GENEL HAVACILIK

1995-2014 yılları arasında yapılan bir araştırmaya göre, otomobil ile yapılan bir yolculukta ölümlü kaza ile karşılaşma olasılığı 7,6 milyonda 1 iken; ticari hava taşımacılığı yapan bir hava aracı ile bu olasılık 56,6 milyonda 1 olarak ortaya çıkmaktadır. Ölüm olasılıkları arasındaki bu yaklaşık 7,5 katlık farkın temel nedeni olarak, ticari havacılık faaliyetlerinde ülkelerdeki sivil havacılık otoritelerinin uyguladıkları katı kurallar ve düzenlemeler bütünü gösterilebilir.

Soru öncülünde verilen kavramlar Havacılık Emniyeti ve Güvenlik kavramlarının tanımlarıdır.

Havacılık için “hazard” kapsamındaki olaylar kontrol altına alınamaz veya ortadan kaldırılamaz ise risk ortaya çıkacaktır. Risk, gelecekte karşılaşılacak olumsuz durum ile ilgili olarak belirsiz bir durum anlamını da taşır. Örneğin, daha önce “hazard” ifadesinin tanımı ile ilgili olarak verilen örnekte pervane palindeki çentigin, önceden tespit edilememesi veya tespit edilse dahi durumun öneminin farkında olamama gibi tutumlar yüzünden, ilgili bakım onarım işlemlerinin yapılamaması nedeniyle hava aracında sebep olacağı hasarın büyüklüğüne dair bir belirsizlik durumu söz konusudur. Bu gibi nedenlerle, havacılıkta emniyetin tam anlamıyla sağlanabilmesi için, bu alandaki tüm faaliyetlerde ortaya çıkması muhtemel risklerin önceden belirlenmesi ve bunların etkilerinin minimum seviyelerde seyredeceği şartların oluşturulması gerekir.

Ülkemizde de havacılık emniyeti ile ilgili olarak Sivil Havacılık Genel Müdürlüğü (SHGM) tarafından, 13 Ocak 2012 tarih ve 28172 sayılı Resmi Gazete’de “Sivil Havacılıkta Emniyet Yönetim Sistemi Yönetmeliği (SHY-SMS)” yayınlanmıştır.

Soru öncülünde verilen ifadeler bir sivil havacılık faaliyetlerinde yaşanan bir olayın yasa dışı girişim sayılabilmesi için taşıması gereken özelliklerdir.

Her kurumun, kendi ihtiyaçlarına ve özelliklerine göre; yaptığı görevleri, kullandığı hava aracı sayısı ve tiplerini, mevcut tesislerini ve bu tesislerde icra edilen görevleri, personel ve ehliyet seviyelerini, potansiyel tehdit sahaları gibi hususları göz önünde bulundurarak plan ve programlar oluşturmasının amacı kazaları önlemektir.

soru öncülünde verilen ifadeler bir hava aracı operasyonu sırasında yaşanan bir olayın kaza sayılabilmesi için taşıması gereken özelliklerdir.

Soruda verilen tanım Araziye Yakın Kontrollü Uçuş Kazalarına aittir.

2002-2012 yılları arasında ABD’de gerçeklesen genel havacılık kazaları, hava aracında kullanılan motor tiplerine göre incelendiğinde en yüksek kaza oranı piston motorlu hava araçlarına aittir.

Genel havacılıkta gerçeklesen kaza türleri ve kazaların sıklığı halkın bu faaliyetlere olan ilgisini ve doğrudan katılımını doğrudan ve olumsuz etkilemektedir.

İngilizce “safety” kelimesi tehlikesiz ve risksiz bir son durumu ifade eder.

Federal Havacılık Dairesi’nin yaptığı tanıma göre “hazard” kazalarda olduğu gibi beklenmedik bir anda ortaya çıkan, planlanmamış ve arzu edilmeyen bir olaya yol açan ya da böyle bir olayın oluşmasına katkıda bulunan durum, olay, nesne ya da şartlardır.

ICAO, Uluslararası Sivil Havacılık Anlaşması’nın destekleyici ekleri için kullanılan “Uluslararası Standartlar ve Önerilen Uygulamalar” başlığı altında yayınlanan 17. Ekinde güvenliği tanımlamıştır.

Kazanın gerçekleştiği tarihten itibaren otuz günlük süre içerisinde ölüm olayı gerçekleşiyor ise bu tür yaralanma ölümcül yaralanma olarak adlandırılır.

Uçakla ticari yolcu taşıma amaçlı uçuş, genel havacılık faaliyetleri kapsamında yer almaz.

Normal CFIT uçuşunda pilot hava aracını planlı bir düşük irtifa uçuşu yapmadan, normal uçuş prosedürlerine uygun şekilde uçurur. Ancak bu uçuş esnasında çeşitli sebeplerden dolayı ortaya çıkan kaza normal CFIT uçuşu kazası olarak tanımlanmaktadır.

Araziye yakın kontrollü uçuş kazaları, hava aracının motor gücü kaybı veya kontrol kaybı olmaksızın yere doğru yaklaşırken yer yüzeyindeki engellere, nesnelere veya doğrudan zemine çarpması ile sonuçlanan kazalardır.

Bu tür uçuşlarda meydana gelen kazalar düşük irtifa UFIT uçuşu kazalarıdır. Bu tür uçuşlarda uçuşun doğası gereği yere çok yakın uçulurken, yapılan ani manevralar nedeniyle “stall” tehlikesinden kaçınmak için yeterli irtifa ve zamanın olmadığı söylenebilir.

Verilere göre genel havacılık kazalarında ana etkenlerden birisi de pilot hatası olarak ortaya çıkmaktadır. Genel havacılıkta meydana gelen kazaların yaklaşık %85’lik kısmı pilot hatalarından kaynaklanmaktadır.

Gerçekleşen genel havacılık kazaları, hava aracında kullanılan motor tiplerine göre incelendiğinde en yüksek kaza oranına, planör ve havadan hafif hava araçlarının sahip olduğu görülmektedir. Bu tipteki hava araçlarında güç grubu kullanılmamaktadır. Güç grubunun olmaması, rüzgâr hızı ve hava basıncı gibi çevre şartlarındaki ani değişimlere karşı hava aracının kontrolünü zorlaştırmaktadır.