Tıbbi Tanı Cihazları

Tanı, hastalık belirtilerine ve hastalıkla ilgili her türlü muayene bulgularına dayandırılarak hastalığın niteliğinin ortaya konulması olarak tanımlanmıştır.

“tek başına veya kombinasyon halinde kullanılan, üretici tarafından kan dahil örneklerin incelenmesi için in vitro olarak kullanılması amaçlanan reaktif, reaktif cihaz, kalibratör, kontrol malzemesi, kit, alet, aparat, ekipman veya sistem olan herhangi bir tıbbi cihaz ve insan vücudundan türetilen doku bağışları, yalnızca veya esas olarak fizyolojik bir sağlık durumu veya hastalık veya konjenital anormallik hakkında bilgi sağlamak veya potansiyel alıcılarla güvenliği ve uyumluluğu belirlemek amacıyla kullanılan cihazlardır”

Polimeraz zincir reaksiyonu (PCR), çeşitli blotlama teknikleri (northern blot, southern blot ya da dot blot), restriksiyon fragment uzunluk polimorfizmi (Restriksiyon Fragment Length Polymorphism), immünofenotipleme, akış sitometrisi (flow cytometry), floresan in situ hibridizasyon (FISH), agaroz jel elektroforezi ve nükleik asitlerin (deoksiribonükleik asit ve ribonükleik asit) veya hedef ajanların protein özelliklerine dayanan sekanslama gibi cihazlardır.

PCR bir gen amplifikasyonudur. PCR primerleri, bir gen içindeki spesifik RNA, DNA veya cDNA sekanslarına hibridize olacak şekilde tasarlanmıştır. Bu, ilgili DNA örneğinin klinik örneklerde (kan, tükürük vb.) eşdeğer immünolojik testine göre yüksek sayıda kopyasının oluşturularak tespiti ve doğru bir şekilde tanımlanmasını sağlar. PCR analizi için kan, balgam, meni, tek kıllar ve tükürük dâhil olmak üzere birçok farklı tipte klinik numune kullanılmaktadır.

Multipleks (Multiplex) PCR, tek bir PCR test çalışmasında birden fazla hedefin amplifikasyonu için kullanılan yaygın bir moleküler biyoloji tekniğidir. Burada bir reaksiyon tüpüne iki veya daha fazla primer çifti dahil edilir ve iki veya daha fazla DNA şablonu aynı anda hedeflenir.

Ters transkripsiyon PCR (RT-PCR)’de, başlangıç şablonu olarak DNA yerine mRNA kullanır. İlk olarak, enzim ters transkriptaz ya da ters transkripsiyon olarak bilinen bir işlem ile cDNA (komplementer DNA; complementary DNA) adı verilen tamamlayıcı tek iplikçikli bir DNA ipliği üretmek için mRNA şablonunu (template) kullanır. Daha sonra, tekli sarmallı cDNA’yı çift sarmallı DNA’ya dönüştürmek için DNA polimeraz kullanılır.

DNA ya da mRNA gibi makromoleküllerin çoğaltılmasına ve ürünlerin tek bir aşamada tespit edilmesine olanak sağlar. qPCR’nin normal PCR’den farkı başlangıç DNA miktarının hesaplanabilmesidir. Gerçek zamanlı PCR prensibi, numunede bulunan nükleik asidin konsantrasyonu, floresan boya veya floresan etiketli oligonükleotidler kullanılarak ölçülmektedir. Bu teknik ile DNA amplifikasyonu, artan floresan ölçümleri ile ilişkilendirilip kantitatif sonuçlar elde edilmektedir.

Yuvalanmış PCR tekniği iki set primer yardımıyla spesifik olmayan bağlanmayı önleyerek reaksiyon seçiciliğini arttıran bir yöntemdir. DNA amplifikasyonunun duyarlılığı ve özgüllüğü bu teknikle önemli ölçüde artırılabilir. Tekniğin hassasiyetinin yüksek olması sebebiyle örnek düşük DNA içerse bile, klasik PCR tekniğinde mümkün olmayan amplifikasyonlar yapılabilmektedir.

