GENEL TIBBİ ÜRÜN VE TIBBİ CİHAZ BİLGİSİ

II, III, I, IV

II. Koruyucu hizmetler

III. İyileştirici hizmetler

I. Rehabilite edici hizmetler

IV. Tedavi edici hizmetler

I, II, III ve IV

I. Doğru mekânsal tasarım

II. Uygun tıbbi cihaz seçimi ve uygulaması

III. Havalandırma sisteminin gerekli tüm tesisatın doğru seçilerek uygulanması, denetlenmesi

IV. Ameliyat süreçlerinin doğru kurgulanıp işletilmesi

Tüm dünyada minimal invaziv cerrahi tekniklerin kullanımının önem kazanmasıyla birlikte komplikasyon gelişme olasılığını azalttığı için hibrit ameliyathanelere olan ilgi de artmıştır. Hibrit ameliyathanelerde girişimsel radyoloji ile cerrahi işlemlerin bir ameliyat odasında gerçekleştirilmesine imkân sunulmaktadır. Hibrit ameliyathanelere yerleştirilen gelişmiş teknolojik cihazlar, tanılama ve ileri düzey girişimlerin steril bir ortam olan ameliyathanelerde yapılmasına imkân sağlamıştır.

Ameliyathanenin iç planı dört aşamalı olarak gerçekleştirilebilir ve görevlendirmeler bu aşamalara göre yapılmalıdır. Bunlar; koruyucu ünite, temiz ünite, steril ünite ve kirli alandır.

Ameliyathane duvarlarında kullanılacak renk seçimi bile önemlidir ve pastel tonların tercih edilmesi tavsiye edilir. Evrensel olarak seçilen renk genelde yeşildir. Yeşil renk parlamayı azaltma, rahatlatıcı olması, kan ve pembe renkli dokularla kontrast oluşturması nedeniyle sık tercih edilip kullanılmaktadır.

Ameliyathanenin havasında mikroorganizmalar bulunabilmektedir, ancak havanın olumsuz sonuçlara neden olması için mikroorganizma miktarı ve yoğunluğu önemlidir. Örneğin; ameliyat odası boşken 30 cfu/m³‘ü, kullanılırken de 180 cfu/m³’ü geçmemek üzere havada bakteri bulunması limitler dâhilindedir. Havadaki bakteri yoğunluğu odada bulunan ve hareket eden insan sayısıyla doğru orantılıdır.

Anestezi cihazında özel bir monitör bulunur. Bu monitörde; hastanın göğüs ve omuzlarına yapıştırılan sensör problar ile devamlı EKG takibi yapılır, kalp hızı (nabız) takip edilir, hastanın anlık solunum sayısı görünür ve takip edilir, oksijen saturasyon seviyesi parmak ucuna takılan pulse-oksimetre ile ölçülür, kan basıncı zaman ayarlı ya da manuel olarak ölçülür, arter içine kateter yerleştirilmesi, monitörden kan basıncı anlık olarak izlenir.

Negatoskop, yüksek teknoloji ürünü bir ekipman zincirinin ürettiği tıbbi röntgen görüntülerini izlemek için kullanılan bir cihazdır. X ışınlarını okumak için tasarlanan bu cihaz radyoloji aksesuarı olarak sınıflandırılmıştır. Radyolojik tanı; radyoloğun tecrübesine dayalı etkinliği ve doğruluğu film okuma koşullarına bağlıdır. Bu cihaz modern ameliyathanelerde ameliyat kontrol ünitesinde bulunmaktadır.

Retraktör: Ameliyat sırasında ayırma ya da çekme işlemi yapan tıbbi cihazlardır. Ameliyatın cinsine göre özel retraktörler kullanılır. Retraktörün tutmak için sapı ile çekmek için ucunda parça vardır. Esas görevi insizyon yerini açık tutarak ameliyat alanının rahatlıkla çalışılmasını sağlamaktır.

Ameliyathanede tıbbi ürünlerin alım, tüketim ve zimmet kayıtlarını tutmak, zimmetle hekime hemşireye vermek, kontrol edilmesi gereken tıbbi ürünlerin takibini yapmak, ameliyathanelerde ihtiyaç duyulan ürünleri depodan talep etmek, psikotrop ve narkotik tıbbi ürünlerin defter kayıtlarını tutmak, zimmetli olarak anestezi hekimi veya teknisyene imza karşılığı vermek, tıbbi ürünlerin saklama koşullarına uygun olarak raflara dizmek, ameliyathanede kullanılacak ilaçların tüketimlerini kontrol etmek, bu ürünlerin saklanma koşullarına göre dikkat göstermek ameliyathane eczacısının görevleri arasındadır.

