GENEL DİLBİLİM I

İnsanlar için yürümek, koşmak, oturmak, kalkmak ne kadar doğalsa, birbirleri ile iletişim kurmak da o kadar doğaldır. İnsanlar bir araya geldiklerinde birbirleriyle konuşurlar, soru sorarlar, görüşlerini paylaşırlar, bilgi alışverişinde bulunurlar. Günlük yaşamları sırasında başka işler yaparken bile, örneğin bisiklete binerken, duvara çivi çakarken, ekmek keserken, spor yaparken insanlar birbirleriyle konuşurlar. Kısacası, dil hayatın her noktasındadır.

Dil bilmek o dilin sesbilimsel, biçimbirimsel, sözdizimsel, anlambilimsel birimlerini ve bunların birleşim kurallarını bilmektir

İşaret dilleri de, konuşulan diller gibi, doğal dillerdir; iki dil türünün arasındaki fark, konuşulan dillerin kendilerini ifade etmek için ses kullanmaları, işaret dillerinin ise, ses kullanamadıkları için, ifade etmek istedikleri anlamı el, yüz ve vücut hareketleri ile aktarmalarıdır.

Sesbilim, o dilde bulunan ses birimlerinin niteliği, dağılımı ve birleşimlerini belir­leyen kuralları içerir.

Dili oluşturan yapısal birimleri ve bun­ların düzeylerini şöyle gösterebiliriz;

Tümce- öbekler- sözcükler- biçimbirimler-sesler (Şekil 1.2)

Türkçe’de hışırdamak, havlamak, miyavlamak, fısıl­damak gibi sözcükler sırasıyla yaprakların rüzgarda çıkardıkları sesi, köpek ve kedilerin çıkardıkları ses­leri ve insanların kısık sesle konuşmalarını yansıtan sözcüklerdir. Doğadaki sesleri yansıtan bu yansıma sözcükler de uzlaşımsaldır, göndergeleri her dilde aynı seslerle ifade edilmez.

Dilbilim dilleri değişik açılardan inceleyen bilim dalıdır. Bir bilim dalını diğer alanlardan ayıran özellik, o alanda yapılan çalışmaların bir yöntem çerçevesinde yürütülmesidir. Dilbilimin inceleme alanı dildir. Dilbilim insan dili denilen olgunun özelliklerini araştırır ve onun niteliğini ortaya çıkarmayı amaçlar. Dilbilim insan dili denilen olgunun her yönü­nü inceleyen bir bilim dalıdır.

Çocukların anadillerini içselleştirme sürecine dil edinimi denir. Dil edi­nimi, tüm çocukların geçirdikleri bir süreçtir; tüm çocuklar doğmuş oldukları dil ortamından bağım­sız olarak aynı süreçten geçerler.

 Artzamanlı dilbilim dillerin tarih içinde geçirdikleri değişiklikleri ele alır ve bir dilin daha önceki devreleri ile sonraki devreleri arasında dilde görülen yapısal değişiklikleri saptamayı amaçlar.

Çocukların dil edinim süreçleri ruh dilbilimciler tarafından araştırılmaktadır. Ruh dilbilimciler aynı zamanda, dil bozuklukları üzerine çalışmakta ve afazi, disleksi gibi çeşitli dil bozuklukları sergileyen konuşucuların dil özelliklerinin niteliğini araştırmaktadırlar.

Sözcükleri oluşturan sesler, onların biçimi ve göndergeleri sözcük bilgisinin kapsamına girdiğinden doğru cevap A'dır.

Tümcelerin anlamları ve oluşan anlam farkları anlambilim kapsamında irdelenmektedir. Doğru cevap D'dir.

Dilbilimde dilbilgisi terimi bir anadili konuşurunun konuştuğu dilin yapısı hakkında içselleştirmiş olduğu bilgiyi ifade eder. Bu tür bilgiyi içeren dilbilgisine betimlemeli dilbilgisi denir. Betimlemeli dilbilgisi, anadili olarak konuşulan dil hakkında ssbilim, sözdizim, biçimbilim gibi bilgileri içerir.Kuralcı dilbigisi dile kuralcı bir yaklaşım içeren dilbilgisidir. Bir dili başka dil konuşurlarına öğretmek amacı ile öğretici dilbilgisi kitapları yazılır. Doğru cevap E'dir.

Havlamak sözcüğü köpeklerin çıkardıkları seslere benzeyen bir sözcük oluğu için ses simgeseldir. Doğru cevap C'dir.

Doğru sıralama D şıkkında verilmiştir.

Çocukların dil edinim süreçleri ruhdilbilimciler tarafından araştırılmaktadır. Ruhdilbilimciler aynı zamanda, dil bozuklukları üzerine çalışmakta ve afazi, disleksi gibi çeşitli dil bozuklukları sergileyen konuşucuların dil özelliklerinin niteliğini araştırmaktadırlar. Dolayısıyla doğru cevap B'dir.

Bütün dillerde bulunan ortak özellikler dil evrenselleridir. Bu sebeple herhangi bir dil özelinde olmayan D şıkkındaki ifade dil evrenseli olarak değerlendirilebilir.

Artzamanlı dilbilim dillerin tarih içinde geçirdikleri değişiklikleri ele alır ve bir dilin daha önceki devreleri ile sonraki devreleri arasında dilde görülen yapısal değişiklikleri saptamayı amaçlar. Dolayısıyla doğru cevap C'dir.

Ben  [okula gelen] [her öğrencinin] [kıymetli][olduğunu]  söyledim.

Doğru cevap D'dir.

3-4 yaşına gelmiş olan bir çocuk, yetişkinlerin yaptığı bir çok şeyi yapamazken, etrafında konuşulan dilin temel yapılarını içselleştirmiş olup anadilinde söylenileni rahatça anlayıp kendisi de o dilde etrafındaki yetişkinlerle iletişim kura- bilmektedir. Doğru cevap C'dir.