Aof Panel

S

Makro iktisadın ilgi alanı nedir?

Makro iktisat bir bütün olarak ekonominin işleyişiyle ilgilenir. Bireyler ve firmalar, söz konusu bütünün parçaları olduğundan, öncelikle bu birimlerin karar alma süreçleri bilinmelidir ki genel ekonomik problemleri anlayıp çözebilelim.

S

Makro iktisat konusunda hangi yaklaşımlar bulunmaktadır?

Makro iktisat temelinde iki farklı teori bulundurmaktadır. Bunlar Keynesçi ekonomi ve yeni klasik ekonomidir. Keynesçi ekonomi, ekonomideki süreçleri, hareketleri ve davranışları talepler doğrultusunda incelerken, yeni klasik ekonomi bu unsurları değerlendirmek için piyasadaki arz miktarının bilinmesi gerektiğini savunmaktadır.

S

Makro iktisadın amaçları nelerdir?

Ekonominin bir bütün olarak işleyişi makro iktisadın ilgi alanında olmakla birlikte, amaçları şu şekilde sıralanabilir:
• Tam istihdamı sağlamak,
• Fiyat istikrarını sağlamak,
• Ödemeler dengesini sağlamak,
• Ekonomik büyümeyi sağlamak,
• Gelir dağılımında adaleti sağlamak,

S

Keynes klasik iktisatçıların ekonomik büyüklüklerin kendiliğinden dengeye geleceği varsayımına ne şekilde itiraz etmiştir?

Keynes 1936 yılında yayımladığı "İstihdam, Faiz ve Paranın Genel Teorisi" adlı eserinde, Klasik ekolün bazı varsayımlarına karşı çıkmıştır. Keynes'e göre fiyatlar kısa dönemde esnek değil, aksine yapışkandır. Dolayısıyla ekonomideki bir dengesizlik hâli, arz ve talep güçlerinin hareketine bağlı olarak kendiliğinden giderilemeyecektir. Örneğin emek piyasasında, emek arzı artsa da ücretler düşmeyecek, emek talebi artmayacaktır. O halde başlangıçta ortaya çıkan işsizlik kendiliğinden giderilemeyecektir. Emek piyasasında eksik çalışma ve dolayısıyla da toplam üretimde eksik istihdam durumu oluşacaktır.

S

Makro iktisat politikası nedir ve ne şekilde uygulanır?

Bir ülkede, makroekonomik problemleri çözmek için kullanılan araçlara ve uygulamalara iktisat politikası denir. İktisat politikalarının genel amacı, iktisadi büyümeyi gerçekleştirmek ve işsizlik ve enflasyon oranlarında meydana gelen konjonktürel dalgalanmaların şiddetini azaltmak ve kontrol altında tutmaktır. Bu amaçla uygulanan her tür politikaya, makro iktisat politikası denir.

İktisat politikalarının amaçlarını gerçekleştirebilmek için iki aracımız bulunmaktadır. Bunlar maliye politikası ile para politikasıdır. Maliye politikası hükümetlerin vergi ve borçlanmaları kullanmak suretiyle toplam talebi etkilemeye çalışmasıdır. Para politikası ise bağımsız merkez bankalarının ya da para kurullarının para miktarını artırıp azaltmak suretiyle, yine toplam talep üzerinde etkili olmaya çalışmalarıdır.

S

Gayri Safi Milli Hasıla ile Gayri Safi Yurtiçi Hasıla arasındaki fark nedir?

Gayri Safi Milli Hasıla bir ülkede belirli bir dönemde (genellikle bir yıl), ülke vatandaşları tarafından üretilen nihai mal ve hizmetler toplamının piyasa fiyatlarına göre para ile ifadesidir. Bu terim, ülkenin yurt dışında yaşayan vatandaşlarının ülkeye gönderdikleri üretim faktörleri gelirlerini de kapsamaktadır. Gayri Safi Yurtiçi Hasıla ise bir ülkenin ulusal sınırları dâhilinde üretilen nihai mal ve hizmetlerin toplam değerini yansıtmaktadır.

S

Kişisel gelir ile harcanabilir kişisel gelir arasındaki farklar nelerdir?

Kişisel gelir ülkedeki yerli vatandaşların bir yılda gelir vergisi öncesinde ellerine geçen toplam gelirdir. Harcanabilir kişisel gelir ise vatandaşların bir yıl içindeki gelir vergisi sonrası eline geçen toplam gelirdir.

S

Milli gelir hesaplama yöntemleri nelerdir?

