gelir Vergisi Kanunu’nun 3’üncü maddesi, tam mükellefiyette ikametgâh esası ile tâbiiyet esasına dayalı şahsîlik ilkesini
benimsemektedir.

Gümrük Vergisi Kanunu’na göre, gümrük vergisi, Türkiye’ye ithalatta alınan
bir vergi olduğundan (GK. m. 181 vd.), mülkîlik ilkesine dayanmaktadır.

Damga Vergisi Kanunu, kural olarak, Türkiye’de düzenlenen ya da yabancı ülkelerde düzenlenerek Türkiye’de resmî dairelere ibraz edilen veya hükümlerinden
yararlanılan kağıtları vergilendirerek mülkîlik (kaynak) ilkesini benimsemektedir.

Motorlu Taşıtlar Vergisi Kanunu Türk sicillerine kayıtlı motorlu kara, hava
ve deniz taşıtlarını vergilendirdiğinden (MTVK.m.1), sicil esasına dayalı olarak
mülkîlik (kaynak) ilkesini benimsemektedir.

Yasama Yorumu: Kanunların bizzat onu koyan yasama organı tarafından yorumlanmasıdır.

İdari yorum: Hukuk kurallarının onları uygulayacak kamu idareleri tarafından yorumlanmasıdır.

Deyimsel yorum: Kuralın anlamının, kural metninde yer alan kelimelere, bu kelimelerin cümle içinde yerlerine, diğer bir deyişle dilbilgisi kurallarına göre belirlenmesidir.

Sistematik yorum: Hukuk kuralının ait olduğu bütün içerisindeki yeri ve diğer kurallarla ilişkisi dikkate alınarak yapılan yorumdur.

Tarihi yorum: Yorum faaliyeti sırasında yasa koyucunun yasanın yapıldığı andaki amaç ve iradesinin araştırılmasıdır.

Objektif yorum teorisine dayalı amaçsal yorum yönteminde hukuk kuralının değişen sosyal ve ekonomik koşullar altında kazandığı anlam, kuralda ifadesini bulan değerlendirmeler ve çıkar çatışması araştırılarak kuralın öngördüğü çözüme, ulaşmak istediği amaca uygun yorum yapılır. Kuralların zamanla değişen koşullara uygun anlamlandırılması, adalet duygularının tatmini için kuralın ihmal edilmesini öngören bu yorum yöntemi, kuralın amacını belirlemede hukuk uygulayıcısına tanıdığı serbesti nedeniyle eleştiriye açıktır. Amaçsal yorum yöntemi, hukuk kurallarının günün koşullarına ve toplumun gereksinimlerine, değişen ekonomik ve sosyal koşullara uygun anlamlandırılmasına olanak sağlar. Ancak yasallık ilkesinin hâkim olduğu vergi hukuku alanında amaçsal yorum yönteminin, uygulayıcıya geniş bir serbesti tanımak suretiyle yasa metninden sapılması, vergi hukukunun temel ilkelerine aykırı sonuçlara ulaşılması riskini bünyesinde barındırabileceğine de işaret edilmesi gerekir.

Yorum Yöntemlerinin Sonuçlarına Göre Yorum Türleri: Yorum neticesinde ortaya çıkan sonuçlar dikkate alınarak düzeltici yorum-tamamlayıcı yorum, daraltıcı yorum-genişletici yorum ayrımları yapılmaktadır.

Vergi kuralındaki soyut vergiyi doğuran olayın iktisat ya da vergi hukukuna özgü kavramlarla ifade edildiği ya da özel hukuk kavramlarının özel hukuktaki anlam ve içerikleriyle kullanıldığı durumlarda ekonomik yaklaşıma başvurulamaz. Özel hukuk kavramlarının iktisadi içeriklerinden bağımsız vergileme konusu yapıldığı hâllerde iktisadi boyutun vergilemede esas alınmaya çalışılması amacı aşan uygulamaları da beraberinde getirir. Örneğin, “evlenme veya boşanma” terimlerine yer verilerek bunlara vergisel sonuçlar bağlanmış bir vergi kuralının uygulamasında, kavramların medeni hukuktaki anlamlarıyla kullanıldığı konusunda bir tereddüt yoksa iltica saikiyle   yapılmış medeni hukuk anlamında muvazaalı bir evliliği vergisel anlamda geçersiz saymak, evlenme akdi olmaksızın evli gibi yaşayan çiftleri vergi hukuku anlamında evli gibi değerlendirmek ya da geçerli evlilik birliği tesis etmiş olmasına rağmen fiilen ayrı yaşayan çiftleri boşanmış saymak olanağı yoktur.