Türkiye Sağlık Yapıları Asgari Tasarım Standartları 2010 Yılı Kılavuzu, Sağlık Bakanlığı İnşaat ve Onarım Dairesi Başkanlığı tarafından 2010 yılında yürürlüğe girmiştir. Bu klavuzda ameliyathane türü ve boyutları; özellikli/büyük ameliyathaneler 50 m² (bir duvarı en az 6 m olmalı), orta boy ameliyathane 42 m² (bir duvarı en az 6 m olmalı), ameliyathane (sezeryan) 36 m² (bir duvarı en az 5 m olmalı), endoürolojik girişim odası 32 m² (bir duvarı en az 4,50 m olmalı) olarak belirlenmiştir.

Kontaminasyon yabancı madde etkisi ile kirlenme veya saflığını kaybetme, mikroorganizmalar ile enfekte olma ve bulaşmadır. Modern ameliyat salonu ve ona hizmet eden sistemlerin tasarımı havayla bulaşan mikroorganizmaların kontaminasyonunu en az seviyeye indirecek şekilde olmalıdır.

Ameliyathanenin havasında mikroorganizmalar bulunabilmektedir ancak havanın olumsuz sonuçlara neden olması için mikroorganizma miktarı ve yoğunluğu önemlidir. Örneğin; ameliyat odası boşken 30 cfu/m³’ü, kullanılırken de 180 cfu/m³’ü geçmemek üzere havada bakteri bulunması limitler dâhilindedir. Havadaki bakteri yoğunluğu odada bulunan ve hareket eden insan sayısıyla doğru orantılıdır.

Ameliyathanede ideal ortamın sağlaması için sıcaklık 20- 22 °C arasında, nem oranı %30-50 arasında tutulmalı; ısı ve nem ameliyatın özelliğine göre içeriden ayarlanabilir olmalıdır. Teknik olarak %60’ın üzerindeki nem, kuru yüzeyler üzerinde yoğunlaşmalara neden olabilir, %50’nin altındaki nem ise statik elektriği engellemez.

Genel olarak ameliyathanede bakterilerin bulaşmasını en aza indirebilmek ve kontrol edebilmek için yeşil, sarı ve kırmızı alan olmak üzere üç ana bölge tanımlanmaktadır. Serbest (yeşil) alanda, giriş ve çıkış alanları, preoperatif alan, postoperatif alan, giyinme odaları, bekleme odaları, dinlenme odaları ve depolar yer alır.

Yapılacak ameliyatın türüne ve hekimin tercihine bağlı olarak cihazlar oldukça fazla çeşitlilik göstermekle birlikte bir ameliyathanade bulunması gereken zorunlu cihazlar şunlardır: Ameliyat masası ve rutin aksesuarları, ameliyat tavan lambası, anestezi cihazı (tam otomatik/ventilatörlü), negatoskop, seyyar ameliyat lambası, flash otoklav, cerrahi aspiratör, elektrokoter. Diğer seçeneklerdeki cihazlar, uzmanlık alan ameliyathanelerinde bulunması gereken ilave tıbbi cihazlardandır.

Elektrokoter, yüksek frekans ve yüksek enerjide elektrik akımı ile hastanın vücudunu hekimin kontrolünde kesme, koagülasyon (pıhtılaşma) gibi cerrahi işlemlerin gerçekleştirilmesinde kullanılan bir tıbbi cihazdır. Amaç, yoğun ısı etkisi ile koagülasyon ve buharlaşma sağlayarak hemostaz ve kesi elde edebilmektir. Ameliyatlarda dokuyu yakarak kesme ve birleştirme işlemi yapan bir cihazdır.

Ameliyathanade bulunması gereken zorunlu cihazlara ek olarak uzmanlık alan ameliyathanelerinde bulunması gereken ilave tıbbi cihazlar bulunmaktadır. Kardiyovasküler cerrahi işlemlerin gerçekleştirildiği ameliyathanede; malzeme arabası, set arabası, kardiyopulmoner bypass pompası, Isıtıcı-soğutucu, monitör ve basınç kablosu, ACT cihazı, pacemaker cihazı, kan şekeri ölçüm cihazı, perfüzör, intraaortik balon pompası veya postkardiyotomi yetmezlik sonrası sol ventriküler destek cihazı ve rektal ısı ölçüm cihazı bulunması gereken cihazlardandır. Sistoskop ise ürolojik cerrahi işlemlerin gerçekleştirildiği ameliyathanede bulunması gereken bir cihazdır.

Retraktör ameliyat sırasında ayırma ya da çekme işlemi yapan tıbbi cihazlardır. Ameliyatın cinsine göre özel retraktörler kullanılır. Retraktörün tutmak için sapı ile çekmek için ucunda parça vardır. Esas görevi insizyon yerini açık tutarak ameliyat alanında rahatlıkla çalışılmasını sağlamaktır.

Heparin, oksijenli su, adrenalin ampul ve kristalize insülin, özel hastanelerde bulundurulması zorunlu tıbbi ürünlerin türleri şunlardır. Oysa albendazol paraziter enfeksiyonların tedavisinde kullanılan bir ilaçtır ve özel hastanelerde bulundurulması zorunlu tıbbi ürünlerden değildir.