Muhasebeye Giriş

Muhasebe, bir ekonomik birimin finansal nitelikteki olaylarına ilişkin belgelerin toplanması, kaydedilmesi, sınıflanması, özetlenmesi, analiz edilerek ve yorumladıktan sonra bilgi kullanıcılarına raporlar şeklinde sunulması eylemlerdir.

Finansal nitelikteki olaylar, işletmelerin sahip oldukları varlıklar ve bu varlıkların kaynakları üzerinde değişim yaratan ve para ile ifade edilebilen olaylardır.

Finansal muhasebenin temel amacı, karar vericilere ekonomik kararları için gereksinim duydukları doğru, güvenilir ve yararlı bilgiyi sağlamaktır.

1. Kaydetme işlevi
2. Sınıflama işlevi
3. Özetleme İşlevi

Kaydetme işlevi, her gün meydana gelen finansal olaylara ilişkin verilerin derlenerek, belli kurallara göre günlük deftere yazılması işlevidir.

Sınıflama işlevi, çok sayıdaki verinin benzer işlem gruplarına göre düzenlenmesini yani işlemlerin etkiledikleri unsurlara göre büyük defterdeki hesaplara kaydedilmesi işlevidir.

Özetleme işlevi ise defterlerde kaydedilmiş ve sınıflandırılmış olan çok sayıdaki bilginin, bilgi kullanıcılarının yararlanacağı şekilde kısaltılmasını yani finansal tabloların düzenlenmesini ifade eder.

İşletmenin yöneticileri, sahipleri, yatırımcılar ve finansal analistler, kreditörler, çalışanlar ve sendikalar, devlet ve kamudur.

Finansal muhasebe hem işletme içinde yöneticilerin hem de işletme dışındaki grupların bilgi gereksinimlerine yönelik olarak, geçmiş olaylara ilişkin raporlama yapar. Finansal muhasebe dış kullanıcıları da hedeflemesine rağmen, dış kullanıcıların hiç biri raporların nasıl hazırlandığını kontrol etme ve dayandıkları ayrıntıların neler olduğunu öğrenme olanağına sahip değildirler.

Yönetsel muhasebe ise özellikle yönetime ve işletme çalışanlarına yani iç bilgi kullanıcılarına bilgi sağlamakla ilgilidir. Diğer bir ifadeyle, yönetsel muhasebe, yönetimin özel amaçlarına hizmet edecek bilgileri üretmekle ilgilidir.

Ülkemizde muhasebecilik mesleği 1989 yılında çıkartılan 3568 sayılı Serbest Muhasebecilik Serbest Muhasebeci Mali Müşavirlik kanunu ile yasal güvenceye kavuşmuştur.

Sosyal sorumluluk kavramı, muhasebenin görevini yerine getirme konusundaki sorumluluğunu belirtmekte ve muhasebenin amacı ve kapsamını işaret etmektedir.

Kişilik kavramı işletmenin, sahiplerinden ve işletme ile ilgili tüm taraflardan (yöneticiler, çalışanlar, alacaklılar v.b) ayrı bir hesapsal kişiliği olduğunu kabul eder.

Bu kavram, işletmelerin kuruluş sözleşmelerinde aksine bir hüküm olmadıkça amaçlarını ve yükümlülüklerini yerine getirmelerine yetecek kadar bir ömre sahip olduklarını kabul eder.

Parayla ölçülme kavramı işletmede muhasebe konusu olabilecek olayların ölçülmesinde ve muhasebe dili ile ifade edilmesinde paranın ortak bir ölçü olması ile ilgilidir.

İşletmenin sonsuz kabul edilen ömrünün belli dönemlere bölünmesi ve her dönemin faaliyet sonucunun bağımsız olarak saptanmasını gerektirir. Bu kavram işletme faaliyetlerinin belli zaman aralıkları ile kontrol edilmesi, sonuçlarının ne olduğunun değerlendirilmesi gereksiniminin sonucu olarak ortaya çıkmıştır.

Para mevcudu ve alacaklar dışında işletme tarafından edinilen tüm varlık ve hizmetler elde edilme maliyetleri ile muhasebeleştirilirler.

İşletmede gerçekleşen finansal nitelikli olayların kaydedilebilmesi için bu olayların objektif belgelere dayanması gerekir.

Tutarlılık kavramı, işletmelerin muhasebe uygulamalarının her dönem aynı ilke ve kurallara uygun olarak gerçekleştirilmesini diğer bir ifadeyle dönemden döneme değiştirilmeden tutarlı şekilde sürdürülmesini vurgular.

Bu kavram finansal tablolarda ve raporlarda açıklanan bilgilerin, bilgi kullanıcılarının ekonomik kararlarına yardımcı olmak için yeterli, açık ve anlaşılır olmasını vurgular.

İşletmelerin içinde faaliyet gösterdikleri ekonomik ortam birtakım belirsizlikleri ve riskleri içerir. Başarılı olmak isteyen işletmelerin bu belirsizlik ve risklere karşı duyarlı olmaları ve gerekli önlemleri almaları gerekir. İhtiyatlılık kavramı da işletmelerin, potansiyel en kötü olasılığı dikkate alarak olası giderlerin, zararların gerçekleşmeden önce gider yazılmasını (karşılık kaydı yapılmasını) vurgular.

Finansal tablolar işletmelerin finansal durumlarını ve faaliyet sonuçlarını tüm önemli yönleri ile açıklamalıdırlar.

Genel kabul görmüş muhasebe ilkeleri;
• Gelir tablosu ilkeleri
• Bilanço ilkeleri
o Varlıklara ilişkin ilkeler
o Yabancı kaynaklara ilişkin ilkeler
o Öz kaynaklara ilişkin ilkeler olarak sınıflanmaktadır

Bilanço, bir işletmenin belirli bir andaki finansal durumunu, yani varlıklarını, borçlarını ve sermayesini gösteren tablodur.

İşletme kendisine sağlanan kaynakların tutarı kadar varlığa sahip olabileceği için işletmenin varlıkları ile onların sağlandığı kaynakların tutarı birbirine eşit olacaktır. Temel muhasebe eşitliği dediğimiz bu eşitlik çift taraflı kayıt sisteminin temelini oluşturur.

Varlıklar = Yabancı Kaynaklar + Öz Kaynaklar

Varlıklar = Borçlar + Sermaye

Gelir tablosu, işletmenin belirli bir döneme ait sonucunu, onu oluşturan olaylara göre gruplandırarak gösteren tablodur. Gelir tablosunun bölümleri içinde o bölüme ait gelirler ve giderler karşılaştırılarak o bölümün sonucu gösterilir.