GENEL BİYOLOJİ I

Çekirdek ve zarlı organelleri bulunmayan hücrelere prokaryot hücre denildiğini ikinci ünitede öğrendiniz. Bunlarda çekirdek içerisinde bulunması gereken yapılar sitoplazmada serbest halde bulunurlar. Bulundurduğu tek sitoplazmik organel ribozomdur. Tipik prokaryotik bir hücre yapısında hücre duvarı, hücre membranı, ribozomlar ve genetik materyal bulunur

Gram-pozitif bakteriler lizozim ile muamele edilirse hücre duvarı parçalanır ve plazma membranı ile tüm halde hücre kalır. Bu tip yapıya protoplast adı verilir.

Uzunlukları enlerine göre uzun olan bakterilere ise basil (çomak=çubuk) denir.

Fungus kolonileri, hif adı verilen, genellikle, ince, uzun ve saydam mikroskopik flamentlerden oluşmuşlardır

Oldukça geniş pH (2-9), ve sıcaklık (10-45oC) aralığında üreyebilmektedirler. Aynı zamanda yüksek tuz ve şeker konsantrasyonuna sahip ortamlarda kolaylıkla gelişebilmektedirler.  antibiyotik (penisilin) eldesinde, thiamin, biyotin, riboflavin gibi bazı vitaminlerin, amilaz (Aspergillus spp.), selülaz, pektolaz, proteaz, lipaz gibi enzimlerin ve giberellin gibi hormonların eldesinde funguslardan yararlanılır.

Bakteri virüsleri olan bakteriyofajların çoğalmasında 5 basamak gözlenir. Bunlar sırasıyla:
1. Adsorbsiyon: Virüsün özel reseptör bölgeler ile konak hücreye yapışması,
2. Penetrasyon: Virüs nükleik asitinin konak hücre içine girmesi (kapsid dışarıda kalır),
3. Biyosentez: Bakteri DNA’sının parçalanması, virüs nükleik asiti ve protein kılıfın sentezlenmesi,
4. Olgunlaşma: Sentezlenen virüs kısımlarının bir araya getirilerek olgun partikül haline
gelmesi,
5. Salınım: Virüsün hücreyi parçalayarak dışarı dağılmasıdır.

Viroidler protein bir kılıf ile çevrili olmayan çıplak, kısa, RNA parçalarıdır. Viroidler en fazla 400 ribonükleotid uzunluğunda olup, tek zincirli RNA molekülünün katlanması ile çift iplikli hale gelirler. Bitki hastalıklarına neden olurlar.

İnsan ve büyükbaş hayvanlarda görülen “deli dana” hastalığı bir tür prion hastalığıdır.

1935’te ilk kez Tütün mozaik virüsü izole edildikten sonra üzerinde bazı kimyasal çalışmalar yapılmış, bunu takip eden yıllarda elektron mikroskobun keşfedilmesiyle yapıları gözlenebilmiştir.

Flagella (Kamçı), bazı bakterilerde hareket flagella adı verilen özel yapılar ile sağlanır.

Tipik prokaryotik bir hücre yapısında hücre duvarı, hücre mebranı, ribozomlar ve genetik materyal bulunur. Doğru cevap A'dır.

Hücre duvarı, hücreyi osmotik lizize karşı korur, hücreye şeklini verir. Prokaryotik hücre duvarında, iki özel disakkarid kısa amino asit zincirleri ile çapraz bağlanarak peptidoglukan polimerini oluştururlar. Bakterilerde hücre duvarı Gram boyanma özelliğine göre Gram-pozitif ve Gramnegatif olarak iki farklı yapı gösterir. Gram-pozitif bakterilerde kalın bir peptidoglukan (murein) tabaka vardır. Gram-negatiflerde ise peptidoglikan tabaka daha ince olup bunun üzerinde bir dış tabaka bulunur. Doğru cevap B'dir.

