GENEL BİYOLOJİ II

Organizmaların üç gen bakımından heterozigot olanlara trihibrit (AaBbCc) denir.

Yarı dominantlık ya da eksik dominantlıkta, F1 dölleri her iki atasal karakterin arasında bir görünüme sahiptir. Dominant olan gen, heterozigot durumda tam baskın değildir.

Dominant letal genler; heterozigot durumda işlevsel bozukluklara ve ölüme neden olurlar. Bu durumda, var olan normal (yabanıl-tip) allelin ürünü yeterli olmaz ve belli bir yaşam periyodunda ölüm gerçekleşir ve fenotipik oran 2:1 olarak değişir.

Bir kromozom üzerinde yerleşmiş olan tüm genler bir bağlantı grubu oluşturur. Bir organizmadaki bağlantı grubu sayısı, o organizmanın sahip olduğu haploit kromozom sayısına eşittir. Haploid kromozom sayısı 40 olan bir organizmadaki bağlantı grubu sayısı 40 olmalıdır.

Aynı kromozom üzerinde bulunan genler arasındaki bağlantı nın çözülmesi ile oluşan durum, bir tam olmayan bağlantı etkileşimi gösterir. Rekombinant kromozoma sahip bireylere, rekombinant fenotipler denir. F1 geri çaprazlanması sonucunda elde edilen rekombinant fenotipli bireylerin, toplam birey sayısına oranı Rekombinasyon Frekansı değerini verir. Rekombinasyon frekansları, genlerin kromozomlar üzerindeki yerlerini belirlemek için kullanılan önemli bir değerdir. Aynı kromozomda yer alan genlerin arasındaki uzaklıkların hesaplanarak yerlerinin belirlenmesine gen haritalaması denir. Gen haritalamasında, bir kromozom üzerinde birbirine bağlı olarak bulunan 2 gen arasındaki uzaklık rekombinasyon frekansı değeri kullanılarak hesaplanır. Bağlantı gösteren genler arasındaki uzaklık arttıkça, bu genler arasındaki bölgede krossing-over meydana gelme şansı artacaktır. iki gen birbirine çok yakınsa aralarında krossing-over olma şansı neredeyse yok denecek kadar azdır. iki gen arasında oluşan krossing-over sıklığı, rekombinant fenotip oranı olarak ortaya çıkar.

Transversiyon: Gen bölgesindeki bir pürin bazının bir pirimidin bazı ile (A ya da G bazı C ya da T bazı ile) ya da bir pirimidin bazının pürin ile (C ya da T bazı A ya da G baz ile) yer değiştirmesi şeklindeki gerçekleşen bir mutasyon tipidir.

Kromozom Yapısında Meydana Gelen Mutasyon tipleri delesyon, inversiyon, duplikasyon ve translokasyondur. Transversiyon, Transisyon, Çerçeve kayması nokta mutasyonları tipleridir.

Homolog komozom çiftinden birinin eksik olması (2n-1) durumuna monozomi denir.

X-bağlı genlerin kalıtımında erkek ve dişi bireyler arasında yine de belirgin farklılıklar vardır. Bu farklar dişilerin iki, erkeklerin ise bir adet X kromozomu taşımasıyla ilgilidir. Dişiler X kromozomlarını anne ve babadan alırken, erkekler sadece anneden alırlar. Bu durumda X-bağlı olarak, dişiler iki atanın özelliğini eşit oranda gösterirken, erkekler sadece annenin karakterine sahip olurlar. Bu nedenle erkekler X-bağlı genler bakımından hemizigottur.