GENEL UYGARLIK TARİHİ

Karain Mağarası

Paleolitik Çağ

Mezolitik Çağ

Mezolitik Çağ

Bakır ve kalay

Alacahöyük

Orta Tunç Çağı

Alişar

MÖ. 1950-MÖ. 1750

Anitta

Günümüze kadar yapılan çalışmalar, Paleolitik Çağ boyunca Anadolu’da kalabalık bir nüfusun barındığını ortaya koymuştur. Paleolitik Çağ’da insanlar avcılık ve toplayıcılıkla geçinmişler, göçebe bir yaşam sürmüşler, doğal mağaralar ve kaya altı sığınaklarında geçici olarak barınmışlardır. Kullandıkları aletleri çakmaktaşı, obsidyen (volkanik cam), diğer işlenebilir taşlar, hayvan kemikleri ve boynuzlardan yapmışlardır.

Mezolitik Çağ’da Paleolitik Çağ boyunca yaşanan Buzul Çağlarının bitişiyle iklim ılımanlaşmış, bu iklime uygun yeni bitki ve hayvan türleri ortaya çıkmıştır. İnsanlar buzulların erimesiyle genişleyen sulak alanların etrafında yerleşmeye başlamıştır. Avcılık ve toplayıcılık devam etmiştir. Bunun yanında doğada yabani olarak yetişen tahıllar biçilmiş ve öğütme faaliyeti gerçekleştirilmiştir.

Neolitik Çağ’ın en önemli özelliğini, insanoğlunun sadece avcılık ve toplayıcılıkla sürdürdüğü tüketici yaşamı bırakarak, üretici bir yaşama geçişi olarak tanımlayabiliriz. İnsanlar bu çağda yerleşik düzene geçmişler, ilk köyler kurulmuş, bitki türleri evcilleştirilerek tarım yapılmaya başlanmış, hayvanlar evcilleştirilmiş, ilk ticari faaliyetler başlamış, elle şekillendirilen pişmiş toprak çanak çömlekler üretilmeye başlamıştır.

Toplumların daha iyi örgütlenebildiği bu çağda yöneticiler güçlü bir sınıf olarak ortaya çıkmıştır ve Anadolu bu yöneticilerin önderliğinde feodal sistemin egemen olduğu irili ufaklı birçok beylik arasında paylaşılmıştır. Tapınak, saray ve idari binalara sahip, çevresi surlarla tahkim edilmiş anıtsal girişli yerleşmeler bu çağ için karakteristiktir.

Akkad İmparatorluğu krallarından I. Sargon ve Naram-Sin’e ait yazılı belgelerde adının geçmesiyle birlikte Anadolu Ön Tarih / Protohistorik Çağı’na girmiştir (MÖ. 3 binyılın ikinci yarısı). Bu yazılı belgelerde Anadolu toprakları için Hatti Ülkesi adı kullanılmıştır. Bu isim Anadolu’nun bugün için bilinen en eski ismidir ve Assur yıllıklarında görüldüğü üzere MÖ. 7. yüzyıla kadar kullanılmaya devam etmiştir. Ülkeye adını veren Hattiler, MÖ. 3. binyılın ortalarından itibaren Orta Anadolu Bölgesi’nde Kızılırmak yayı içinde küçük beylikler hâlinde yaşayan bir topluluktur ve daha sonra bu bölgede kurulan Hitit Devleti’nde nüfusun büyük çoğunluğunu oluşturmuşlardır.

Bu örgütlü ticaret dönemine Eski Assur Ticaret Kolonileri Çağı adı verilmiştir. Bu yeni ticaret düzeninde iki tip ticaret merkezi kurulmuştur: Bunlardan ilki ve önemli olanı Anadolu’da bu dönemin siyasi erkleri olan beyliklerin yakınlarında kurulmuş olan Assurca karum denen büyük pazar yerleridir. Diğer merkez ise Assurca vabartum denen yerleşmelerdi. Bu ticaret kolonileri hem Assurlu tüccarlara hem de koruması altına girdikleri Anadolu’daki beylere karşılıklı çıkarlar sağlayan uluslararası bir yapıya sahip ticaret sisteminin parçalarıydı.

Hint Avrupa kökenli dil konuşan ve kendilerini Neşalılar, kullandıkları dili de Neşa dili olarak tanımlayan Hititlerin kökeni, Anadolu’ya nereden geldikleri konusu tartışmalı olup bu konuda farklı görüşler vardır. MÖ. 2000 dolaylarında doğudan Kafkasya Derbent kapılarından girmiş oldukları genellikle benimsenen varsayımdır. Son yıllarda ileri sürülen bir başka görüşe göre ise Hititler Orta Anadolu kökenli yerli Anadolulu bir topluluktur.

Mısır tahtına II. Ramses oturmuştur. Ramses’in Suriye toprakları üzerinde hak iddia etmesi üzerine Hitit-Mısır ilişkileri gerginleşmiş ve Suriye egemenliği için iki güç arasında Kadeş (Tel Nebimend) kenti yakınlarında savaş yapılmıştır (MÖ. 1285). Savaşı kimin kazandığı hakkında kesin bir bilgi yoktur. Bununla birlikte savaştan yıllar sonra MÖ. 1270 yılında, dünyanın iki süper gücü Hitit ve Mısır devletleri arasında II. Ramses ile Hitit tahtına çıkan III. Hattuşili (MÖ. 1275-1250), tarihin bilinen ilk büyük yazılı antlaşması olan Kadeş Antlaşması’nı imzalamışlardır.

Eski Hitit Devleti kurulduğunda devletin yasama gücünde kralın yanında Panku(ş) adı verilen bir soylular meclisi bulunmaktaydı. Bu meclis kralın tek başına karar verme yetkisini sınırlamaktaydı.

Hitit kralları, tanrıların yeryüzündeki temsilcileriydi. Ancak, Mısır ve Mezopotamya krallarından farklı olarak Hitit kralları hiçbir zaman Tanrı-Kral olmamışlardır. Onların öldükten sonra tanrı olduklarına inanılmaktaydı. Veraset yoluyla geçen krallık makamında kral yerine geçecek veliahdı kendisi hayatta iken belirliyordu.