GENEL İŞLETME

Ahlak, bir toplumda birey ya da grupların uymak zorunda oldukları davranış biçimleri ve kurallardır. Ahlak bilimi olan etik ise birey veya grubun davranışlarının doğruluğu ya da yanlışlığı hakkında hüküm vermeyi sağlayan ahlaki ilkeler ve değerler toplamıdır. Kurumların toplumla etkileşimi sonucu oluşan kararlarında ve eylemlerinde geçerli olan ahlaki ilkeler, değerler ve standartlar ise iş etiğini oluşturur. Bu bağlamda iş etiği ahlak norm ve kurallarının iş hayatında işletmelerde, şirketlerde ve kuruluşlarda uygulanması ile ilgilidir.

Hukuk alanında yasal standartlar; etik alanında toplumsal standartlar; özgür seçim alanında da bireysel standartlar söz konusudur.

19. yy filozofları Jeremy Bentham ve John Stuart Mill tarafından desteklenen faydacılık yaklaşımı, çoğunluğun iyiliğini üreten kararın etik karar olduğunu savunur.

Adalet Kuramı Yaklaşımı, etik kararların eşitlik, doğruluk ve tarafsızlık standartlarına dayalı olmasını savunur. İşletmelerde üç tür adalet gözetilmelidir. Bunlar; dağıtım adaleti, prosedürel/işlemsel adalet ve etkileşimsel adalettir.

Örgütün yapısal tasarımı, yapısal değişkenler örgüt üyelerinin etik davranışlarının oluşmasında yardımcı olur. Bazı yapılar belirsizliği yaratırken bazıları çalışanlara güçlü bir şekilde yol gösterir. Resmî kurallar ve düzenlemeler, iş tanımları, etik kodlar, örgüt içinde etik davranışı teşvik eden ve tutarlı davranmayı yerleştiren önemli unsurlardır. Bu unsurlar, aynı zamanda örgüt içindeki belirsizliği ve yanlış anlamayı da önemli ölçüde azaltırlar.

Etik kodlar, belirli bir işletme, meslek grubu veya endüstri içinde etiksel açıdan çalışanlardan/üyelerden beklenen ve istenen davranış türlerini açıklayan bildirgelerdir. Etik yönetiminde en yaygın yaklaşım etik kodların oluşturulmasıdır.

Sosyoekonomik görüş, işletme yönetiminin sosyal sorumluluğunun kâr elde etmenin ötesinde, toplumun refahını korumayı ve iyileştirmeyi de kapsadığını savunur.

Gönüllü sorumluluklar olarak da anılan hayırseverlik sorumluluğu basamağında, topluma kaynakların aktarımı (para, zaman, bilgi gibi) ya da yürütülen projelerle toplumun refahının artırılması ve yaşam kalitesini iyileştirme ön plana çıkar. Bu sorumluluğunun gerçekleştirilmesi toplum tarafından arzu edilir.

John Elkington’un (1998) isim babası ve hararetli savunucusu olduğu üçlü sorumluluk anlayışı, işletmelerin bir tek hedefi olduğu fikrini reddeder. İşletmelerin bir amaç setine sahip olduklarını ve amaçlarının ekonomik değer, sosyal değer ve çevresel değer üretmek olduğunu savunur.

ISO 14000, bir dizi standart serisinden oluşmaktadır. İşletmelerin doğal çevre ile etkileşimlerini yönetmede en iyi uygulamalara yönelik kuralları oluşturmada yol gösterir. Özünde işletmelerin çevre yönetim sistemlerini akredite eder.

Ahlak

Faydacılık Yaklaşımı

Haklar Yaklaşımı

Adalet Kuramı Yaklaşımı

Bütünleştirici Sosyal Sözleşme Kuramı Yaklaşımı

Yapısal değişkenler

Yönetim sözleşmeleri

Etik kodlar

Etik kodlar

Milton Friedman