GENEL DİLBİLİM II

Doğrudan tanıt; aktarılan ifadenin içerdiği tanıtsal yapı, bilgi kaynağının doğrudan anlatıcı olduğunu gösterir. Tümcede anlatıcı "ben"dir, doğrudan tanıt sözkonusudur.

Özet, anlatı metninin seçimlik parçalarındandır. Ana hatlarıyla anlatı olaylarını içerir.

Bağımsız konuşma aktarımı, sözün herhangi bir değişiklik yapmadan, sözcüğü sözcüğüne söylendiği gibi aktarılmasıdır.

Belirli Diğerleri; çoğu durumda başka bir zaman ve yerdeki bir başka konuşmacının sesidir. Metinde yer verilen sözcenin bilgi açısından sorumlusunun, anlatıcı dışında belirli biri olduğu, bu yolla işaretlenir.

Topluluk, içeriğin anlatıcıya ait olmadığını, anlatıcının ve dinleyenin zaten bildiği durumlarda kullanılır. Bilgi açısından sorumluluk herkese aittir.

Dolaylı tanıt; aktarılan ifadenin içerdiği tanıtsal yapı, bilgi kaynağının anlatıcı olmadığı ancak anlatıcının bu bilgiyi birinden duyduğunu gösterir. "Duydum". Belirsiz Aktarım; aktarılan ifadenin içerdiği tanıtsal yapı, anlatıcının aktardığı bilgiyi biriyle konuşurken öğrendiğini gösterir. Bilgi kaynağı belirsizdir."Kimseyle konuşmuyormuşsun".

Dolaylı tanıt, aktarılan ifadenin içerdiği tanıtsal yapı, bilgi kaynağının anlatıcı olmadığı, anlatıcının bu bilgiyi birinden öğrendiğini gösterir. Çıkarım-Akla vurma; aktarılan ifadenin içerdiği tanıtsal yapı, anlatıcının aktardığı bilgiyi önsezi, mantık yürütme, rüya, deneyim vb. ile çıkarımsal olarak oluşturduğunu gösterir. "... Çok uykusuz ve yorgun olmalı...".

Yönlendirme yoluyla değerlendirme, değerlendirme biçimlerinden değildir.

Anlatıcının, anlatı öyküsünde yer alan kişilerin söylediklerini değil, yaptıklarını aktararak gerçekleştirdiği değerlendirme biçimidir. Tümcede yapılan eylemler aktarılmaktadır.