Turizm Arzı ve Turizm Talebi

Turizm ürününün sahip olduğu özellikler, diğer ürünlerden farklı olarak dört başlıkta toplanmaktadır.

• İlk olarak turizm, ürünü fiziksel bir mal olmayıp daha çok soyut anlamda hizmet içeriklidir. Turizm sektörü içerisinde yer alan işletmeler tarafından üretilen ürün, hizmet ağırlıklıdır. Bu nedenle, tüketici tarafından deneyim sahibi olunmadan öncesinde test edilmesi
  mümkün değildir.
• İkinci özelliği, turist, satın aldığı ürünü deneyimlemek için üretildiği ve aynı anda sunulduğu mekâna/bölgeye gitmek durumundadır. Bu durum, turizm ürününün eş zamanlı olarak tüketilmesi gereken özelliğiyle ilgilidir.
• Üçüncü özelliği, turizm ürünü homojen (benzer) olmayıp
  heterojen (farklı, ayrı özelliklerde) bir yapı ve görünüme sahiptir. Her ürün tipi, isimleri benzer olmakla birlikte, içeriği ya da deneyimi birbirinden farklıdır. Uludağ’daki bir kış turizmi ile Alpler’de yaşanacak bir kış turizmi deneyimi ya da İstanbul ile Paris’te yaşanacak kültür odaklı bir gezi birbirinden farklı olacaktır.
• Dördüncü özelliği ise, turizm arzının sabit veya kısıtlı olmasına rağmen (inelastik), turizm talebinin esnek (elastik) ve duyarlı bir yapıya sahip olmasıdır. Diğer bir deyişle, belirli düzeyde yatak kapasitesine sahip olan bir bölgenin artan talebe bağlı olarak arz miktarını arttırabilmesi yapılacak yeni yatırımları gerektirmektedir. Ancak talep miktarında bu tür yaşanabilecek dönemsel artışa, yatak kapasitesinin hemen arttırılarak karşılık verilmesi mümkün değildir

Butler (1980), insan yaşamında olduğu gibi, bölge bazında bir turizm ürününün yaşam eğrisinin de farklı aşamalardan oluştuğunu söylemektedir. Bu aşamalar, genel olarak piyasaya giriş, büyüme, olgunlaşma ve düşüşe geçme olarak dört
şekilde ele alınmaktadır.

Birinci aşamada, ürünün piyasa şartlarına uyumuna bakılırken yapılacak reklam-tanıtım faaliyetleriyle piyasada tutundurulması yer almaktadır. İkinci aşamada, ürüne dönük talep miktarında artış görülürken üretim miktarı da artmaya başlamaktadır. Ürün kendine ait bir kimliğe ya da markaya sahip olurken benzer ürün sunan diğer işletmeler ya da bölgeler ile rekabet başlamaktadır. Üçüncü aşamada, piyasada bir doyuma ulaşılmış olup nitelikten öte nicelik önemli hâle gelmeye başlamaktadır. Bu nedenle talep miktarında yavaşlama ya da kişi başı harcama miktarında düşüş söz konusudur. Son aşamada ise, ürünün piyasadaki değeri azaldığı için talep miktarında nitelik ve nicelik açısından bir azalma söz konusudur. Önlem alınmazsa, tamamen piyasadan kaybolma riski de bulunmaktadır.

Hem somut hem de soyut turizm ürünleri için geçerli olan turizm ürününün bileşenlerini aşağıdaki şekilde gruplandırmak mümkündür; 

• Çekicilikler (doğal güzellikler, kültür ve tarih, altyapı ve üstyapı gibi ekonomik unsurlar, uzaklık gibi psikolojik unsurlar vb.)
• Etkinlikler (festival, fuar, kongre, bayram, karnaval, spor organizasyonları, olimpiyatlar, eğlence, yarışmalar vb.)
• Ulaşılabilirlik (turizm merkezlerinin hedef kitleye yakınlığı ve oralara düşük maliyetle ulaşabilme)
• Turizm işletmeleri (ulaştırma, konaklama işletmeleri, yiyecek-içecek işletmeleri, tur operatörleri, seyahat acenteleri, rekreasyon işletmeleri vb.)
• İmaj (konum, marka, fayda, fiyat, tutum gibi bir turizm bölgesinin zaman içinde sahip olduğu imaj ve bundan kaynaklı olarak tüketiciler tarafından tercih edilmesi)

