Hayvanlarda Üreme ve Gelişme

Rejenerasyon, yitirilen vücut kısımlarının yerine yenilerinin oluşturulmasıdır. Örneğin deniz yıldızının kopan kollarını yenilemesi bir rejenerasyon olayıdır.

Doğada eşeysiz olarak üremenin canlılar için sağladığı çeşitli avantajlar şu biçimde sıralanabilir:
1. Yeni bireylerin oluşturulabilmesi için eşeyli üreyen gruplarda olduğu gibi karşıt eşeyin bulunması zorunluluğu yoktur. Bireyler tek başlarına yeni yavrular oluşturabilirler.
2. Kısa süre içinde çok sayıda birey oluşturarak diğer rakiplerine karşı ortamda hakim duruma gelebilirler.
3. Ortam koşullarına karşı yüksek uyum gösteren bireyler, eşeysiz üreme yoluyla kendi kalıtsal materyallerini aktararak kendileri gibi başarılı bireylerin oluşmasını sağlarlar.

İzolesital Yumurta: Bu yumurta tipinde besin maddesi son derece azdır ve tüm hücre
içine eşit olarak dağılmıştır. Besin maddesi az olduğu için yavru gelişimini yumurta dışında tamamlar. Bu tip yumurtalar deniz kestanesi ve yumurtlayan memeliler dışındaki tüm memeli türlerinde görülmektedir.

Telolesital Yumurta: Besin maddesi oldukça fazladır ve yumurtanın vejetal kutbunda toplanmıştır. Bu tip yumurtalara kurbağalarda rastlanmaktadır.

Polilesital Yumurta: Besin maddesi en fazla olan yumurta tipidir. Vitellus yumurtanın önemli bir kısmını kaplar. Örneğin kuş türlerinde yumurtanın % 95’ ini besin maddesi oluşturmaktadır. Sitoplazma çok azdır ve çekirdek ile birlikte yumurtanın diğer kutbuna sıkışmıştır. Bu tip yumurtalar balık, sürüngen ve kuş türlerinde görülmektedir.

Sentrolesital Yumurta: Bu yumurta tipinde besin maddesi yumurta hücresinin merkezinde toplanmıştır. Sitoplazma ince bir zar halinde vitellusun etrafını çevreler. Çekirdek ise besin maddesinin ortasında yer alır. Eklembacaklıların özellikle böcek türlerinin tamamının yumurtası bu tiptedir.

Yumurtanın erkek eşey hücresine gerek olmadan kendi başına yeni bir birey meydana getirmesine partenogenez denmektedir

Oogami olarak adlandırılan eşeyli üreme tipinde yumurta ve sperm hücreleri ile bu hücrelerin yapıldığı doku ve organlar farklı özelliklere sahiptir. Cinsiyet arası farklılık sadece vücut içindeki üreme organlarında değildir. Bazı hayvan gruplarında dışarıdan bakıldığında da erkek ve dişi arasındaki görünüm farkı belirlenebilmektedir. Bu olay eşeysel dimorfizm olarak adlandırılmaktadır. 

Dış döllenmede yumurta dış ortama bırakılmaktadır. Spermler ise ya yumurtanın üstüne ya da çevresine bırakılarak eşey hücrelerinin birleşmesi sağlanmaktadır. Eşey hücrelerinin dış ortamda kurumasının ya da sıcaklıktan etkilenmesinin önlenmesi için nemli ortamlara bırakılması bir
zorunluluktur.

Yumurta ile spermin dişi birey içinde birleşmesi ile oluşan döllenme şeklidir. Spermin dişi bireye iletilebilmesi için bazı hayvan gruplarında yardımcı yapılara rastlanmaktadır. Kıkırdaklı balıklarda görülen klasper ve kemikli balıklarda görülen gonopodium bu yapılara örnek olarak verilebilir.

Döllenmenin ardından yumurta hücresi mitoz bölünme geçirmeye başlar ve blastomer adı verilen hücreler meydana getirir. Bu bölünme serisine segmentasyon denir.