Allel spesifik PCR’ın klasik PCR uygulamasından farkı, reaksiyon ortamına konan primerlerin farklı tasarlanmasıdır. Bu reaksiyonda 2 ayrı primer seti kullanılır. Birinci primer setinde öncül primerin 3´ ucunda araştırılan bölgeye ait nükleotid bulunur. İkinci sette ise 3´ uçta mutant allele komplementer nükleotid bulunmaktadır. Primerler eğer kalıp DNA dizisi ile eşleşiyorsa primer bağlanması gerçekleşmekte ve PCR çalışmaktadır. Mutasyonun varlığı bu şekilde tespit edilmektedir.

dPCR reaksiyonu bölümlere ayırarak ölçüm yapabilen üçüncü nesil PCR’dir. Yaygın olarak nükleik asitlerin tayini, miktar ölçülmesi ve analizi için geliştirilmiştir. Doğrudan veya klonal olarak DNA, cDNA ya da RNA dâhil olmak üzere nükleik asitleri amplifiye etmek için kullanılabilir.

İmmuno PCR bir antijen saptama yöntemidir. Spesifik olarak bir antijen-antikor kompleksine bağlanmış bir işaretleyici DNA parçasının çoğaltılması için kullanılır. İmmuno PCR’da hem antijene hem de antikora kolayca bağlanabilen primerler kullanılır.

Bunlar FISH, KGH, DNA Dizileme, Akış Sitometri­si ve Protein Analiz Yöntemleridir.

FISH, genomda istenilen hedef DNA bölge­sinin floresan işaretli DNA probları ile hibridi­zasyonu sonucu “in situ” olarak yani ortamında gözlenmesine imkân tanıyan moleküler sitogene­tik bir tekniktir.

Karşılaştırmalı Genomik Hibridizasyon (KGH) tüm genomu yüksek çözünürlükte inceleyerek konvansiyonel sitogenetik yöntemlerle saptanan anomalilerin (5-10 Mb) dışında kopya sayısı de­ğişiklikleri olarak ifade edilen 20-100 Kb’a kadar olan submikroskopik kayıp ve kazançları da be­lirleyebilen bir tekniktir.  

Bir genin veya bir geni düzenleyen bölgenin, bir bozukluğa bağlı genetik değişiklikler içerip içermediğini belirlemelerine olanak tanır. Yeni nesil dizileme teknolojileri, yeni gen­lerin tespiti, tüm genomu yeniden dizileme veya hedefli dizileme yoluyla nadir varyant keşfi, hücre­lerin, dokuların ve organizmaların transkriptom profilinin çıkarılması ve hastalık teşhisi, tümörler­deki mutasyonların belirlenmesi, epigenetik be­lirteçlerin tanımlanması gibi birçok uygulamada yaygın olarak kullanılmaktadır.

Akış sitometrisi (Flow cytometry, akan hücre ölçer, akım sitometri) akan bir sıvının içerisindeki hücre ve partiküllerin özelliklerinin incelenmesi­dir. Akış si­tometrisi ile bir süspansiyon hâlindeki hücreler ya da partiküller, bir lazer kaynağı ile aydınlatılmakta olan bir bölmeden geçirilir. Hücrelerin veya parti­küllerin ışığın önünden geçerken verdikleri sinyal­ler toplanarak analiz edilir.

DNA’daki moleküler düzensizlik değil, bunun yanında ilgili proteinin nasıl değiştiğinin de bilinmesi gerektiğinde kullanılan Western Blotlama yöntemi hastalığa sahip bireylerden alınan çeşitli hücreler­de anormal proteinin boyutu ve miktarı hakkında bilgi vermektedir. Bu yöntemde hücre ekstrele­rinden elde edilen proteinler poliakrilamid jel elektroforezi kullanılarak boyutlarına göre ayrılır.

Manyetik Rezonans (MR), Bilgisayarlı Tomografi (BT) (Computed Tomography;CT), Ultrasonografi (US), Röntgen, Mamografi, Anjiyografi, Elektrokardiyografi, Gama sintigrafi, Pozitron Emisyon Tomografi (PET)

Bunlar; gebelik test cihazı, kan şekeri ölçüm cihazı, tansiyon ölçüm cihazı ve ateş ölçerdir.