Milli gelirin hesaplanmasında, üretim, gelir ve harcama yöntemleri olarak bilinen üç farklı yöntem kullanılır. Üretim yöntemi bir ekonomide bir yılda üretilen nihai mal ve hizmetlerin piyasa değeri ile ifade edildiği bir hesaplama yöntemidir. Gelir yöntemi ile milli gelirin hesaplanmasında dört temel faktör geliri dikkate alınmaktadır. Harcama yöntemi bir ülkede bir yıl boyunca nihai mal ve hizmetlere yapılan bütün harcamaların toplanması esasına dayanır.

S

Y = C + I + G + (X - M) formülü neyi ifade eder?

Burada Y milli geliri, C tüketim harcamalarını, I yatırım harcamalarını, G hükümet harcamalarını ve de (X-M) ise ihracat ve ithalat farkını, kısaca net ihracatı (NX) gösterir.

S

Milli gelirin gelir yöntemiyle hesaplanmasında kullanılan formülde (Milli Gelir = w + i + r + π) eşitliğin sağ tarafında yer alan parametreler neyi ifade eder?

Gelir yöntemi ile milli gelirin hesaplanmasında dört temel faktör geliri dikkate alınmaktadır. Kişiler gelirlerini emek geliri olarak (ücret), sermaye geliri olarak (faiz), doğal kaynak geliri olarak (rant) ve girişim geliri olarak (kâr) şeklinde kazanmaktadır. Burada w ücreti, i faizi, r rantı ve π ise kârı göstermektedir.

S

Döviz kuru satın alma gücü paritesi hangi amaçla kullanılmaktadır?

Kişi başına gelirlerin mukayeselere konu olabilmesi için, tek bir para cinsinden değerlendirilmesi gerekir. Uygulamada bu para birimi Amerikan dolarıdır. Bunun için döviz kuru satın alma gücü paritesi kullanılmaktadır. Bu parite, ülkeler arasındaki fiyatlar genel düzeyi farklılıklarını ortadan kaldırarak, kişi başına GSYİH değerlerini yeniden düzenlemektedir.

S

Milli gelirin harcama yöntemiyle hesaplanmasında kullanılan yatırım unsuru nelerden oluşur?

Yatırım harcamaları kategorisinde özel sektör tarafından yapılan sanayi harcamaları ile hanehalkının inşaat sektöründe konut alımı için yaptığı harcamalar bulunmaktadır. Sabit yatırımlar ve stok yatırımların toplamıyla bulunmaktadır. Stok yatırım işletmelerin stoklarında ki bir yıllık değişmeyi, sabit yatırım ise özel sektördeki firmaların makine, teçhizat ve yerleşim yeri harcamalarıyla hanehalkının konut harcamalarını ifade eder.

S

Nominal ve reel milli gelir arasındaki fark nedir?

Nominal milli gelirdeki artış bir ülkede belli bir dönemde gerçekleştirilen üretimin sadece parasal değeri hakkında fikir vermekte olup ekonomik büyüme ve refah seviyesi açısından sağlıklı bilgiyi yansıtmamaktadır. Çünkü milli gelirdeki artışın bir kısmı üretimdeki artıştan kaynaklanabileceği gibi önemli bir kısmı fiyatlardaki artıştan oluşabilir. Böylece fiyatların sürekli yükseldiği (enflasyonlu) ekonomilerde nominal milli gelirdeki artışlar gerçek artışları yansıtmamaktadır. Bu durumda fiyat artışları milli gelirde gerçek bir artış olmamasına rağmen milli geliri artmış gibi gösterebilmektedir. Reel milli gelire, üretilen mal ve hizmetlere o yılın cari fiyatları ile değil, temel yılın fiyatları baz alınarak ulaşılabilir. Sabit fiyatlarla milli gelir olarak ta tanımlanan reel milli gelirin bulunabilmesi için, nominal milli gelirin temel olarak alınan yılın fiyat endeksine bölünmesi gerekmektedir.

S

Milli gelir nasıl hesaplanmaktadır?

Ülke vatandaşlarının sahip olduğu üretim faktörlerine gerek o ülkedeki gerek diğer ülkelerdeki üretime katkıları karşılığında yapılan ödemeler toplamına milli gelir denmektedir. Milli gelirin hesaplanmasında yurt içi gelir (YİG) ile yerli üretim faktörlerinin diğer ülkelerde elde ettikleri faktör gelirleri toplamından yabancı üretim faktörlerinin ülkede elde ettikleri gelirleri çıkarmak gerekmektedir. Milli gelirin hesaplanmasında kullanılan formül aşağıdaki gibidir;

MG = YİG + Yerli üretim faktörlerinin yabancı ülkelerde elde ettikleri faktör gelirleri – Yabancı üretim faktörlerinin ülkede elde ettikleri faktör gelirleri

S

Gayri safi milli hasıla kullanılarak safi milli hasıla nasıl hesapanmaktadır?