Döllenmenin ardından yumurta hücresi mitoz bölünme geçirmeye başlar ve blastomer adı verilen hücreler meydana getirir. Bu bölünme serisine segmentasyon denir. Segmentasyon ile birlikte tek bir hücre olan zigot çok hücreli bir durum alır. Ancak herhangi bir büyüme gerçekleşmez. İç kısımda blastula boşluğu hariç embriyonun genel şeklinde bir değişiklik olmaz. Zigotun bölünmesi çekirdek bölünmesi ile başlar bunu daha sonra sitoplazma bölünmesi izler. Bu şekilde zigot blastomer adı verilen iki kardeş hücreye ayrılır. Yumurtaların kardeş blastomerlere bölünmesi genellikle düzenlidir. Bu iki kardeş blastomer de bölünürek 4 ,8, 16, 32 gibi katlanarak yeni blastomerleri neydana getirler. İlk iki bölünme dikey olup yumurtanın animal-vejatatif kutup ekseninden geçer. Üçüncü bölünme ise yatay olup blastomerlerin ekvatoral düzleminden geçer. Devam eden segmentasyon, hücrelerden oluşmuş içi dolu dut şeklinde bir yapı oluşturur. Bu yapıya morula adı verilir

Holoblastik segmentasyonun iki tipi vardır.
a. Total-Equal segmentasyon (Tam, eşit bölünme): Blastomerleri eşit holoblastik segmentasyondur ve izolesital yumurtalarda görülür.
b. Total-Inequal segmentasyon (Tam, eşit olmayan bölünme): Blastomerli eşit olmayan holoblastik segmentasyondur. Bu tip segmentasyonda blastomerler arasında büyüklük farkı vardır. Büyük blastomerler makromer küçükleri ise mikromer olarak adlandırlır. (Kurbağa yumurtalarındaki (mezolesital yada telolesital) bölünme bu şekildedir.

Vitellüs depolanmasının farklılığından dolayı meroblastik segmentasyonda iki tiptir.
a. Diskoidal segmentasyon: Bu tip segmentasyon polilesital yumurtalarda görülür. Vejetatif kutup segmentasyona hiç katılmaz. Bölünme yalnız animal kutupta meydana gelir.
b. Süperfisial segmentasyon: Bu tip segmentasyon sentrolesital yumurtalarda (böcek yumurtaları) görülür. Yumurtanın merkezinde bir miktar sitoplazma ile çevrilmiş nukleus bölünmeler geçirirken sitoplazma bu bölünmelere katılmaz. Sonuçta bölünmemiş merkezi sitoplazma içinde bir çok nukleus yer alır.

Derinin epidermisi, kıllar, tırnaklar, ter bezleri, beyin, omurilik, ganglionlar ve sinirler, duyu organlarının almaçları, göz merceği, diş minesi, visceral iskelet, pigment hücreleri ve kafa kıkırdakları.

Bağırsağın iç astarı, akciğerlerin, bronşların ve trakenin iç astarı, pankreasın, safra kesesinin, tiroidin, paratiroidin ve timüs bezinin astarları, idrar torbası ve üreterlerin astarları ve eşey hücreleri.

Düz kas, çizgili kas ve kalp kası, derinin dermisi, bağ doku, kemik ve kıkırdak doku, kan, kan damarları ve mezenterler, böbrekler, testis ve yumurtalıklar.

Gastrulasyonun sonunda, ektodermin büyük bir kısmı embriyonun dış yüzeyinde yer alır ve yine büyük bir kısmı nöral (=sinir) tüpü şekillendirmek için yeniden düzenlenir. Bu olay da nörülasyon olarak isimlendirilir.

Hayvanların bir bölümünde yumurtadan çıkan yada doğan yavru erginlerin küçük bir kopyasıdır. Çok az bir bölümü ergin bireyden çok az farkla, bazı yapıların dışında (özellikle eşeysel yapıların) ergin bireye benzerler. Ancak bir bölümünde ise yumurtadan çıkan yavru ergin bireye hiç benzemez. Ergine benzemesi için başkalaşım (metamorfoz) geçirmesi gerekmektedir.

Ametabol gelişim kelime anlamı olarak “değişim olmadan” gelişim anlamına gelmektedir. Hayat dönemi, yumurta evresi ve genç evreden oluşmaktadır. Gelişim sırasında genç evreden ergin bireye dönüşüm, eşeysel gelişim ve vücut büyüklüğünün artışı şeklinde olmaktadır. Örneğin kanatsız böceklerden kitap kurtlarında (Tysanura) ergin ve genç bireyler morfolojik olarak birbirlerine çok benzerler. Genç birey bir kaç deri değiştirme ile ergine benzer.