• Turizm sektöründe arz kapasitesinin oluşturabilmesi büyük miktarda yatırımı gerektirmektedir. Arzı oluşturan birçok unsur olduğu için her birinin yer aldığı bir mekânı ve araçlarını tasarlamak finans anlamında önemli bir miktar anlamına gelmektedir. Örneğin; yeni bir bölgenin turizme açılması ya da hâlen aktif olan bir bölgenin ziyaretçi ya da konaklama kapasitesinin genişletilmesi gibi.
• Hizmet doğrudan müşteriye sunulduğu
için farklı türde sosyoekonomik, sosyodemografik ve psikolojik özelliklere sahip
turistlere hitap edebilen turizm mal ve hizmetlerinin sunulması gerekmektedir.
Nitekim aynı bölgede ya da aynı işletmede tatilini geçirmekte olan çok farklı ülkelerden ve gelir gruplarından insanları bir arada görmek mümkündür.
• Eş zamanlı olarak tüketildikleri için mal
veya hizmetlerin daha sonra kullanılmak üzere depolanması mümkün değildir. Gelecek ay yağacak yağmurun bugünkü kuraklığa bir faydası olmayacağı gibi, bugünkü doluluk oranının yüksek olmasının da düne bir faydası olmayacaktır. Bir uçuşta boş giden koltuğun, bir gecede boş kalan odanın ya da bir akşam yemeğinde boş kalan bir masanın ileriki bir zamanda tekrar kullanılmak üzere depolanması mümkün değildir. O nedenle, her turizm faaliyeti ait olduğu
zaman dilimi için bir öneme sahiptir. O andaki tüketim durumuna göre kullanım
işleminin tamamlanması gerekmektedir.
• Turistin motivasyonu çok fazla unsurdan etkilenebilme özelliğine ve dolayısıyla turizm ürünü çok fazla değişik ürün grubu ile ikame edilebilme özelliğine sahiptir. Bu durum, turizm arzında satıcılar açısından risk oluşturmaktadır. Makro düzeyde, bir tüketici sahip olduğu geliriyle turizmin de dahil olduğu farklı ürün grupları arasından tercih yapmak
durumundadır ya da yapılan tatil planı içinde benzer ürün özelliğine sahip bölgeler ya da işletmeler arasında, farklı ölçütlere göre tercihin yapılması mümkündür.
• Emek-yoğun bir sektör olan turizmde insanın insana hizmet etmesi durumu söz
konusu olduğu için makineleşme diğer sektörlere oranla daha sınırlıdır. Her ne kadar son dönemlerde, gelişen bilgi teknolojisiyle birlikte turizm sektöründe de birçok hizmet birimi makineler tarafından yerine getiriliyor olsa da sonuçta ürünün öznesi insan ve insanlar arası iletişim biçimidir.
• Turizm arzı esneklik göstermemekte; bu nedenle fiyat değişimleri karşısında genellikle duyarsız kalmaktadır. Herhangi bir fiyat artışında mevcut arz kapasitesinin kısa sürede arttırılması mümkün olmadığı gibi, fiyat düzeyinde meydana gelebilecek düşüş sonucunda da kapasitenin birden azaltılması mümkün değildir. Benzer durum, talep miktarındaki artı ya da eksi yönlü değişimler için de geçerlidir. Herhangi bir tesisin geçici süreyle hizmet dışı kalması bu kapsamda değerlendirilmemektedir.
• Turizm ürünü niteliğindeki mal ve hizmetler, diğer endüstrilerin çoğundan farklı
özellik gösterdiği için, bu durum tüketici
veya turistin ürünün üretildiği mekâna/
bölgeye gitmesini zorunlu kılmaktadır. Turizm endüstrisinin temel özelliği, bu tür bir hizmetten yararlanmak isteyen kimsenin bulunduğu mekân ya da bölge dışına mutlaka çıkmasını gerektirmektedir. Gidilecek mekân ya da bölgenin hangisinin olacağını ise, mekânın ya da bölgenin sahip olduğu çekicilikleri ile kişinin ziyaret nedenleri birlikte belirleyecektir.
• Turizm arzı, genellikle konaklama işletmelerinin yatak sayısı ile ifade edilmektedir. Bir işletmenin ya da bölgenin sahip olduğu yatak sayısı, o işletme ya da bölgenin turizm arzını oluşturmaktadır. Ek olarak, diğer tesislerin ya da çekiciliklerin bulunması ve rakam ile ifade edilebilenlerin miktarı ise, yine bu arz miktarı içinde ele alınmaktadır. Plaj, park gibi mekânların varlığı, kabul edebilecekleri günlük ziyaretçi sayısı da arz miktarının içinde yer alan diğer birimlerdir.
• Turizm arzı çok değişik faktörleri, sektörleri, alanları ve değerleri ilgilendiren karmaşık bir yapıya sahiptir. Bir bölgenin turizm arzını o bölgede faaliyet gösteren konaklama, yeme-içme, ulaştırma, iletişim gibi hizmetlerin yanı sıra sahip olunan doğal, kültürel ve ekonomik değerler de oluşturmaktadır. Bunların her biri kendi başlarına bir anlam ifade etmemekle birlikte, bir bütün olarak turizm sektörünün başarıya ulaşmasına doğrudan ya da dolaylı olarak katkıda bulunacaktır.

