GENEL BİYOLOJİ II - Deneme Sınavı - 3

Allelopati bir bitkinin doğal şartlarda bir kimyasal madde salgılayarak, diğer bitkiler üzerinde etkili olmasıdır. Örneğin, bir ceviz ağacı salgılamış olduğu Juglon adlı maddenin, diğer bitkilere ait tohumlarının çimlenmesi ve gelişimini engelleyici özellik taşıması ile ilgilidir. Bitkilerden salgılanan ve diğer bitkilerin yaşamını engelleyen bu tip kimyasal maddelere allelopatik maddeler, bunların etki şekline de allelopati denir. Bu tip ilişkide bir populasyon olumsuz yönde etkilenirken diğer populasyon bundan etkilenmez. Bu da amensalizm’e örnektir. Doğru cevap “a” seçeneğidir.

Kloroplastlar, kromoplastlar ve levkoplastlar, bitkilerde bulunan farklı plastid tipleridirler. Kloroplast, bitkilerin yapraklarında ve diğer yeşil bölgelerindeki hücrelerde bulunur ve bünyesinde klorofil molekülünü taşır. Klorofil molekülü, bitkilerde esas olarak fotosentez işlevinin gerçekleşmesini sağlar. Kromoplastlar ise yeşil dışında diğer renkli pigmentli plastidlerdir. Genellikle sarı, kırmızı ve turuncu renkleriyle çiçek ve meyvelerde bulunurlar. Levkoplastlar ise, renksiz plastidler olup, fotosentez sonucu sentezlenen besin maddelerinin depolandıkları organellerdir. Bitki hücrelerinde bulunan bir diğer yapı olan vakuol içerisinde ise su ve bazı biyokimyasal maddeler bulunur. Mitokondri ise hücrede enerji (ATP) üretilen organeldir. Dolayısıyla doğru cevap levkoplast olacaktır.

Bitkiler (primer üreticiler) güneş enerjisini fotosentez yoluyla kimyasal enerjiye dönüştürerek birincil ürün’ü meydana getirirler. Bitki dokularında organik maddeler şeklinde biriken bu enerjinin bir bölümü bitkilerin kendi işlevleri için kullanılır; diğer bir bölümü ise beslenme yoluyla otobur hayvanlara geçer. Besinlerini bitkileri yiyerek elde eden otobur hayvanlar da aldıkları enerjinin bir bölümünü kendileri kullanarak ikincil ürünü oluşturur; kalanı ya ısı olarak kaybolur, ya da kullanılmadan dışkı olarak dışarı atılır. Ayrıştırıcılar da ölen canlıların vücutlarındaki kimyasal enerjiyi kullanırlar. Enerjinin birincil üreticilerden ayrıştırıcılara kadar olan akımı sırasında, enerji bir beslenme seviyesinden diğerine geçer ve her seviyede şekil değiştirir. Bir seviyeden diğerine enerji transferinde enerjinin %90’ı solunum ve ısı ile kaybolur. Dolayısıyla enerjinin ekosistemde ilk tutulduğu seviye olan primer üreticilerde enerji seviyesi en fazladır. Doğru seçenek “a” dır.

Bitkilerde bulunan renkli plastidler kloroplastlar ve kromoplastlardır. Kloroplastlar yeşil renklidir. Kromoplastlar ise yeşil dışında diğer renkli pigmentli plastidlerdir. Genellikle sarı, kırmızı ve turuncu renkleriyle çiçek ve meyvelerde bulunurlar. Dolayısıyla doğru cevap kromoplastlar olacaktır.

Karasal ekosistemlerin sınıflandırılmasında en büyük tür topluluğu birimine biyom (büyük yaşam kuşağı) denir. Biyomlara tundra ve taygalar örnek verilebilir. Tundralar en soğuk ve yağışlı kutup ve yüksek dağlık alanlarda, tür çeşitliliği çok az, daha çok liken, karayosunu ve birkaç otsu türden oluşan bitki topluluklarıdır. Taygalar ise Kuzey İskandinavya ve Kuzey Kanada gibi soğuk yerlerdeki seyrek ağaçlı çam ormanlarının oluşturduğu bitki toplumlarıdır. Doğru seçenek “e” dir.

Meristematik bir hücre, diğer hücrelerden farklı olarak bazı tipik özelliklere sahiptir. Meristem hücreleri, sık ve sürekli bölünme yeteneğine sahip, bol protoplazma içeren hücrelerdir. Hücre çeperleri ince, hücre içerisinde ise küçük ve çok sayıda vakuol taşırlar. Çekirdekleri, hücre hacmine göre oldukça büyüktür. Hücrelerarası boşluk taşımayan hücreler, plastid de içermezler. Dolayısıyla doğru cevap d şıkkı olacaktır.

