GENEL MUHASEBE I

İşletmenin normal faaliyetleri sonucunda satıştan veya sunulan hizmetten doğan alacaklar, senetli veya senetsiz olmasına ya da kısa vadeli veya uzun vadeli olmasına bakılmaksızın finansal araç olarak nitelendirilir. Ticari alacaklar ve alacak senetleri; gelecekte, sözleşmeden doğan, nakit alma hakkını temsil eden finansal varlık olarak tanımlanmaktadır.

120 Alıcılar hesabının borç tarafında yer alan işlemler:

– Daha önceki dönemden devreden senetsiz alacaklar

– Vadeli(kredili) mal ve hizmet satışları

– Senetsiz alacaklara tahakkuk ettirilen faizler

– Eksik, hatalı vb. nedenler ile yapılan düzeltmeler

– Diğer işlemler

Gerçeğe Uygun Değer: Karşılıklı pazarlık ortamında, bilgili ve istekli gruplar arasında bir varlığın el değiştirmesi ya da bir borcun ödenmesi durumunda ortaya çıkması gereken tutardır.

Ticari mallar, gerçeğe uygun değerleri ile satışa sunulur. Bu değer, ticari malların peşin değerini ifade etmektedir. Eğer işletme, mal satışlarını bazı nedenlerden dolayı peşin değer üzerinden satmak yerine, belirli bir süre (vade) sonra tahsil etmek durumunda kalırsa bu ek süre karşılığında müşterisinden bir bedel (faiz) talep edebilir. Bu ek bedel, vade farkı veya faiz olarak tanımlanır. Türkiye uygulamasında işletmelerin ticari mal satışı sonucunda vadeden kaynaklanan vade farkları, satış gelirleri eklenen bir unsur olarak muhasebeleştirilmektedir.

İştiraklerden alacaklar hesabı ticari alacaklar grubu değil, diğer alacaklar grubunda yer alan bir hesaptır. Doğru yanıt "E" seçeneğidir.

Hesap aktif karakterli bir hesap olup eğer hesap kalan verirse borç kalanı verir. Doğru ifade "D" seçeneğinde verildiğinden sorunun doğru yanıtı "D" seçeneğidir.

Soruda geçen tanım gerçeğe uygun değeri tanımlamaktadır. Bu nedenle sorunun doğru yanıtı"C" seçeneğidir.

Senetsiz alacaklara tahakkuk ettirilen faizler, hesabın alacağına değil borcuna kaydedilir. Bu nedenle sorunun doğru yanıtı "B" seçeneğidir.

Hesap aktif karakterli bir hesaptır ve borç kalanı verir. "A" seçeneğinde pasif karakterli bir hesap olup, alacak kalanı verir ifadesi yanlış olduğundan, sorunun doğru yanıtı "A" seçeneğidir.

Sorunun doğru yanıtı "A" seçeneğidir.

Sorunun doğru yanıtı "B" seçeneğidir.

Sorunun doğru yanıtı "C" seçeneğinde verilen, verilen depozito ve teminatlar hesabıdır.

Ertelenmiş ticari alacaklar vade farkı hesabı diğer alacaklar grubunda yer alan hesaplardan birisi değildir. Sorunun doğru yanıtı "D" seçeneğidir.

Sorunun doğru yanıtı bağlı ortaklıklardan alacaklardır. Yani "E" seçeneğidir.

Senetler ciro edilerek senet üzerindeki alacak hakkı üçüncü bir kişiye devredilir. Bu şekildeki ciroya temlik cirosu denir. Temlik cirosu ile senedin alacaklısına sağladığı tüm haklar, ciro edilen kişiye geçer. Senet cirosunda da senet iskontosunda olduğu gibi ciro eden kişi, senet ödeninceye kadar senetten sorumludur. Diğer bir ifade ile ciro edilen senet, vadesinde borçlusu tarafından ödenmez ise ciro eden kişiye dönüş hakkı söz konusudur.

İşletmenin diğer şirketlerin yönetimine ve ortaklık politikalarının belirlenmesine katılmak üzere edindiği hisse senetleri veya ortaklık payları iştirak olarak nitelendirilir. İştirak edilen ortaklıklarda iştirak ilişkisinden bahsedebilmek için sermaye payı dikkate alınmaksızın sahip olunan oy hakkı veya yönetime katılma hakkının en az %10, en fazla %50 oranında bulunması gerekir. İştirak için sermaye taahhüdünde bulunulduğunda veya hisse senedi edinildiğinde hesaba borç kaydedilirken elden çıkarılmalarında alacak olarak kaydedilir.
TFRS’lerden TMS 28 İştirakler standardına göre bir yatırıma iştirak diyebilmek için yatırımcı işletmenin yatırım yaptığı işletme üzerinde en az %20, en çok %50 oy hakkına sahip olmakla birlikte o işletme üzerinde önemli etkiye sahip olması gerekmektedir. Önemli etki kavramı, yatırım yapılan şirketin ve faaliyetlerle ilgili ve finansal politikaların belirlenmesi kararlarına katılma gücünü ifade etmektedir.

Bono: Ticari faaliyet sonucunda borçlunun alacaklısına olan borcunu belirli bir vade sonunda belirli bir faize katlanarak kayıtsız ve şartsız ödeyeceğini gösteren belgedir. Senedin üzerindeki yazılı olan değere nominal değer denilir. Senet bu değere ancak vade sonunda ulaşır. Bono ile ikili bir ticari ilişki düzenlenmektedir. Bu ilişkide, borçlu hem senedi düzenleyen keşideci hem de borcu ödeyecek olan muhatap rolünü üstlenmektedir. Bu nedenle bonoyu düzenleyen kişi, tıpkı bir poliçeyi kabul eden gibi sorumludur. Lehtar ise bonoda alacaklı olarak görünen kişidir.

125 Ertelenmiş Ticari Alacaklar Vade Farkı Hesabı

121 ALACAK SENETLERİ HS.          7.300                                                               121.01 Cüzdandaki Senetler                                                                                        120 ALICILAR HS.                    7.300                                                                    102.04 Aydın A.Ş.

Diğer alacaklar, işletmelerin temel faaliyeti dışında ve en çok bir yıl içinde tahsil
edilmesi beklenen senetli veya senetsiz alacaklar ile bu gruba ait şüpheli alacaklar ve şüpheli alacak karşılığından oluşmaktadır. Tekdüzen Hesap Planı’nda bu tür alacaklar 13 Diğer Alacaklar grubu altında yer almaktadır.