GENEL KİMYA II

Dipol-dipol kuvvetleri, polar moleküller sadece birbirlerine yakın olduğu zaman etkilidir. Dipol-dipol kuvvetlerinin büyüklüğü, moleküllerin dipol momentlerinin büyüklüğü arttıkça artar. Dipol-dipol etkileşimi sadece aynı tür moleküller arasında de¤il farklı tür moleküller arasında da bulunabilir.

London (dispersiyon) kuvvetleri polar, apolar bütün moleküller arasında görülen
bir moleküllerarası etkileşim kuvvetidir. Moleküllerde ve atomlarda elektronların
hareketliliği sonucu anlık olarak elektronların molekülün veya atomun bir tarafında yoğunlaşma (toplanma) ihtimali vardır. Bu anlık durumda, molekülün veya atomun bir tarafı kısmi negatif (δ-), diğer tarafı ise kısmi pozitif (δ+) yükle yüklenir ve
molekülde anlık dipol oluşur (Sayfa:165, Şekil 7.2 a ve b). Bu anlık dipol, kısmi pozitif ve kısmi negatif yükünün konumuna göre, yakınındaki moleküllerin veya atomların
elektronlarını çekerek veya iterek (indükleyerek) onların üzerinde de indüklenmiş
dipol oluşmasına yol açar (Sayfa:165, Şekil 7.2 c). Bu şekilde oluşan anlık dipol-indüklenmiş
dipol etkileşimine London kuvveti veya London dispersiyon kuvveti denir.
London dispersiyon kuvvetleri moleküller veya atomlar birbirlerine yakın olduğu
zaman oluşurlar.

Bir anlık dipolün oluşması ve yakındaki bir molekül veya atomda indüklenmiş
dipol oluşturması, iki molekül veya atom arasında kısa süreli London kuvveti oluşmasına neden olur. Moleküller veya atomlar arasında belli bir anda bu şekilde oluşan London kuvvetleri sürekli olmayıp çok kısa sürede ortadan kalkarlar ancak aynı anda moleküller veya atomlar arasında benzer başka London kuvvetleri oluşur.
London kuvvetlerinin büyüklüğü atom veya molekülün polarlaşabilme kolaylığı,
boyutu ve moleküllerde molekül geometrisi ile ilgilidir. Kolay polarlaşabilen atom
ve moleküller daha büyük London kuvvetlerine sahiptirler. Benzer geometrili moleküller arasında London kuvvetleri artan elektron sayısıyla dolayısıyla da molekülün kütlesinin artmasıyla artar. Elektron sayısındaki artış molekülün polarlaşabilme
yeteneğini arttırır. Bu durum örneğin atomik halde bulunan soy gazlar içinde geçerlidir. Sayfa:166, Çizelge 7.1 de bazı hidrokarbonların, halojenlerin ve soy gazların mol kütlesi artışına bağlı olarak kaynama noktalarındaki artış verilmiştir. Çizelgedeki hidrokarbonların ve halojenlerin apolar moleküller olduklarını yani dipol-dipol kuvvetlerine sahip olmadıklarını düşünmüş olmalısınız. Bu bileşiklerin ve elementlerin kaynama noktalarındaki artışın nedeni London kuvvetlerinin artışı ile açıklanır.

Elektronegatişiklerinin yüksek olduğunu ve moleküler bileşiklerinde ortaklanmamış elektron çifti içerdiklerini bildiğimiz azot (N), oksijen (O) ve flor (F) atomlarının hidrojen atomuyla yaptığı bağlar polar kovalent bağlardır. Bu tür moleküllerde N, O veya F a bağlı hidrojen atomu kısmi pozitif yüklüdür ve komşu molekülde bulunan N, O veya F atomunun ortaklanmamış elektron çifti ile etkileşime girer. Bu moleküllerarası etkileşim türüne hidrojen bağı denir.

Bir sıvının akmaya karşı gösterdiği dirence viskozite denir.

Yüzey gerilimi tanım olarak bir sıvının yüzeyini birim alan kadar arttırmak için gereken enerji miktarıdır.

Bir sıvıda bulunan moleküllerin enerjileri dağılım gösterir. Sıvının yüzeyine yakın ve diğer moleküllerle olan çekim kuvvetlerini yenebilecek yeterli kinetik enerjiye sahip olan moleküller sıvı fazını terkederek gaz fazına geçerler. Kapalı bir kaba bir sıvı koyup beklediğimizde zamanla buhar fazındaki o sıvıya ait buhar miktarının ve buna bağlı olarak da oluşan buharın basıncının arttığı görülür. Sıvı fazda olduğu gibi buhar fazındaki moleküllerin de enerjileri bir dağılım gösterir ve buna bağlı olarak buhar fazındaki düşük enerjili moleküller de sıvı yüzeyine çarptıklarında sıvı faza geri dönerler (yoğunlaşırlar). Belli bir sıcaklıkta sıvı ile buhar fazları arasındaki yoğunlaşma ve buharlaşma hızları eşit hale geldiğinde dinamik bir dengeye ulaşılır. Bu denge durumundaki sıvının buhar basıncının değeri o sıvının o sıcaklıktaki buhar basıncıdır.

ln P₂/P₁ = ΔH_b/R ( T₂ - T₁/ T₂xT₁)

T₁= 313

T₂= 323

P₁= ?

P₂ = 84,2 mmHg

R = 8,314 Jmol^-1K

H_b = 32 Jmol^-1

Fazların kararlı olduğu bölgeleri ayıran çizgilere faz sınırları denir.

Atomların kübik sıkı istiflenmiş yapısının birim hücresi yüzey merkezli kübik hücredir. Belirli bir kristal yapıda bulunan bir atom, iyon veya molekülün en yakın komşularının sayısına koordinasyon sayısı denir. Yüzey merkezli kübik birim hücrede bulunan atom sayısı 4'tür. Kübik kristal örgü yapısında basit kübik (bk), iç merkezli kübik (imk) ve yüzey merkezli kübik (ymk) olmak üzere 3 çeşit birim hücre vardır .Atomların komşu atomlarla elektronlarını ortaklaşa kullanmasıyla oluşan üç boyutlu örgü yapılı katılara kovalent katılar denir.