Komünitelerde yerleşim düzeni yatay ve düşey yönde olabilir. Yatay yöndeki yerleşim düzeni sonucu mozaik yapı oluşur ve bu mozaik yapı içinde; küçük bitki ve hayvan toplulukları (biyoskön), yoğun yerleşim bölgeleri (biyokonon) ve benzer ekolojik istekleri olan ve aynı yaşam şekline sahip bitki toplulukları (sinuzi) bulunur. Komünitelerdeki tür kompozisyonu, ekolojik süksesyon adı verilen bir süreç içinde zamanla değişir. Bitkiler arasında rekabeti kazanan türler alana yerleşir, kaybedenler ise yok olur ve böylece yeni bir bitki birliği oluşur. Vejetasyonun bu kararlı safhası “klimaks” olarak isimlendirilir. Doğru seçenek “d” dir.

Hücreleri iki ana sınıfta inceliyorduk: prokaryotik hücre ve ökaryotik hücre. Prokaryotik hücrelerde kalıtım materyali sitoplazmada dağınık olarak bulunuyordu ve organel olarak da sadece ribozomları görüyorduk. Ökaryotik hücrede ise kalıtım materyali gerçek bir çekirdek içinde bulunuyordu ve hücre farklı işlevleri yerine getiren organel adını verdiğimiz çeşitli yapılara sahipti. Ökaryotik hücre de kendi içinde bitki ve hayvan hücresi olarak ikiye ayrılıyordu. Bitki hücreleri fotosentez denen olayla kendi besinini kendi üretebilme yeteneğine sahiptir ki bu nedenle bitkilere ototrofiktir denir. Fotosentezin gerçekleştiği organel kloroplast olduğu için de ökaryotik ve ototrofik bir hücrede mutlaka görmemiz gereken organel kloroplasttır.

Tür topluluklarının özellikleri; ayırt edici (Analitik) ve birleştirici (Sentetik) olmak üzere iki ana başlık altında incelenir. Ayırt edici özellikler kantitatif (bolluk, yoğunluk, sıklık, biyokütle, örtü ve baskınlık) ve kalitatif (topluluk şekli, canlılık) özellikleri kapsar. Birleştirici özellikler ise kalıcı olma, bulunma ve sadakat derecesidir. Doğru seçenek “d” dir.

Bitkide kök ve gövde uzamasından sorumlu olan doku apikal meristemdir. Apikal meristemler; kök, gövde ve bunlardan ayrılan dalların uç kısımlarında bulunur. Bu bölgelere, hızlı bölünüp geliştiklerinden dolayı büyüme noktaları adı da verilmektedir. Büyüme noktaları, kökün yerçekimi doğrultusunda (pozitif jeotropizma), gövdenin ise yerçekiminin aksi yönde (negatif jeotropizma) büyümesini ve gelişmesini sağlarlar. Bir yandan bitkilerin boylarının artmasını sağlarken diğer yandan da yeni oluşacak dokuların ve organların kökenini teşkil ederler.

Organizmalar türlerini devam ettirebilmek için geliştirdikleri yaşam stratejilerine göre; K-seçilimli organizmalar ve r-seçilimli organizmalar olmak üzere iki grup altında incelenebilir. K seçilimli organizmalar yaşam enerjilerini yaşam koşulları az değişen bir ortamda üstünlük ve avantaj sağlayacak uzun yaşama, büyük cüsseye sahip olma gibi yüksek metabolik harcamalara ayırarak, hayatta kalma ve türünü devam ettirebilme şansını yakalamaya çalışmaktadır. r seçilimli organizmalar ise çok değişken ortam koşullarında yaşayabilen, kısa ömürlü, küçük cüsseli, geleceği belirsiz canlılar olup, çok fazla sayıda döl bırakarak türün devamlılığını sağlamaya çalışırlar. Doğru seçenek “a” dır.

Mendelizm, bitki ve hayvanlarda karakterlerin kalıtımının, alellerin ayrılması ve bağımsız dağılım gibi yasalara göre açıklanmasını öngören bir kuramdır. Katostrofizm, her doğal afet sonrası oluşan canlıların, organizasyon bakımından biraz daha geliştikleri varsayımına dayanan bir kuramdır. Darwinizm kuramına göre tüm canlı türler, organizmaya doğal koşullarda ayıklanmaktan kurtulma ve çoğalma olanağı sağlayıcı varyasyonların doğal seleksiyonuyla gelişir. Lamarkizm kuramı, bir organın fazla kullanılması durumunda, gelişmesini sürdürerek daha etkin bir yapı kazanması, kullanılmayan organların körelmesi ve canlının kazandığı özelliklerin gelecek döllere geçmesi esasına dayanmaktadır. Bu durumda doğru cevap soru kökünde açıklaması bulunan “Uniformitarizm” yani “e” seçeneğidir.

