GENEL MUHASEBE

Dönem sonu işlemleri aşağıdaki gibi sırasıyla yapılır:
• Dönem içindeki muhasebe kayıtlarına göre dönem sonu itibariyle genel geçici mizanın
düzenlenmesi,
• Muhasebe dışı envanter işlemleri ile iktisadi kıymetlerin gerçek durumunu tespiti amacıyla
dönem sonu envanterinin (muhasebe dışı envanter) yapılması,
• Muhasebe dışı envanter işlemlerinin sonuçları ile genel geçici mizandaki varlıklar ve
kaynakların tutarları karşılaştırılarak farkların bulunması, bulunan bu farkların sebeplerine göre
gerekli olan muhasebe içi envanter işlemlerinin; muhasebe kayıtları ile envanter verileri arasında
uyum sağlanması amacıyla, dönem sonu muhasebe kayıtlarının yapılması,
• Uyum sağlama ve gelir/gider hesaplarının dönem sonu kayıtları yapıldıktan sonraki hesap
kalanlarından hareketle, kesin mizanın düzenlenmesi,
• Kesin mizandan hareketle dönem sonu finansal tabloların düzenlenmesi,
• Son olarak kapanış kayıtlarının yapılması.

İktisadi kıymetlerin sayılması, tartılması ve ölçülmesi suretiyle tespiti ve tespit edilen iktisadi
kıymetlerin VUK, TTK, Sermaye Piyasası Kanunu (SPK), Muhasebe Standartları ve Muhasebe
Sistemi Genel Tebliği kapsamında değerlendirilmesi işlemlerini kapsayan muhasebe dışı
envanter.

Bu değerlendirme sonuçlarına göre bulunan sonuçların, muhasebe kayıtları ile karşılaştırılarak
hesapların gerçek durumu gösterir hale getirilmesi için ayarlama ve düzeltme kayıtlarının
yapılması işlemlerini kapsayan muhasebe içi envanter.

Banka mevcudu: Bankalardan hesap özeti alınarak her hesaptaki mevduat miktarı belirlenir.

Alınan krediler ve kredi taksitleri: Cari hesap şeklinde çalışan kredilerin dönem sonu tutarları
ilgili kuruluştan hesap özeti alınarak belirlenir. Avans şeklindeki kredilerde ise yılsonu itibariyle
işlemiş bulunan faizler hesaplanır.

Değerlemede kullanılacak ölçü ve yöntemler çeşitlidir. Bu değerleme ölçüleri konusunda beş farklı
belirleyici yasal düzenleme bulunmaktadır:
• Türk Ticaret Kanunu (TTK)
• Vergi Usul Kanunu (VUK)
• Muhasebe Sistemi Uygulama Genel Tebliği (MSUGT)
• Sermaye Piyasası Kanunu (SPK)
• Türkiye Muhasebe ve Finansal Raporlama Standartları (TMFRS)

Türk Ticaret Kanunu: 6102 sayılı TTK’nın 79. maddesi değerleme ölçüleri konusunu “Duran ve
dönen varlıklar Türkiye Muhasebe Standartları uyarınca bu standartlarda gösterilen ölçülere göre
değerlenir. Borçlar ve diğer kalemler için de aynı standartlar uygulanır.” şeklinde ele almaktadır.
Böylece değerleme ölçüleri konusunda doğrudan Türkiye Muhasebe Standartları adres
gösterilmektedir.

Dönen varlıklar grubu aşağıdaki kalemlerden oluşur:
A - Hazır Değerler
B - Menkul Kıymetler
C - Ticari Alacaklar
D - Diğer Alacaklar
E - Stoklar
F - Gelecek Aylara Ait Giderler ve Gelir Tahakkukları
G - Diğer Dönen Varlıklar

Öz kaynaklar grubu, işletme sahip veya ortaklarının sahip veya ortak sıfatıyla işletme varlıkları
üzerindeki haklarını kapsamaktadır. Öz kaynaklar grubu aşağıdaki kalemlerden oluşur:
A - Ödenmiş Sermaye
B - Sermaye Yedekleri
C - Kâr Yedekleri
D - Geçmiş Yıllar Kârları
E - Geçmiş Yıllar Zararları (-)
F - Dönem Net Kârı (Zararı)

İşletmenin başka bir işletmeye devri yapılırken devir yapılmadan önce düzenlenen envanter, devir envanteridir.

İşletmenin alacaklarının bilanço günündeki miktarı belirlenir. Örneğin; varsa gecikmeden dolayı vade farkı ya da indirimler hesaplanır, yeni tutarları üzerinden mutabakat sağlanır. Ayrıca vadeli alacakların bilanço gününden vadelerine kadar geçecek faizleri bulunarak toplam reeskont miktarı hesaplanır.

Bilindiği gibi kesin mizan, muhasebe içi envanter işlemlerinden sonra kayıt doğruluğunu sağlamak üzere oluşturulan mizandır.

Muhasebe dışı envanter, fiziki miktar ve değer olarak belirlemeyi içerdiği ve bu aşamada muhasebe ile ilgili doğrudan bir işlem söz konusu olmadığı için bu aşama muhasebe dışı envanter olarak tanımlanmıştır. Muhasebe dışı envanter kendi içinde iki aşamaya ayrılır:

Değer olarak belirleme işlemi, muhasebe dışı envanterin sayımdan sonraki aşamasıdır. Değerleme, işletmenin varlıklarının ve borçlarının ulusal para ile ifade edilmesi şeklinde tanımlanmaktadır. Değerlemenin temel amacı, işletmenin belirli bir andaki iktisadi ve finansal yönden gerçeğe en yakın durumunu ve kâr veya zararını saptamaktır.

Muhasebe döneminin sonunda yapılacak işlemlerde, genel geçici mizanın hazırlanma aşamasından sonraki aşamalar dönem sonu işlemleri olarak adlandırılmaktadır.

Ticari kâr belirlenirken, vergi yasalarına göre kabul edilsin veya edilmesin tüm giderler ile vergiye tabi olsun ya da olmasın tüm gelirler dönem kârı veya zararı hesabına devredilir.

Kesin mizanda borç kalanı veren varlık hesaplarının borç kalanı kadar alacaklandırılması, alacak kalanı veren kaynak hesaplarının ise alacak kalanı kadar borçlandırılması halinde ilgili hesaplar kapatılmış olacaktır

TTK hükümlerine göre hesaplanan kâr, ticari kâr’dır

Stok hareketlerini aralıklı envanter yöntemine göre izleyen işletmelerde, stoklar gerçek durumu göstermemekte ve satılan ticari malın maliyeti takip edilememektedir. Dönem sonunda envanter işlemleri sonucunda bu hesaplar doğru kalanı verir hale getirilir.

Envanter çıkarmak, bilanço günündeki mevcutları, alacakları ve borçları saymak, ölçmek, tartmak ve değerlemek suretiyle kesin bir şekilde müfredatlı olarak tespit etmektir.

Faaliyetleri sürekli olan işletmeler iki türlü envantere yer vermektedirler:
• Dönem başı envanteri
• Dönem sonu envanteri