GENEL MUHASEBE I

İşletmelerin ana faaliyet konusunu oluşturan mal veya hizmet satışlarından ortaya çıkan, çek ve senede bağlanmamış alacaklar; 120 ALICILAR hesabında izlenir.

Alacağın doğması ile hesaba borç, tahsil edilmesi ile hesaba alacak kaydedilir.

Alıcılar hesabının işleyişi ve muhasebeleştirilmesi aşağıdaki büyük defter üzerinde örneklendirilmiştir. Daha önceki, dönemden devreden senetsiz alacaklar, Vadeli (kredili) mal ve hizmet satışları, Senetsiz alacaklara tahakkuk ettirilen faizler, Eksik, hatalı vb. nedenler ile yapılan düzeltmeler ve diğer işlemler hesabın borcunda izlenirken; Müşterilerden tahsil edilen paralar, Alıcılara hesabına karşılık alınan senetler, Müşterilere yapılan miktar ve kasa iskontoları, İdari takibe alınan alacaklar, Şüpheli duruma düşen alacaklar, Eksik, hatalı vb. nedenler ile yapılan düzeltmeler ise hesabın alacağında izlenir.

Alacağın doğması ile hesaba borç, tahsil edilmesi ile hesaba alacak kaydedilir.

Alıcılar hesabının işleyişi ve muhasebeleştirilmesi aşağıdaki büyük defter üzerinde örneklendirilmiştir. Daha önceki, dönemden devreden senetsiz alacaklar, Vadeli (kredili) mal ve hizmet satışları, Senetsiz alacaklara tahakkuk ettirilen faizler, Eksik, hatalı vb. nedenler ile yapılan düzeltmeler ve diğer işlemler hesabın borcunda izlenirken; Müşterilerden tahsil edilen paralar, Alıcılara hesabına karşılık alınan senetler, Müşterilere yapılan miktar ve kasa iskontoları, İdari takibe alınan alacaklar, Şüpheli duruma düşen alacaklar, Eksik, hatalı vb. nedenler ile yapılan düzeltmeler ise hesabın alacağında izlenir.

Bono (Emre Yazılı Senet): Kambiyo senetlerinden olup, ticari faaliyet sonucunda borçlunun alacaklısına olan borcunu belirli bir vade sonunda belirli bir faize katlanarak kayıtsız ve şartsız ödeyeceğini gösteren belgedir, Senedin üzerindeki yazılı olan değere nominal değer denilir.

Ortakların henüz yerine getirmedikleri sermaye taahhütleri, işletmeden çekilen paralar veya ödünç aldıkları paralar için işletmeye olan kısa vadeli borçları söz konusu olabilmektedir. Ortaklara verilen borçlar, finansal raporların hatalı analiz edilmesini önlemek amacıyla ayrı bir hesapta izlenmelidir. İşletme ortaklarından olan bu alacaklar 131 Ortaklardan Alacaklar hesabında izlenir.

Bir işletmenin sermayesinin %50’sinden fazlasına sahip olduğu diğer işlemlerden olan ve bir ticari işlem sonucu doğmamış bulunan alacakları 133 BAĞLI ORTAKLIKLARDAN ALACAKLAR hesabında takip edilmektedir, Alacağın doğması halinde bu hesap borçlandırılırken alacağın tahsil edilmesinde ise hesap alacaklandırılır.

Ticari malların veya sunulan hizmetlerin belirli bir vadeye bağlı satışı sonucunda ortaya çıkan alacaklara Ticari Alacaklar denmektedir. Dönen Varlıklar kapsamında yer alan Ticari Alacaklar grubuna ilişkin hesaplar şöyledir;

120 Alıcılar

121 Alacak Senetleri

122 Alacak Senetleri Reeskontu

(-) 125 Ertelenmiş Ticari Alacaklar Vade Farkı

(-) 126 Verilen Depozito ve Teminatlar

127 Diğer Ticari Alacaklar

128 Şüpheli Alacaklar

129 Şüpheli Alacaklar Karşılığı (-)

Senetler ciro edilerek senet üzerindeki alacak hakkı üçüncü bir kişiye devredilir. Bu şekildeki ciroya temlik cirosu denir. Temlik cirosu ile senedin alacaklısına sağladığı tüm haklar, ciro edilen kişiye geçer. Senet cirosunda da senet iskontosunda olduğu gibi ciro eden kişi, senet ödeninceye kadar senetten sorumludur.

