GENEL BİYOLOJİ - Deneme Sınavı - 4

Fotosentez “ışık reaksiyonları” ve “ışığa bağlı olmayan reaksiyonlar” olmak üzere iki aşamada meydana gelir. Işık reaksiyonları granalardaki tilakoid zarda gerçekleşir ve güneş enerjisinin kimyasal enerjiye dönüştüğü tepkimelerdir. Işığa bağlı olmayan reaksiyonlar ise stromada meydana gelir ve karbondioksitin varlığında şekerin sentezlendiği tepkimelerden oluşur. Işığa bağlı olmayan reaksiyonlar sonucunda oluşan glikoz molekülleri daha sonra polimerizasyona uğratılarak nişasta şeklinde depo edilir.

Işık dalgalar halinde yayılan elektromanyetik bir enerjidir. Bu yayılımda oluşan iki ardışık tepe arasındaki mesafeye ışığın dalga boyu denir. Işığın dalga boyuna göre sıralanmasıyla elektromanyetik spektrum elde edilir. Fotosentez elektromanyetik spektrumda görünür ışık (400-740 nm) dediğimiz bölgede gerçekleşmektedir.

Çelikle Üreme: Bitkilerin kök, gövde, dal ve yaprak gibi vejetatif kısımlarının üzerinde göz bulunan parçalarının ana bitkiden ayrılarak uygun ortamlarda köklendirilmeleri ile yeni bitki- ler elde edilmesine çelikle üretim denir. Böylece kısa sürede çok miktarda bitkiyi eşeysiz olarak üretmiş olursunuz, örneğin gül (Rosa sp.).

Bitkilerde vejetatif üreme genel olarak 4 farklı şekilde gerçekleşir;

İkiye bölünme: Tek hücrelilerin mitoz bölünme ile iki ayrı birey oluşturarak çoğalması.

Çok hücreye bölünme: Çekirdeğin arka arkaya bölünmesi sonrası sitoplazma bölünmeleri sonucunda ana hücreden birçok yavru hücre oluşması ve oluşan yavruların bağımsız bireyler oluşturması.

Tomurcuklanma: Bitkinin bir kısmında çıkıntı meydana getirerek bunların yavru hücreler hâlinde gelişmesi ve bağımsız hâle geçmesi sonucunda oluşan eşeysiz çoğalma.

Üretken çoğalma: Ana bitkiden ayrılan vejetatif bir kısmın yeni fertler oluşturması şeklindeki eşeysiz üreme. Bu üreme şeklinin bazı çeşitleri daha çok insan eliyle günlük hayatımızda kullandığımız ekonomik değeri olan bitkilerin üretilmesinde kullanılan bir yöntemdir. Bundan dolayı bu üreme tipi için “üretim” ifadesinin kullanıldığını görürüz. Bu tip üreme/üretim aşağıdaki gibi farklı şekillerde sınıflandırılabilir;

Bölünen hücrenin kalıtım materyali önce kopyalanarak iki katına çıkar, sonra da her iki yavru hücreye eşit olacak şekilde dağıtılır. Böylece bir hücreden tüm özellikleriyle (genetik, şekil, içerik vb.) birbirinin aynısı olan iki yavru hücre meydana gelmiş olur. Genel olarak bitkilerde mitoz bölünme; tomurcuk, sürgün, kök ucu, dal ve gövde ucu, kabuk, odun dokusu, kambiyum, perisikl, yarala- rın çevresi, çiçek ve meyve yapılarının oluşumunda ve gelişiminde kısacası bütün vejetatif doku ve organlarda görülür.

Polen

I,II ve III

Mitoz bölünme, karyokinez (çekirdek bölünmesi) ve sitokinez (sitoplazma bölünmesi) olmak üzere esas olarak iki aşamada meydana gelir

Telofaz: Aynı hücre içerisinde ayrı kutuplarda, oluşan kromozomlar uzayıp incelir, sıkışan katlanmalar gevşer, yeniden kromatin ağı oluşmaya başlar. Böylece çekirdek ve çekirdekçik yeniden oluşarak bir hücre içinde iki çekirdek ve iki çekirdekçik meydana gelmiş olur (Şekil 6.7d).

Eşeyli üremede çekirdek materyalini (genetik materyal) sağlayan hücrelere gamet, bitkilerdeki gametlere ise polen ve yumurta hücresi denir. Polen erkek karakterli üreme birimi (baba), yumurta hücresi ise dişi (anne) karakterli üreme birimidir. İki gamet çekirdeğinin birleşmesine döllenme (tozlaşma) ve bu birleşme ile oluşmuş yapıya da embriyo adı verilir.

Mayoz Bölünme

Kromozom sayısını yarıya indiren bölünmeye mayoz bölünme adı verilir. Eşeyli üreme gösteren bitkiler, tıpkı eşeyli üreyen diğer tüm canlılar gibi yeni nesilde kromozom sayılarını sabit tutmak için yaşamlarının bir yerinde, kromozom sayılarını yarıya indirmek zorundadırlar. Mayoz bölünme, bitkilerdeki eşeyli üreme organı olan çiçekte meydana gelir.

Telofaz II: Bölünmenin bu son aşamasında orta lamel oluşarak hücre çeperi de bölünür (Sitokinez) ve sonuç olarak n (haploit) kromozomlu 4 tane yavru hücre meydana gelir.

Epitel dokunun temel görevleri; koruma, emme (absorbsiyon), salgılama (sekreksiyon), taşıma (transport), kasılma (kontraksiyon), boşaltım ve duyuların algılanmasıdır. Doğru cevap E seçeneğidir.

Kan doku, bağ dokunun özelleşmiş bir tipi olup plazma adı verilen sıvı özellikteki matriks ile kan hücrelerinden meydana gelir. Plazmada su, mineral tuzlar, albumin, globulin ve fibri­nojen olarak isimlendirilen kan proteinleri bulunmaktadır. Kan dokunun hücresel bölümünü ise oksijen taşınmasında rol oynayan alyuvarlar (eritrositler), bağışıklık sisteminde rol oynayan akyuvarlar (lökositler) ve kan pıhtılaşmasında görev alan kan pulcukları (trombositler) oluş­turur. Doğru cevap E seçeneğidir.