Prokaryotlarda hücre duvarı dışında polisakkarit (bazen protein veya glikoproteinler) yapısında tabakalar bulunmaktadır. Bu tabakalar sıkı bir matriks şeklinde düzenlenmiş ise kapsül olarak isimlendirilmektedir. Doğru cevap C'dir.

Flagella (Kamçı), bazı bakterilerde hareket flagella adı verilen özel yapılar ile sağlanır. Flagella protein yapısındadır. Bakteriyal hücrelerden bazılar kayarak katı yüzeyler boyunca hareket edebilirler. Bunun yanında prokaryotlar çevresel uyaranlara cevap olarak da hareket edebilirler. Kemotaksi, fototaksi, aerotaksi gibi çeşitli hareket şekilleri gösterirler. Doğru cevap D'dir.

Fimbria, bakterilerin hepsinde bulunmayan, bazı prokaryotik hücrelerin yüzeyinde protein yapısında kısa, saç görüntüsünde yapılar bulunmaktadır. Bunlar fimbria olarak isimlendirilir. Flagelladan daha kısa, daha ince ve düz olup, sayıları fazladır. Bakterilerin hücre yüzeylerine tutunmasında rol oynar. Patojenlerin dokulara yapışmasını sağlayarak fagositik hücrelere direnç gösterir ve bakteriyel virulans artar. Doğru cevap E'dir.

Hücre mebranı, hücre duvarı altında, ince ve sitoplazmayı saran bir zardır. Hücre membranı sitoplazmayı çevreler ve korur. Hücre membranı seçici bir geçirgenliğe sahiptir. Madde alışverişinde önemli bir rol oynarlar. Fosfolipid molekülleri paralel iki sıra halinde dizilmiştir. Doğru cevap E'dir.

Depo granülleri, enerji rezervleri, hücresel yapının inşası için gerekli birimleri içeren kümelerdir. Hücreler aşırı besin bulunan ortamlarda ürediğinde sıklıkla gözlenir. Glikojen karbon ve enerji deposudur. Bir çok bakteri, çevrede besin azaldığında polifosfat granülleri biriktirirler. Fotosentetik bakterilerde elektron kaynağı olarak sülfidleri kullanırlar ve kükürt granülleri biriktirirler. Doğru cevap B'dir.

Prokaryotların bazı işlevleri şöyledir: Çeşitli maddelerin üretilmesinde ve doğada madde çevriminde rol oynarlar. Bir kısmı atmosferik azotu tesbit etme özelliğine sahiptirler. Atmosferik azotu amonyağa çevirerek amino asit ve proteinleri üretmek üzere organik asitlere dönüştürülebilirler. Atık su arıtılmasında, peynir, yoğurt, turşu, sirke gibi çeşitli gıdaların ve antibiyotiklerin üretilmesinde önemli bir rol oynarlar. Doğru cevap A'dır.

Filogenetik sınıflandırmaya göre funguslar Chytridiomycetes, Zygomycetes, Glomeromycetes, Ascomycetes ve Basidiomycetes olmak üzere beş farklı sınıfa ayrılmaktadırlar. Doğru cevap E'dir.

Bakteri virüsleri olan bakteriyofajların çoğalmasında 5 basamak gözlenir. Bunlar sırasıyla:
1. Adsorbsiyon: Virüsün özel reseptör bölgeler ile konak hücreye yapışması,
2. Penetrasyon: Virüs nükleik asitinin konak hücre içine girmesi (kapsid dışarıda kalır),
3. Biyosentez: Bakteri DNA’sının parçalanması, virüs nükleik asiti ve protein kılıfın
sentezlenmesi,
4. Olgunlaşma: Sentezlenen virüs kısımlarının bir araya getirilerek olgun partikül haline
gelmesi,
5. Salınım: Virüsün hücreyi parçalayarak dışarı dağılmasıdır. Doğru cevap A'dır.