GENEL MUHASEBE

Kasa hesabında işletmenin nakit hareketleri izlenir. Bu hesapta, hem Türk Lirası hareketleri, hem de yabancı paraların Türk Lirası karşılığı izlenir. Bu hesap, ihtiyaca göre (merkez, şube gibi veya para cinsine göre) yardımcı hesaplara ayrılabilir. İşletmede farklı yabancı para hareketi olması durumunda, farklı para değerlerini izleyebilmek bakımından, kasa hesabının para cinsleri bakımından yardımcı hesaplara ayrılması gerekir.

İşletmenin girdiği herhangi bir yükümlülüğün yerine getirilmesini teminen, karşı tarafça istenen ve üstlenilen yükümlülüğün yerine getirilmesi halinde geri alınmak koşulu ile verilen depozito ve teminat niteliğindeki ödemelerin izlendiği hesaptır. Yevmiye kayıtları ⎯⎯⎯⎯⎯⎯⎯⎯⎯⎯⎯ / ⎯⎯⎯⎯⎯⎯⎯⎯⎯⎯⎯ 126 VERİLEN DEPOZİTO VE TEMİNATLAR HS. 10.000 102 BANKALAR HS. 10.000 Depozito ve Tem.Ödemesi ⎯⎯⎯⎯⎯⎯⎯⎯⎯⎯⎯ / ⎯⎯⎯⎯⎯⎯⎯⎯⎯⎯⎯ 102 BANKALAR HS. 10.000 126 VERİLEN DEPOZİTO VE TEMİNATLAR 10.000 Ver.dep.ve tem.geri alınması ⎯⎯⎯⎯⎯⎯⎯⎯⎯⎯⎯ / ⎯⎯⎯⎯⎯⎯⎯⎯⎯⎯

Çek, bankaya gönderilen ve belli bir paranın, belirtilen kişi ya da çek hamiline ödenmesi emrini belirten bir kıymetli evraktır. Çek, görüldüğünde ödenmesi gereken bir kambiyo senedidir (TTK md. 692). Ancak, ülkemizde vadeli çek düzenlenmesi (keşidesi) ticari güvene bağlı olarak yaygın biçimde kullanılmaktadır. Hesap, aşağıda görüldüğü gibi alınan çeklerin bulunduğu durumu izleyecek şekilde yardımcı hesaplara ayrılır. 101 ALINAN ÇEKLER 101.01 Portföydeki Çekler 101.02 Tahsildeki Çekler 101.03 Teminattaki Çekler 101.04 Karşılıksız Çekler Alınan çekler nominal (üzerinde yazılı) değerleri ile bu hesabın borcuna; tahsil edilenler veya çeşitli nedenlerle elden çıkanlar ise aynı değerle alacağına kaydedilir.

İşletmenin belirli bir süre sonunda veya istediğinde çekmek üzere banka ve özel finans kurumlarına yatırdığı ulusal ve yabancı paraların izlendiği hesaptır.Bankalarda bulunan paraları arttıran işlemler bu hesaba borç, azaltan işlemler ise alacak kaydedilir. Bankalar hesabının işleyişine örnek vermeden önce yaygın olarak kullanılan bazı bankacılık kavramlarını kısaca açıklamak faydalı olabilir. Havale: Aynı banka müşterileri arasındaki yapılan para aktarma işlemidir. Örnek: A Bankası B Şubesi müşterisi; A Bankası C Şubesi müşterisi hesabına para aktarıyor ise yapılan işlem havale işlemidir. Elektronik Fon Transferi (EFT): Ayrı bankalar arasında yapılan para transfer işlemidir. Örnek: A Bankası şubesinden; K Bankası Şubesine yapılan para aktarımı EFT işlemidir. Virman: Banka müşterisinin (mudisinin) kendi hesapları arasında para aktarma işlemidir.

Bankalarda bulunan paraları arttıran işlemler hesabın borç tarafına, azaltan işlemler ise alacak tarafına kaydedilir. 102 BANKALAR HS. 3.500 100 KASA HS. 3.500

Menkul kıymetler hem uzun (Mali Duran Varlıklar Grubu) ve hem de kısa vadeli amaçlarla yatırım (Menkul Kıymetler Grubu) olanağı sunan yatırım araçlarıdır. Menkul Kıymetler grubunda aşağıdaki hesaplar yer alır. 110 HİSSE SENETLERİ 111 ÖZEL KESİM TAHVİL, SENET VE BONOLARI 112 KAMU KESİMİ TAHVİL, SENET VE BONOLARI 118 DİĞER MENKUL KIYMETLER 119 MENKUL KIYMETLER DEĞER DÜŞÜKLÜĞÜ KARŞILIĞI(-)

Ticari Alacaklar grubunda aşağıdaki hesaplar yer alır. Alıcılar Alacak Senetleri Alacak Senetleri Reeskontu Kazanılmamış Finansal Kiralama Faiz Gelirleri Verilen Depozito ve Teminatlar Diğer Ticari Alacaklar Şüpheli Ticari Alacaklar Şüpheli Ticari Alacaklar Karşılığı

İştirak: Bir işletmenin bir başka işletmenin %10-50 arasında bir hisseyle sahipliğini (oy hakkını) ifade eder.