Sekonder mantarlaşmış koruyucu doku oluşurken epidermanın hemen altında çok sayıda hücre oluştuğundan stomalar bütün hücrelerin gaz alışverişini sağlayamazlar. Bu nedenle mantar kambiyumunun faaliyeti ile stomalar da parçalanarak yerlerine lentisel (kovucuk) adı verilen geniş hücrelerarası boşluklara sahip havalandırma yapıları gelişir. Doğru cevap c seçeneği olacaktır.

Kalvin döngüsünde bulunan ve CO2 bağlayan RuBP (ribuloz 1,5 difosfat) 5 karbonlu bir moleküldür.

Delesyon, genetikte bir kromozomun bir parçasının kopup kaybolmasıyla meydana gelen kromozom anomalisidir. Mikromutasyon, DNA replikasyonu sırasında en az bir baz çiftinde meydana gelen değişiklikle ortaya çıkan nokta mutasyonudur. Varyasyon, bir türün bireyleri arasındaki kalıtsal farklılıklardır. Makromutasyon ise çeşitli karakterlerin bir arada ve aynı andaki mutasyonudur. Bu açıklamalar doğrultusunda soru kökünde açıklaması bulunan “evrim” terimi sorunun doğru cevabı olan “d” seçeneğidir.

Lateral meristemler, bitki bünyesinde daha iç kısımlarda bulunan dokular arasında yer almaktadır. Gerçekleştirdikleri hücre bölünmeleri ile, bitki organlarının çapını arttırırlar. Çok yıllık gelişim gösteren bitkilerde kabuk oluşumunu sağlayan mantar kambiyumu (fellogen) ya da odun oluşumunu ve bitkinin enine kalınlaşmasını sağlayan kambiyum dokusu lateral meristem tipleridir.

Sitoloji hücreleri inceleyen bilim dalıdır. Jeoloji yer bilimidir. Yeryüzünün fiziksel yapısı, hareketleri ve tarihini inceler. Antropoloji, insan kökenini, evrimini, biyolojik özelliklerini, toplumsal ve kültürel yönlerini inceleyen bir bilim dalıdır. Ekoloji ise canlıların birbirleriyle ve çevreleriyle olan ilişkilerini inceleyen bilimdir. Bu bilgiler çerçevesinde doğru cevap, soru kökünde açıklaması bulunan “Teoloji” yani “c” seçeneğidir.

Döllenmeden sonra ovaryumun büyüyüp gelişmesiyle oluşan yapıya meyve adı verilir. Eğer meyve sadece ovaryumun gelişmesi ile meydana geliyorsa gerçek meyve, gelişimi sırasında ovaryumun yanısıra farklı çiçek kısımları da meyve oluşumuna katılıyorsa buna da yalancı meyve denilir.

Mezozoik Zaman, sürüngenlerin çok fazla çeşitlenmesi, yayılması ve zamanın sonuna doğru da ortadan kalkmaları ile karakterize edilen bir dönemdir. Proterozoik Zaman, çekirdekli hücreler (ökaryot) oluştuğu, bitki ve hayvanlarda bazı grupların belirlendiği ve çok hücreli organizmalara geçişin tamamlandığının görüldüğü bir dönemdir. Senozoik Zaman, memeli hayvanlar, kuşlar, böcekler ve genellikle otsu ve senelik bitkiler gibi çiçekli bitkilerin evrimleşmeye devam ettiği dönemdir. Paleozoik Zaman ise, Kaledonya ve Hersinya kıvrımlarının oluşumu, özellikle karbon devrinde kömür yataklarının oluşumu, ilk kara bitkilerinin ortaya çıkışı ve balık benzeri ilk organizmaların ortaya çıkışı ile karakterize bir dönemdir. Bu bilgilerden hareketle doğru cevap soru kökünde açıklaması bulunan “Antropozoik Zaman” yani “a” seçeneğidir.

Sklerenkima dokusu daha çok büyümesini tamamlamış organlarda bulunan, genellikle çok kalın ve odunlaşmış hücre çeperlerine sahip hücrelerden oluşan bir dokudur. İki farklı tipi bulunur, sklerenkima lifleri ve taş hücreleri şeklinde. Taş hücreleri bitki bünyesinde tek tek bulunabildikleri gibi, gruplar halinde de bulunabilirler. Bitkinin gövde, yaprak, meyve, yaprak ve meyve sapları gibi yapıların epidermis ve parankimasında bulunur. Armut (Pyrus communis), ayva (Cydonia oblonga) gibi meyvelerde yer alan sert yapılar taş hücreleridir.