1. Doğal Kaynaklar
2. Altyapı
3. Ulaştırma Durumu
4. Sosyokültürel Varlıklar5. Üstyapı
6. Konukseverlik

Bir bölgenin ve orada yaşayan yerel halkın sahip olduğu tarihî ve kültürel değerlerini oluşturan unsurlardır. Somut (tarihî eserler, anıtlar, müzeler vb.) ile somut olmayan (yaşam biçimi, beslenme biçimi, gelenekler, görenekler vb.) kültürel varlıklar olarak iki şekilde ele alındığı görülmektedir

Gerçek anlamda turizm sektörünü oluşturan konaklama, yeme-içme, ulaşım ve eğlence hizmetlerinden oluşmaktadır.

Turizm talebi; ulusal para birimi, ziyaret ya da ziyaretçi sayısı, geceleme sayısı, gün sayısı, kat edilen mesafe, yolcu koltuğu ya da sandalye sayısı dahil olmak üzere çeşitli birimler ile ölçülebilmektedir

• Bir turizm bölgesine giderek turizm etkinliğine doğrudan katılan, deneyimleyen ve sonrasında evine/ülkesine geri dönen “efektif talep”
• Seyahat etmek için uyarılmış ancak zaman
  ve para bakımından yeterli imkânlara sahip olmadıkları için bu isteği gerçekleştiremeyen “potansiyel talep
• Uyarıldığında seyahat edebilen ancak sunulan imkânlar ve etkinlikler hakkında yeterli bilgiye sahip olmayan “ertelenmiş turizm talebi”

• Turizm talebi bağımsızdır. 
• Turizm talebi çok yönlüdür.
• Turizm talebi kişisel gelirin kullanılması ile ilgili ekonomik bir etkinliktir. 
• Turizm talebinde ikame olanakları geniştir.
•  Turizm talebi, kısmen mevsimlik bir özellik taşımaktadır. 
• Turizm talebi ülkelerin gelişmişlik durumuna göre farklılık göstermektedir. 
• Turizm talebi giderek doğaya ve uzak mesafelere yönelen bir tüketim şekli hâline gelmektedir. 

• Millî Gelir Miktaı
• Gelir Dağılımı ve Kişi Başına Düşen Reel Gelir
• Nispi Döviz Kurları
• Ulaşım
• Uzaklık
• Ödemeler Dengesi
• Ürün Fiyatı ve Turizm Talebinin Fiyat Esnekliği
• Konaklama Potansiyeli ve Arz Kapasitesi
• Konjonktürel Durum
• Reklam ve Tanıtım
• Nüfus ve Sağlık

• Moda, zevk ve alışkanlıklar
• Boş zaman
• Yaş - Cinsiyet
• Aile yapısı - Meslek
• Kentleşme düzeyi
• Kültür ve eğitim düzeyi
• Toplumsal değer
yargıları ve din

• Kişilik yapısı
• Motivasyon
• Kültürel uzaklık
• Snobizm

• Turistin kendi ülkesinin politik durumu
• Gidilen ülkenin politik durumu
• İki ülke arasındaki genel politik durum