Aralıklı envanter yöntemi ile devamlı envanter yönteminin ticari mal alış kaydı bakımından farkları yoktur. Ancak, aralıklı envanter yönteminde her satışla birlikte satılan ticari mallar maliyeti ile ilgili kayıt yapılmaz. Bu yöntemde, dönem içinde ticari mal satıldıkça ilgili hesap karşılığında 600 Yurtiçi Satışlar hesabına satış tutarı ile alacak kaydı yapılır. Satılan ticari mallar maliyetinin bulunarak kayıtlara aktarılması için ticari malların miktar tespiti ve değerlemesi (envanter) yapılır. Bu işlem haftalık, aylık gibi belirli dönemlerle yapılabileceği gibi hesap dönemi sonunda da yapılabilir. Yapılan envanter sonunda bulunan stoktan yararlanarak hesaplanan satılan ticari mallar maliyeti 153 Ticari Mallar hesabının alacağına; 621 Satılan Ticari Mallar Maliyeti hesabının borcuna kaydedilerek hesaplar düzeltilmiş ve devamlı envanter yöntemine dönülmüş olur. Dönem sonunda sayım ve değerleme yapılarak dönem sonu ticari mal stoku bulunduktan sonra, satılan ticari mallar maliyeti (S.T.M.M.) aşağıdaki eşitlikle hesaplanır. S.T.M.M. = Dönem Başı Stok + Net Alışlar - Dönem Sonu Stok

İlgili ünitde yer alan ifadeye de bakıldığında dönen varlıklar tanımlanmaktadır.

Bu grup; kasa veya bankada bulunan nakit mevcutlarını ve istenildiğinde, değer kaybına uğramadan paraya çevrilebilecek (menkul kıymetler hariç) varlıkları kapsar. Hazır Değerler grubunda aşağıdaki hesaplar yer alır. 100 KASA 101 ALINAN ÇEKLER 102 BANKALAR 103 VERİLEN ÇEKLER VE ÖDEME EMİRLERİ(-) 108 DİĞER HAZIR DEĞERLER, oluşmaktadır.

İşletmede farklı yabancı para hareketi olması durumunda, farklı para değerlerini izleyebilmek bakımından, kasa hesabının para cinsleri bakımından yardımcı hesaplara ayrılması gerekir. Para cinsleri itibariyle hesap, aşağıdaki gibi yardımcı hesaplara ayrılabilir. 100 KASA 100.01 Türk Lirası Kasası 100.02 Yabancı Para Kasası Ulusal ve yabancı para cinsinden yapılan her türlü tahsilatlar bu hesaba borç; ödemeler ise alacak kaydedilir.

İştirak ve bağlı ortaklıklarla ticari ilişki nedeniyle ortaya çıkan alacak ticari alacaktır.

Katma Değer Vergisinin yükü nihai tüketici üzerinde kalır. İşletmeler verginin ödenmesine sadece aracılık ederler.

Satış sırasında satılan ticari malların maliyeti bilinmiyor veya kayıtlarda dikkate alınmak istenmiyor ise aralıklı envanter yöntemi uygulanır.

DİĞER DÖNEN VARLIKLAR Bu grupta aşağıdaki hesaplar bulunur. 190 DEVREDEN KDV 191 İNDİRİLECEK KDV 192 DİĞER KDV 193 PEŞİN ÖDENEN VERGİLER VE FONLAR 195 İŞ AVANSLARI 196 PERSONEL AVANSLARI 197 SAYIM VE TESELLÜM NOKSANLARI 198 DİĞER ÇEŞİTLİ DÖNEN VARLIKLAR 199 DİĞER DÖNEN VARLIKLAR KARŞILIĞI(-)

Dönen varlıklar, bilanço günü itibariyle kasa ve bankada bulunan nakit varlıklar ile, normal şartlarda en fazla bir yıl (gelecek hesap dönemi) içinde paraya dönüştürülmesi veya işletmede tüketilmesi öngörülen varlıkları kapsar.

Dönen varlıklar ana hesap grubu, aşağıdaki alt hesap gruplarından oluşur. 10 HAZIR DEĞERLER 11 MENKUL KIYMETLER 12 TİCARİ ALACAKLAR 13 DİĞER ALACAKLAR 15 STOKLAR 17 YILLARA YAYGIN İNŞAAT VE ONARIM MALİYETLERİ 18 GELECEK AYLARA AİT GİDERLER VE GELİR TAHAKKUKLARI 19 DİĞER DÖNEN VARLIKLAR

Dönen varlıklar ana hesap grubu, aşağıdaki alt hesap gruplarından oluşur. 10 HAZIR DEĞERLER 11 MENKUL KIYMETLER 12 TİCARİ ALACAKLAR 13 DİĞER ALACAKLAR 15 STOKLAR 17 YILLARA YAYGIN İNŞAAT VE ONARIM MALİYETLERİ 18 GELECEK AYLARA AİT GİDERLER VE GELİR TAHAKKUKLARI 19 DİĞER DÖNEN VARLIKLAR

Nakit karşılığı satış yapıldığı için kasa hesabının borçlandırılması, yurtiçi satışlar hesabının ise alacaklandırılması gerekir.