Diğer alacaklar, işletmelerin temel faaliyeti dışında ve en çok bir yıl içinde tahsil edilmesi beklenen senetli veya senetsiz alacaklar ile bu gruba ait şüpheli alacaklar ve şüpheli alacak karşılığından oluşmaktadır. Tekdüzen Hesap Planı’nda bu tür alacaklar 13 Diğer Alacaklar grubu altında yer almaktadır. Diğer alacaklar grubu aşağıdaki hesaplardan oluşmaktadır:

131 Ortaklardan Alacaklar

132 İştiraklerden Alacaklar

133 Bağlı Ortaklıklardan Alacaklar

135 Personelden Alacaklar

136 Diğer Çeşitli Alacaklar

137 Diğer Alacaklar Reeskontu (-)

138 Şüpheli Diğer Alacaklar

139 Şüpheli Diğer Alacaklar Karşılığı (-)

İşletmeler genellikle bankalardan kredi sağlamak veya teminat mektubu almak için alacak senetlerini teminat olarak verebilir. Bir anlaşma uyarınca işin, verilen sözün, mal veya hizmetin eksiksiz tamamlanacağını; taahhüdün sorunsuz yerine getirileceğini kanıtlamak amacıyla sahip olduğu alacak senedini kefil olarak anlaştığı kuruma bırakabilir. Alacak senetlerinin teminat olarak verilmesinde teminat işlemi, senetlerin ciro edilmesi ile tamamlanır.

Ticari Alacaklar grubuna ilişkin hesaplar şöyledir:
120 Alıcılar
121 Alacak Senetleri
122 Alacak Senetleri Reeskontu (-)
125 Ertelenmiş Ticari Alacaklar Vade Farkı (-)
126 Verilen Depozito ve Teminatlar
127 Diğer Ticari Alacaklar
128 Şüpheli Alacaklar
129 Şüpheli Alacaklar Karşılığı (-)

İşletmelerin ana faaliyet konusunu oluşturan mal veya hizmet satışlarından ortaya çıkan, çek ve senede bağlanmamış alacaklar; 120 ALICILAR hesabında izlenir.

Gerçeğe Uygun Değer:
Karşılıklı pazarlık ortamında, bilgili ve istekli gruplar arasında bir varlığın el
değiştirmesi ya da bir borcun ödenmesi durumunda ortaya çıkması
gereken tutardır.

İşletmelerin ticari malların satışında vade farkı alması durumunda “Ertelenmiş
Ticari Alacaklar Vade Farkı” hesabı alacaklandırılır.

Bono (Emre Yazılı Senet): Kambiyo senetlerinden olup, ticari faaliyet sonucunda
borçlunun alacaklısına olan borcunu belirli bir vade sonunda belirli bir faize
katlanarak kayıtsız ve şartsız ödeyeceğini gösteren belgedir.

İşletmeler genellikle bankalardan kredi sağlamak veya teminat mektubu almak
için alacak senetlerini teminat olarak verebilir.

Senetler ciro edilerek senet üzerindeki alacak hakkı üçüncü bir kişiye devredilir.
Bu şekildeki ciroya temlik cirosu denir.

Diğer alacaklar, işletmelerin temel faaliyeti dışında ve en çok bir yıl içinde tahsil
edilmesi beklenen senetli veya senetsiz alacaklar ile bu gruba ait şüpheli alacaklar ve şüpheli alacak karşılığından oluşmaktadır. Tekdüzen Hesap Planı’nda bu tür alacaklar 13 Diğer Alacaklar grubu altında yer almaktadır.

İşletmenin diğer şirketlerin yönetimine ve ortaklık politikalarının
belirlenmesine katılmak üzere edindiği hisse senetleri veya ortaklık
payları iştirak olarak nitelendirilir.

İşletmenin, adi ortaklık gibi tüzel kişiliği olmayan işletmeler de dâhil olmak üzere, ana ortaklık olarak bilinen başka bir işletme tarafından kontrol edilen işletmesi bağlı ortaklık olarak adlandırılmaktadır.