Gayrı safi milli hasıladan amortisman payı düşüldüğü zaman safi milli hasıla elde edilmektedir. Amortisman, ekonomide her yıl mal ve hizmeter üretilirken geçen yıldan devralınan makine, bina, yol, köprü gibi duran varlıklarda meydana gelen eskime, aşınma ve yıpranmanın para ile ifade edilmesidir.

SMH= GSMH – Amortismanlar

S

Makro iktisadi sektörler nelerdir?

Makro iktisatta ekonominin bütünü hanehalkı, firmalar, hükümet ve dış ticaret gibi dört sektörden oluşur.

• Hanehalkı sektörü, ekonomideki bütün aileleri kapsamaktadır. Bu sektörü oluşturan ögelere tüketici denir.

• Firmalar (İş âlemi sektörü), ekonomideki bütün firmalardan oluşmaktadır. İktisadi analizde hanehalkı ve firmalar ekonominin özel sektör denilen kısmını oluşturmaktadır

• Hükümet sektörü, bir ekonomideki tüm kamu birimlerini kapsar. Hükümetler politika yapıcı ve uygulayıcı karar birimleridir.

• Dış ticaret sektörü, ekonominin dış âlemle (diğer ülkelerle) yapmış olduğu tüm ekonomik faaliyetlerin bir arada olduğu sektördür. Dış ticaret sektörü bir ekonominin diğer ülkelere mal satması demek olan ihracat (export) ve diğer ülkelerden mal satın alması demek olan ithalat (import) ile birlikte ülkeler arasındaki sermaye hareketlerini kapsar.

S

Aykırı iktisat politikası nedir?

Günümüzde hükümetler ekonomik amaçlarına ulaşmak için maliye ve para politikalarına ilaveten, ücret politikası, döviz kuru ayarlaması gibi politikaları da kullanırlar. Buna iktisat alan yazınında aykırı iktisat politikası denmektedir.

S

Kişisel gelir ile harcanabilir gelir arasındaki fark nedir?

Ülkedeki yerli vatandaşların bir yılda gelir vergisi öncesinde ellerine geçen toplam gelire kişisel gelir denmektedir. Ülkedeki yerli vatandaşların bir yıl içindeki gelir vergisi sonrası eline geçen toplam gelire ise harcanabilir kişisel gelir denir. Kişisel gelir ile hükümetin kişisel gelir üzerinden aldığı gelir vergisi arasındaki fark harcanabilir kişisel gelire eşittir ve aşağıdaki formüllü ifade edilir;

Harcanabilir Gelir = Kişisel Gelir – Doğrudan Vergiler

S

Bir ekonomide kaç türlü piyasa vardır?

Bir ekonomide arz ve talep edilen her türlü varlığı mal, para, tahvil ve emek biçiminde dört başlık altında toplamak mümkündür. Buradan hareketle bunların alınıp satıldığı piyasalar da kendi isimlerine paralel olarak dört biçimde sınıflandırılır. Bunlar; mal ve hizmetlerin arz ve talebin karşılaştığı mal piyasaları, para arz ve talebinin karşılaştığı para piyasaları, tahvil arz ve talebinin karşılaştığı tahvil piyasaları ve emek arz ve talebinin karşılaştığı emek piyasaları olarak adlandırılırlar.

S

İktisadın makro ve mikro olarak iki alana ayrılmasına yol açan olay nedir?

Ekim 1929'da dünya sosyal, siyasal ve insani sonuçları ağır kayıplar içeren küresel bir krizle sarsılmıştır. Büyük Buhran olarak adlandırılan Amerika Birleşik Devletleri kaynaklı bu ekonomik kriz, New York menkul kıymetler borsasının %12'lik çöküşüyle başlamış ve kısa sürede tüm dünyayı etkisi altına almıştır. Sonraki yıllarda ABD'nin toplam üretimi %30 oranında azalmış, işsizlik %3'ten %25'e çıkmıştır. Büyük Buhran, dönemin iktisadi düşüncesi ve iktisat politikaları üzerinde önemli bir tartışmayı başlatmıştır. 1929 Büyük Buhranının, iktisadın makro ve mikro iktisat şeklinde iki alt disipline ayrılmasına yol açan en önemli etken olduğu söylenebilir.

Makro İktisada Giriş ve Milli Gelirin Hesaplanması