GENEL DİLBİLİM I

Anlam ve yapının farklı olduğunu Chomsky aşağıdaki örnekle gösterir:

Colorless green ideas sleep furiously. ‘Renksiz yeşil rüyalar kızgınca uyuyor.’

Bu örnekteki hem İngilizce hem de Türkçe tümce o dillerin sözdizim kurallarına uygun olarak üretilmiş kurallı tümcelerdir. Ancak anlam olarak hiçbir önerme ifade etmedikleri için dinleyici bu tümcelerin ne anlama geldiğini anlayamayacaktır. Öyleyse, bu tümceler kabul edilemez tümcelerdir. Eğer sözdizimsel olarak düzgün bir tümce anlamsal açıdan kabul edilemez olabiliyorsa, bu bize sözdizim ve anlambilimin farklı ve özerk dil mo­dülleri olduğunu gösterir. Benzer şekilde, Gemim kuş istiyor kurallı ancak anlamsız olduğunda kabul edilemez bir tümcedir. Doğru cevap B’ dir.

Evrensel Dilbilgisi’ nde de iki önemli kavram vardır: İlkeler ve Değiştirgenler. İlkeler her dilde olan aynılıklardır ve bunlar insan dilinin tüm ortak özellikleridir. Bunlar bütün dillerde bulunan evrencelerdir. Öte yandan değiştirgenler diller arası farklılıklardır. I, II ve III lkeleri barındırdırdığı için, doğru cevap D’ dir.

Tümcenin içindeki sözcüklerin, öbek ve öbeklerin tümce oluşturmak için hangi kurallar çerçevesinde işlediğini ve bunların dizilimlerini inceleyen dilbilimin alt dalına Sözdizim denir. Doğru cevap A'dır.

Her konuşucunun zihninde bulunan, soyut, saf, pürüzsüz, hatasız ve farkındalığın altındaki, tümcelerin düzgün veya bozuk olduğuna yönelik sezgilerini de içeren kurallar zincirine Edinç denir. Doğru cevap B'dir.

Chomsky, edinç ve edim kavramlarını, 20. yüzyıl başlarında yaşamış olan modern dilbilimin kurucusu İsviçreli dilbilimci Ferdinand de Saussure’ün soyut “langue - yeti” ve somut olan “parole - söz” kavramlarının ayrımından esinlenerek önermiştir. Doğru cevap D'dir.

Sözdizim ve biçimbilim edinçi incelemeyi amaçlayan dilbilimin alt dallarındandır. Doğru cevap C'dir.

Bu ifadeyi kullanan biri Kuralcı Dilbilgisi yaklaşımını örneklemektedir Doğru cevap B'dir.

Bu ifadede yargı yoktur, betimleme vardır. Doğru cevap A'dır.

Üretici Dilbilgisi alanındaki çalışmalar, bir dilin yapılarını belirleyen kuralları ortaya çıkarmayı ve bu kuralların diğer insan dillerindeki yapı kurallarıyla ne ölçüde benzeştiğini ya da  ayrıştığını açıklamayı amaçlar. Doğru cevap E'dir.

Her şeye rağmen çok karmaşık bir dizgesi olan insan dili kısa bir zaman içinde edinilir. Oysa benzer karmaşıklıkta olan bir geometri problemini, bilişsel yetkinlik kazanmayan ve gerekli eğitim almayan bir çocuk çözemez. Çocuk dil dışında
bu kadar karmaşık bir dizgeyi, örneğin matematiği, bu kadar kısa sürede öğrenemez. Chomsky’ye göre bunun nedeni, dili öğrenmek için doğuştan var olan varsayımsal bir dil edinim modülünün uyaranla etkinleştirilmesiyken, diğer karmaşık olguları öğrenmek için genel bilişsel yetilerin kullanılmasıdır. Dil modülü diğer bilişsel süreçlerden ve zekâ becerilerinden tümüyle bağımsızdır çünkü başka zihinsel işlemleri yapamayacak kadar zekâ problemi olan insanlar bile dil öğrenebilirler. Doğru cevap D'dir.

Kurallı ama kabul edilebilir değildir.

Verilen cümlelerde vurgu farklılığı olmasına rağmen hepsinin Türkçe için kurallı olması sözdizisimsel oynaklık ile açıklanabilir. Doğru cevap E'dir.