Mutasyon, canlıların genomunda meydana gelen sayısal, yapısal ve işlevsel olan kalıcı değişikliklerdir. Anöploidi, kromozomlardan bir ya da bir kaçının sayısında meydana gelen mutasyonlardır. Mikromutasyon, DNA replikasyonu sırasında en az bir baz çiftinde meydana gelen değişiklikle ortaya çıkan nokta mutasyonudur. Makromutasyon, çeşitli karakterlerin bir arada ve aynı anda mutasyonudur. Bu durumda doğru cevap “doğal seçilim” yani “d” seçeneğidir.

Selüloz çeper bitki hücrelerinin bir yapısıdır

Uyumun, canlıya yeni yapılar ve işlevler kazandırmasına İlerleyen Evrim denir. Paralel Evrim, bir hayvan grubunun ya da yakın akraba hayvan gruplarının benzer koşulları taşıyan ortamlara, birbirlerine bağımlı olmadan benzer şekilde uyum yapması durumudur. Daralan Evrim, iki ya da daha fazla canlı grubunun benzer ortamlara uyabilmek için kazandıkları yapısal benzerliklerdir. Küçük popülasyonlarda, şansa bağlı olarak meydana gelen üreme olaylarının evrimsel gelişmelerdeki etkisi, Kalıtsal Sürüklenme olarak bilinir. Bu durumda doğru cevap, soru kökünde açıklaması yer alan Dallanan Evrim yani “e” seçeneğidir.

Kloroplast

Varyasyon, bir türün bireyleri arasındaki kalıtsal farklılıklardır. Mutasyon, bir canlının genomu içindeki DNA ya da RNA diziliminde meydana gelen kalıcı değişmelerdir. Modifikasyon, canlılarda çevrenin etkisiyle meydana gelen ve kalıtsal olmayan özelliklerdir. Replikasyon, eşlenme, DNA'nın kendi kopyasını oluşturmasıdır. Adaptasyon ise bir canlının, belirli biyolojik, kimyasal ve fiziksel koşulları olan bir ortam içerisinde, yaşamasını olası kılan yeteneklerinin ve özelliklerinin tümüdür. Bu son açıklama bağlamında doğru cevap “c” seçeneğidir.

İnterkalar meristem

İlerleyen evrim uyum canlıya yeni yapılar ve işlevler kazandırır. Bir hayvan grubunun geniş olarak yayılıp, fiziksel, kimyasal ve ekolojik koşulları farklı olan ortamlara girmesi ve yavaş yavaş o ortama uyum sağlayacak şekilde doğal seçilime uğraması sonucu uyumsal açılım yani Dallanan Evrim meydana gelir. Daralan Evrim iki ya da daha fazla canlı grubunun benzer ortamlara uyabilmek için, kazandıkları yapısal benzerliklerdir. Bir canlının yeni bir ortama girmeden, o ortama uyabilecek özellikleri pasif olarak taşıması ise “preadaptasyon” olarak bilinir. Bu durumda doğru cevap soru kökünde açıklaması bulunan “Paralel Evrim” yani “b” seçeneğidir.

Epiderma

İçlerinde sadece kalıtsal materyalin olduğu yarı geçirgen bir zarla çevrilmiş hücredir. İlkin hücrelerin evrimleşmesi ile önce prokaryotik sonra ökaryotik hücreler oluşmuştur.

İlk insan Kuaterner (Anthropozoyik = IV. Zaman)’de ortaya çıkmıştır. Dinozorların varlığı ve sıcakkanlı canlıların ortaya çıkması mezozoik dönemde gerçekleşir.

Gaz alış-verişi

Evrimin ham maddeleri mutasyon ve rekombinasyondur. Modifikasyonlar kalıtsal olmayan değişimlerdir.

floem sklerankiması

Doğal seçilimin başarılı olabilmesi için, bireylerin çevre koşullarına iyi uyum sağlamaları ve ayakta kalmaları, sonrasında da uyum sağlamış bireylerin daha çok yavru oluşturmaları gerekmektedir. Çevre koşulları uzun süre etkilerini sürdürürse, belirli özelliklere sahip bireyler devamlı ayıklanacak ve taşıdıkları genlerin gen havuzundan eksilmesiyle, gen frekanslarında değişmeler ortaya çıkacaktır.

Kaliptra

Yönlendirilmiş seçilim, eşeysel seçilim ve coğrafik yalıtım üçü de evrimleşmeyi sağlayan güçlerdendir.

Karbondioksit molekülü basit şekerlere dönüştürülür

Küçük populasyonlarda, şansa bağlı olarak meydana gelen üreme olaylarının evrimsel gelişmelerdeki etkisi ‘Genetik Drift = Kalıtsal Sürüklenme’ olarak adlandırılmıştır.

Elektronlarda bulunan enerjini bir kısmı ile su molekülü ayrıştırılır