GENEL BİYOLOJİ II

Hücreleri iki ana sınıfta inceliyorduk: prokaryotik hücre ve ökaryotik hücre. Prokaryotik hücrelerde kalıtım materyali sitoplazmada dağınık olarak bulunuyordu ve organel olarak da sadece ribozomları görüyorduk. Ökaryotik hücrede ise kalıtım materyali gerçek bir çekirdek içinde bulunuyordu ve hücre farklı işlevleri yerine getiren organel adını verdiğimiz çeşitli yapılara sahipti. Ökaryotik hücre de kendi içinde bitki ve hayvan hücresi olarak ikiye ayrılıyordu. Bitki hücreleri fotosentez denen olayla kendi besinini kendi üretebilme yeteneğine sahiptir ki bu nedenle bitkilere ototrofiktir denir. Fotosentezin gerçekleştiği organel kloroplast olduğu için de ökaryotik ve ototrofik bir hücrede mutlaka görmemiz gereken organel kloroplasttır.

Bitkide kök ve gövde uzamasından sorumlu olan doku apikal meristemdir. Apikal meristemler; kök, gövde ve bunlardan ayrılan dalların uç kısımlarında bulunur. Bu bölgelere, hızlı bölünüp geliştiklerinden dolayı büyüme noktaları adı da verilmektedir. Büyüme noktaları, kökün yerçekimi doğrultusunda (pozitif jeotropizma), gövdenin ise yerçekiminin aksi yönde (negatif jeotropizma) büyümesini ve gelişmesini sağlarlar. Bir yandan bitkilerin boylarının artmasını sağlarken diğer yandan da yeni oluşacak dokuların ve organların kökenini teşkil ederler.

Sekonder mantarlaşmış koruyucu doku oluşurken epidermanın hemen altında çok sayıda hücre oluştuğundan stomalar bütün hücrelerin gaz alışverişini sağlayamazlar. Bu nedenle mantar kambiyumunun faaliyeti ile stomalar da parçalanarak yerlerine lentisel (kovucuk) adı verilen geniş hücrelerarası boşluklara sahip havalandırma yapıları gelişir. Doğru cevap c seçeneği olacaktır.

Kalvin döngüsünde bulunan ve CO2 bağlayan RuBP (ribuloz 1,5 difosfat) 5 karbonlu bir moleküldür.

Lateral meristemler, bitki bünyesinde daha iç kısımlarda bulunan dokular arasında yer almaktadır. Gerçekleştirdikleri hücre bölünmeleri ile, bitki organlarının çapını arttırırlar. Çok yıllık gelişim gösteren bitkilerde kabuk oluşumunu sağlayan mantar kambiyumu (fellogen) ya da odun oluşumunu ve bitkinin enine kalınlaşmasını sağlayan kambiyum dokusu lateral meristem tipleridir.

Döllenmeden sonra ovaryumun büyüyüp gelişmesiyle oluşan yapıya meyve adı verilir. Eğer meyve sadece ovaryumun gelişmesi ile meydana geliyorsa gerçek meyve, gelişimi sırasında ovaryumun yanısıra farklı çiçek kısımları da meyve oluşumuna katılıyorsa buna da yalancı meyve denilir.

Sklerenkima dokusu daha çok büyümesini tamamlamış organlarda bulunan, genellikle çok kalın ve odunlaşmış hücre çeperlerine sahip hücrelerden oluşan bir dokudur. İki farklı tipi bulunur, sklerenkima lifleri ve taş hücreleri şeklinde. Taş hücreleri bitki bünyesinde tek tek bulunabildikleri gibi, gruplar halinde de bulunabilirler. Bitkinin gövde, yaprak, meyve, yaprak ve meyve sapları gibi yapıların epidermis ve parankimasında bulunur. Armut (Pyrus communis), ayva (Cydonia oblonga) gibi meyvelerde yer alan sert yapılar taş hücreleridir.

Selüloz çeper bitki hücrelerinin bir yapısıdır

Kloroplast

İnterkalar meristem

Epiderma

Gaz alış-verişi

floem sklerankiması

Kaliptra

Karbondioksit molekülü basit şekerlere dönüştürülür

Elektronlarda bulunan enerjini bir kısmı ile su molekülü ayrıştırılır

Vakuol, plastid, selüloz çeper ve levkoplast bitki hücresinde bulunan elemanlardır. Sentriol ise hayvansal hücrelerin çoğalmaları sürecinde kromozomların çekilmesini sağlayan bir hücre organeli olup bitki hücrelerinde bulunmaz. Bu nedenle sorunun doğru cevabı “b” seçeneğidir.

Genellikle bazı monokotil bitkilerde bulunan interkalar meristemler, bitkinin uzamasını sağlamakta ve yeni dokuların kökenini oluşturmaktadırlar. Mantar kambiyumu ve fellogen aynı anlamdadır ve hücre bölünmeleriyle bitki organlarının çapını artırma özelliği taşıyan lateral meristemler kapsamındadır.

“Meristematik Dokular” bitkilerde erken gelişim dönemlerinden itibaren, bitkinin yaşamı süresince bölünebilme özelliğinde, belirli bir görevi yapmak üzere farklılaşmamış embriyonik dokulardır. Plerom, dermatogen ve plerom “Apikal Meristemler” kapsamında yer alan büyüme noktalarının adlarıdır ve “Meristematik Dokular” içinde alt gruplardan bir tanesidir. Sürekli dokular ise bölünme yeteneğini yitirmiş, belirli bir fonksiyonu yerine getirmek üzere özelleşmiş hücrelerin meydana getirdiği dokulardır. Bu fark nedeniyle cevap “d” seçeneği yani “Sürekli Dokular” olmalıdır.

Aerankima parankiması bitkinin gaz alışverişini sağlar. İletim parankiması, assimileme parankimasının sentezlediği organik bileşikleri diğer dokulara iletmekte, iletim sistemi ile gelen su ve minerallerin fotosentez görevi üstlenen hücrelere iletilmesini sağlamaktadır. Depo parankiması, fotosentez sonucu sentezlenen organik bileşikleri ve suyu depo eder. Sukkulent parankima ayrı bir depo parankiması türüdür. Assimileme parankiması ise fotosentez yaparak organik madde sentezinden sorumludur. Dolayısıyla sorunun cevabı “b” seçeneği olmalıdır.