GENEL BİYOLOJİ II

Mayoz bölünmede iki temel safha vardır. Bunlardan birincisi kromozom sayısının yarıya indiği I. Mayoz safhasıdır.

Profaz I: Kromozomlar yoğunlaşır ve her biri iki kardeş kromatitden oluşan homolog kromozomlar, çiftler oluşturur. Homolog kromozomların kromatitleri kiazma adı verilen noktalarda bağlantılar kurarlar. Bu kısımlarda gerçekleşen parça alışverişine ise krossing-over denir. Krossing-over’in ardından homolog kromozomların her biri diğerinden aldığı parçaları içermektedir. Böylece yeni bir genetik düzenleme oluşur. Bu sırada çekirdek zarı ve çekirdekçikler de kaybolmuştur. Profaz I Mayozun en uzun evresidir.

Ulva (Deniz marulu)’da hayat devresi, gametofit ve sporofit evreler morfolojik olarak birbirinden ayırt edilemediği için izomorf döl almaşı olarak isimlendirilir.

Döllenme için spermatozoidlerin ince bir su tabakası içinde arkegonyumdaki yumurta hücresine ulaşması gerekir. Bu yolculuk yumurta tarafından üretilen özel bir madde yardımıyla yönlendirilir ve kemotaktik döllenme gerçekleşir

Çifte döllenme olayının ardından tohum taslağındaki integümentler, endosperm ve embriyonun etrafını saran testa (tohum gömleği)yı oluşturur. Böylece tohum meydana gelir. Ovaryum, çiçek tablası gibi yapılar da tohumun etrafını sararak meyveyi oluşturur.

Absisik asit: Tohum ve tomurcuk dormansisini teşvik eder. Tohumlara yapraklardan besin taşınımını düzenler. Su stresine tepkiyi düzenler.

Gibberellinler: Hücre bölünme ve uzamasını teşvik ederek sürgünün uzamasını sağlar. Tohum çimlenmesini ve bazı bitkilerde çiçeklenmeyi teşvik eder.

Atkuyruğu, Eğrelti otu ve birçok otsu Kapalı Tohumlularda organlar apikal meristemden şekillenir, primer büyüme olarak adlandırılan bu olay sonucunda primer bitki yapısı oluşur.

Bitki hormonlarının dışında, çimlenme ve çiçeklenme gibi aşamalarda ışığın algılanmasını sağlayan moleküllerin de önemli rolü vardır. Fitokrom ve kriptokrom adlı moleküllerin pigment bileşenleri farklı dalga boylarındaki ışığı emebilir. Işık emildikten sonra başlatılan sinyal iletimini sonunda hücre tepkisi başlar. Örneğin karanlıkta depolanan veya toprak içindeki tohumlar, fitokromu aktifleştirecek ışığa maruz kaldıklarında çimlenmeyi uyaran genleri çalışır hale geçer.

Gövdeden enine kesit alındığında ise; büyük, yavaş bölünen hücrelerin olduğu merkezi zon, daha küçük ve hızlı bölünen hücrelerin yer aldığı periferal zon (dış kısım) ayırt edilir. Periferal zon; yapraklar, koltuk altı tomurcukları ve gövdenin dış tabakalarını verir. Dikotillerde, merkezi zonun hemen altında hızlı bölünen hücrelerin bulunduğu öz meristemi yer alır. Bu bölüm sadece gövdenin öz bölgesini verir.

Metafaz evresinde kromozomlar ekvator boyunca dizilmişlerdir. İğ iplikleri, kromozomlara, sentromerlerinden bir protein kompleksi sayesinde bağlanır. Bu sırada kardeş kromatitlerin her iki kutba doğru iğ iplikleri tarafından bağlandığı görülür. Artık kardeş kromatitler karşılıklı kutuplara çekilmeye hazırdır. Doğru cevap B seçeneğidir.

Artık her iki uçta birer kromozom takımı yer almaktadır. Her bir takımın etrafında ise yeni bir çekirdek zarı oluşturulur. Çekirdekçik yeniden oluşur. Bu evre telofaz’dır. Bu evreyi takiben sitokinez evresi gelir. Doğru cevap C seçeneğidir.

Homolog kromozomların kromatitleri bazı noktalarda bağlantılar kurarlar. Bu noktalara kiazma denir. Doğru cevapD seçeneğidir.

Mayoz bölünmede, İnterfaz safhasında kromozom replikasyonu gerçekleşir. Metafaz I’de homolog kromozomlar hücrenin ekvatoral düzleminde dizilirler. Profaz II’de iğ iplikleri oluşur ve Mayozbölünme sonunda İki yavru hücreden haploid sayıda kromozom içeren dört gametin oluşumu tamamlanır.Doğru cevap D seçeneğidir.

Kemotaktik döllenme karayosunlarının hayat evresinde gerçekleşmektedir. Doğru cevap A seçeneğidir.

izomorf döl almaşı ulvaların hayat evresinde gerçekleşir. Doğru cevap D seçeneğidir.

Kök ve sürgün meristemlerinde hücre bölünmesini artırarak yaprak yaşlanmasını geciktiren önemli maddelere sitokininler denir. Doğru cevap B seçeneğidir.

Yaprak, meyve ve çiçekte yaşlanma ve dökülmeyi teşvik ederek,  tohum çimlenmesi ve hücre uzamasında etkili olan madde etilendir. Doğru cevap B seçeneğidir.

Bitki Büyüme ve Gelişimi Kontrol Eden Önemli Maddeler

Sürgün sistemi  bitkinin gövde ve yaprak gibi toprak üstü kısımlarının tümünü kapsar. Sürgün sistemi  bitkinin gövde ve yaprak gibi toprak üstü kısımlarının tümünü kapsar. Prokambiyum hücreleri aşağıya doğru iletim dokularını vermek üzere farklılaşır.  Sürgün ucu ya da apikal meristem sağlam olduğu sürece koltuk altı (aksillar) tomurcuklar aktif değildir ve çimlenmenin ardından oluşan fide fotosentez yapmaya başladıktan sonra bütün organları hızla şekillenir. Sürgün sistemindeki bütün kısımların gelişiminde sadece çevre şartları değil genetik de etkilidir. Doğru cevap A seçeneğidir.

Mitoz bölünmede dört evre vardır ve bunlar sırasıyla;

Profaz

Metafaz

Anafaz

Telofaz evreleridir.

İnterfaz, bölünme öncesi kromozom replikasyonunun gerçekleştiği evredir. Mitoz bölünme gerçekleşmeden önce kromozomlar replike olur.