Turizm ile bir toplumun kültür yapısı ve eğitim düzeyi arasında doğrusal bir ilişkiden söz edilebilmektedir. Kültür ve eğitim düzeyi yükseldikçe insanların çeşitli rekreatif faaliyetlere (konsere-tiyatroya gitme, müze ziyareti, tarihî yerleri görme vb.) katılma isteği de artacaktır. Bunun nedeni, insanların okuyarak, kendi dışında da başka insanların ve kültürlerin var olduğunun farkına varmaları, bu insanları ve kültürleri merak etmeye başlamaları ve fiilen gezerek o kültürleri yerinde deneyimleme isteğine sahip olmalarıdır. Kentleşme, kültür yapısı ve eğitim düzeyi arasındaki ilişkiden bakıldığında, hepsinin birden turizm talebi üzerindeki etkisi de kendiliğinden ortaya çıkacaktır. Yine, kültür ve eğitim düzeyi yüksek bölgelerin turizm açısından bir çekim merkezi olduğunu görmek de
mümkündür.

Genç kesim (18-24 yaş arası) daha bağımsız hareket edebildiği, konfor beklentisi ve aile sorumluluğu olmadığı için seyahat etme oranı yüksek olan diğer bir kesimdir. Orta yaş grubu ise iş, evlilik ve çocuk sahibi olma gibi nedenlerle seyahat için daha az zaman ve kaynak ayırabilmektedir. İleri yaş kesim ise (65 yaş ve üstü), sahip oldukları sosyal güvenceleri, artan boş zamanları, yüksek gelir düzeyleri ve olmayan çocuk sorumluluğu gibi nedenlerden dolayı turizm hareketlerine en yüksek düzeyde katılan kesimdir. Yine bu kesimin ilgisinin daha çok kültür ve sağlık turizmi
olduğu da görülmektedir

Katılınan seyahatin türüne ve süresine göre cinsiyetin de önemli bir etken olduğu düşünülmektedir

1. Konaklama süresi bakımından kadınlar daha uzun süreli tatil ya da seyahat seçenekleri üzerinde dururken erkeklerin daha çok transit seyahatleri tercih ettikleri belirtilmektedir.
2. Kadınların kültür, erkeklerin de spor odaklı turizm türlerine yöneldikleri;
3. Kadınların grup hâlinde seyahat ederken erkeklerin bireysel seyahati tercih ettikleri görülmektedir.
4. Meslek ve medeni durum gibi etkenlerle birlikte, iki grup arasındaki tatil davranışı farklılıklarının da ortaya çıktığı söylenebilir.

Son yıllarda uluslararası turizmde güçlü bir pazar hâline gelmiş olan Çinli turistler, dinlence ve kültür amaçlı gezilerin yanı sıra lüks ve alışveriş turizminde de önemli bir paya sahiptirler.

1. İlişkiye Dayalı (Nedensel) Yöntemler: Birbirleri arasında ilişki olduğu düşünülen değişkenler arasındaki ilgiyi bulmaya yönelik yöntemdir. Değişkenlerin kendi içerisinde birbirleriyle olan ve bağımlı değişkene etkisinin düzeyinin belirlenmesi hedeflenmektedir. İlişkiye dayalı yöntemler durum tespiti niteliği taşımaktadır. Elde edilen sonuca göre aralarında güçlü ilişkiler bulunan değişkenler yoluyla gelecek talep tahminleri için kullanılabilmektedir. Bu kapsamda başvurulan iki araç bulunmaktadır:
• Regresyon analizi
• Yapısal ekonometrik modeller
2. Zaman Serisi Yöntemleri: Zaman serileri, geçmişte elde edilen veriler yardımıyla geleceği tahmin etme yöntemidir. 
Başvurduğu belli başlı araçlar şunlardır:
• Mekanik (Naive) tahmin yöntemi
• Hareketli ortalamalar yöntemi: 
• Box-Jenkins yöntemi

• Üstel düzleştirme yöntemleri
• Otomatik regresyon: İçinde bulunulan
  dönemin değerinin bir önceki dönem
  ya da daha önceki döne

• Delphi Yöntemi
• Senaryo Analizi
• Uzman Panelleri
• Tüketici Niyet