GENEL DİLBİLİM I

Bir dilin dilbilgisi dört ana bileşenden oluşur: sesbilim, biçimbilim, sözdizim, anlambilim. Doğru cevap B'dir.

Biçimbilim sözcüklerin yapısı, en küçük anlam birimleri olan biçimbirimlerin özellikleri, dağılımı ve birleşimlerini belirleyen kuralları içerir. Doğru cevap D'dir.

Türkçede sözcük başında iki ünsüz ardarda gelmez. Ayrıca Türkçedeki ses birimlerinin diziliş kurallarına göre iki
ünlü ardarda gelemez. Doğru cevap A'dır.

Doğal dillerde sözcüklerin biçimleri ile anlamları/göndergeleri arasındaki ilişki doğal değildir. Örneğin, su içmek için kullandığımız ve camdan yapılmış olan konik nesnenin Türkçede adının bardak olması ya da ekmek kesmek için kullanılan kesici aletin adının bıçak olması belirttikleri nesne ile sözcükleri oluşturan sesler arasında bulunan doğal bir ilişkiden kaynaklanmamaktadır. Sözcüklerin biçimleri ile anlamları arasındaki ilişki rastlantısaldır. Bardak sözcüğünün b-a-r-d-a-k seslerinden oluşması ve bıçak sözcüğünün b-ı-ç-a-k seslerinden oluşması Türkçe konuşanlar arasındaki toplumsal anlaşma sonucu ortaya çıkmıştır, uzlaşımsaldır. Dillerde rastlantısal ve uzlaşımsal olmayan sözcükler de bulunmaktadır; bunlar genellikle doğada bulunan seslere benzeyen ses simgesel sözcüklerdir ve rastlantısal sözcüklere göre sayıları daha azdır. Türkçede hışırdamak, havlamak, miyavlamak, fısıldamak gibi sözcükler sırasıyla yaprakların rüzgarda çıkardıkları sesi, köpek ve kedilerin çıkardıkları sesleri ve insanların kısık sesle konuşmalarını yansıtan sözcüklerdir. Doğadaki sesleri yansıtan bu yansıma sözcükler de uzlaşımsaldır, göndergeleri her dilde aynı seslerle ifade edilmez. Doğru cevap E'dir.

Gözlükçü sözcüğü göz+lük+çü şeklinde üç biçimbirimden oluşmaktadır. Diğer şıklardaki sözcükler iki biçimbirimden oluşmaktadır. Doğru cevap E'dir.

Bu tümce öncelikle 'çalışkan çocuklar' ve 'hızlıca soruları cevapladılar' şeklinde ikiye ayrılır. Ardından 'çalışkan çocuklar' da ikiye ayrılır. 'hızlıca soruları cevapladılar' öbeği de 'hızlıca' ve 'soruları cevapladılar' olarak ikiye ayrılır. Son olarak da 'soruları cevapladılar' öbeği ikiye ayrılır. Doğru cevap A'dır.

'Dün giydiğim pantolonu yıkadım.' tümcesinde içeyerleştirilmiş 'giydiğim' tümceciği vardır. Bu da özyinelemenin bir kullanımıdır. Doğru cevap B'dir.

Kuralcı dilbigisi dile kuralcı bir yaklaşım içeren dilbilgisidir.  Örneğin, bazı kuralcılara göre Türkçede devrik tümce kullanmak ‘güzel’ Türkçe değildir. Kuralcı dilbilgisi yaklaşımına göre Dilbilim kitaplarını karıştırırken eriştim bu bilgiye gibi bir tümce iyi bir kullanım değildir. Doğru cevap C'dir.

Söylem çözümlemesi yazılı ve sözlü dilde tümcelerin, sözcelerin ya da işlevsel birimlerin daha büyük birimler oluşturmalarının,
kısaca, dil kullanımının incelenmesi işlemidir. Doğru cevap D'dir.

Bütün dillerde bulunan bu özellikler dil evrenselleridir. Bütün dillerin ses yapılarında ünlüler ve ünsüzler vardır; ancak diller birbirlerinden kendi ses yapısı içinde bulundurdukları birimlerin sayısı ve niteliği bakımından ayrılır. Doğru cevap E'dir.

Dil bir kurallar dizgesidir. Bir dizge, o dizgeyi oluşturan birimlerden ve o birimlerin kurallı biçimde dizilişinden oluşur.

İşaret dilleri de, konuşulan diller gibi, doğal dillerdir; iki dil türünün arasındaki fark, konuşulan dillerin kendilerini ifade etmek için ses kullanmaları, işaret dillerinin ise, ses kullanamadıkları için, ifade etmek istedikleri anlamı el, yüz ve vücut hareketleri ile aktarmalarıdır.

Bir dilin dilbilgisi dört ana bileşenden oluşur: sesbilim, biçimbilim, sözdizim, anlambilim. Sesbilim, o dilde bulunan ses birimlerinin niteliği, dağılımı ve birleşimlerini belirleyen kuralları içerir; biçimbilim sözcüklerin yapısı, en küçük anlam birimleri olan biçimbirimlerin özel- likleri, dağılımı ve birleşimlerini belirleyen kuralları içerir; sözdizim tümce yapısını belirleyen birim ve bunların dağılımını ve birleşimlerini belirleyen kuralları içerir; anlambilim dilin anlam yapısını inceler.

Sözcüklerin biçimleri ile anlamları arasındaki ilişki rastlantısaldır.

Kuralcı dilbilgisine göre devrik cümle kullanmak ‘güzel’ Türkçe değildir. Bu nedenle, yukarıdaki tümcedeki kullanıma kuralcı dilbilgisi karşı çıkmaktadır.

Betimlemeli dilbilgisi, anadili olarak konuşulan dil hakkında şu bilgileri içerir: sözcük oluşturmak için o dilde bulunan seslerin birleştirilmesinde etkin olan ses kurallarını içeren sesbilim, sözcüklerin iç yapısını belirleyen kuralları içeren biçimbilim, sözcüklerin birleşerek öbek oluşturmasını ve öbeklerin birleşerek tümce oluşturmalarında etkin olan kuralları içeren sözdizim ve sözcüksel ve tümcesel düzeylerde anlamı belirleyen kuralları içeren anlam-bilim bileşenlerinin özellikleri.

Çocukların dil edinim süreçleri ruhdilbilimciler tarafından araştırılmaktadır.

Diller birbirlerinden çok farklı gibi dursalar da hepsinde bulunan bir çok dil özelliği vardır. Bütün dillerde bulunan bu özellikler dil evrenselleridir.

Çocukların anadil edinim süreçleri için kesin olarak hızlı ya da sıkıntılı bir süreçtir demek yanlış olur. Bu durum çocuğun zihin düzeyine göre değişkenlik gösterebilir.