GENEL VERGİ HUKUKU - Deneme Sınavı - 15

Kişiler arasındaki ilişkileri tarafların eşitlik ve irade serbestisi esasına dayanarak düzenleyen hukuk alanı özel hukuktur. Doğru cevap E'dir.

Kişilerin devletle olan ilişkilerini düzenleyen hukuk alanı kamu hukukudur.

Vergi hukukuna ilişkin genel düzenleyici işlemlere karşı açılan davalar kural olarak Danıştay tarafından karara bağlanmaktadır. Doğru cevap C'dir.

Vergi usul hukuku genel anlamda vergilendirme ilkelerini, vergi ilişkilerinden doğan hak, yetki ve ödevlerin gerçekleştirilme ve kullanılma biçimlerini gösteren kurallardan oluşur. Doğru cevap D'dir.

Devletler, günümüzde artan devletler ve milletler arası iktisadî ilişkileri iki taraşı
veya çok taraşı andlaşmalarla düzenlemekte ve geliştirmektedir. Bu andlaşmalarda
vergi ilişkilerini düzenleyen hükümlere de yer verilmektedir. Ortak Pazar Antlaşması bunlardan biridir. Doğru cevap E'dir.

Malî hukuk, mali yükümleri, kamu gelirlerinin toplanmasını, kamu harcamalarının yapılmasını, bütçeyi, kamu mallarını ve kamu borçlarını ilgilendiren kuralları ve bunlardan kaynaklanan anlaşmazlıkları/uyuşmazlıkları inceleyen bir hukuk dalıdır.

Kamu gelirleri hukuku, kamu harcamaları hukuku, bütçe hukuku, kamu malları hukuku, kamu icra hukuku ve kamu borçları hukuku mali hukukun alt dallarını oluşturmaktadır.

Kamu hukukunun bir dalı olan gelir hukuku, vergiler ile devletin egemenliğine, üstün gücüne dayanarak topladığı diğer kamu gelirlerinin (harç, resim, harcamalara katılma payı, fon gelirleri ve benzeri mali yükümler) talep ve tahsil edilmesine ilişkin kuralları düzenlemektedir.

Bir hukuk dalının bağımsızlığı, kendine özgü düzenleme alanının bulunması; kendine özgü kural, kurum, kavram ve ilkelerinin olması; bu alandan kaynaklanan uyuşmazlıkların alanında uzman mahkemelerce çözümlenmesi; ilk derece mahkemelerinin verdiği kararların kanun yolu denetiminin ayrı bir yüksek mahkeme tarafından yapılması anlamına gelmektedir.

Anayasalarda, başta vergilerin kanunîliği ilkesi olmak üzere, birçok vergilendirme ilkesine yer verilmektedir. Nitekim, yürürlükte bulunan 1982 Anayasası’nın vergiödevi başlığını taşıyan 73’üncü maddesine göre, “Herkes, kamu giderlerini karşılamak üzere, mali gücüne göre vergi ödemekle yükümlüdür. Vergi yükünün adaletli ve dengeli dağılımı, maliye politikasının sosyal amacıdır. Vergi, resim, harç ve benzeri mali yükümlülükler kanunla konulur, değiştirili veya kaldırılır. Vergi, resim, harç ve benzeri mali yükümlülüklerin muaflık, istisnalar ve indirimleriyle oranlarına ilişkin hükümlerinde kanunun belirttiği yukarı ve aşağı sınırlar içinde değişiklik yapmak yetkisi Cumhurbaşkanlığına verilebilir”.

Vergi Usul Kanunu tarh işlemini “vergi alacağının kanunlarında gösterilen matrah ve nispetler üzerinden vergi dairesi tarafından hesaplanarak bu alacağı miktar itibariyle tespit eden idarî muameledir.”

Vergi ödevine aykırı davranışlardan suç sayılanlara ilişkin uyuşmazlıklar genel adlî yargı bünyesinde yeralan ceza yargısında, ceza mahkemesi, bölge adliye mahkemesi ve Yargıtaydır.

Maddi vergi hukukunu, vergi borcuna bağlı hak ve ödevlerin doğumunu, sona ermesini ve bunların içeriğine ilişkin hukuki ilkeleri inceleyen hukuk dalı olarak tanımlamak mümkündür. Maddî vergi hukuku, vergi alacağının konusunu, yöneldiği kişinin hak ve ödevlerini, vergi idaresinin mükellef ve/ya da sorumlu karşısındaki yetkilerini belirlemektedir.

Genel vergi hukuku konuları itibariyle bazı alt dallara ayrılmaktadır; bunlar,  vergi usul hukuku, vergi ceza hukuku, vergi yargılaması hukuku, kamu/vergi icra hukuku, olarak adlandırılmaktadır.

Vergi Usul Hukuku, genel anlamda vergilendirme ilkelerini, vergi ilişkilerinde doğan hak, yetki ve ödevlerin gerçekleştirilme ve kullanılma biçimlerini gösteren kurallardan oluşmaktadır. Bu bakımdan vergilerin başlıca tarh ve tahakkuku, süreler, tebliğ, zaman aşımı, defter tutma, değerleme, vergi anlaşmazlıkları ve çözüm yolları vergi usul hukukunun konusuna girmektedir.

Vergi: Devletin ve/ya da devletten vergilendirme yetkisi alan diğer kamu idarelerinin kamu harcamalarını karşılamak amacıyla, kanuna dayanarak ve usulüne uygun olarak, gerçek ve tüzel kişilerden, hukuki cebir altında, karşılıksız olarak ve geri vermemek üzere aldıkları iktisadî değerler/ paralardır.

Kamu gelirleri hukuku, kamu harcamaları hukuku, bütçe hukuku, kamu malları hukuku, kamu icra hukuku ve kamu borçları hukuku mali hukukun alt dallarını oluşturmaktadır.

Devletin piyasa ekonomisine katılması sonucu elde ettiği mülk ve teşebbüs gelirleri cebir unsuru taşımadıklarından, geniş anlamıyla vergi hukukunun kapsamı dışında kalmaktadır.

Özel hukuk; kişiler arasındaki ilişkileri tarafların eşitliği ve irade serbestîsi esasına dayanarak düzenleyen hukuk alanıdır.

Vergi hukuku, kendine özgü ilke, kavram, kurum ve kurallarıyla  bağımsız bir hukuk dalı olma niteliğini kazanmış bulunmaktadır.