GENEL BİYOLOJİ I

Karayosunları, karasal bitkilerin en ilkel grubudur. Sudan karaya geçişle ilgili kök benzeri rizoidler, havalandırma odacıkları veya ilkel stoma ve iletim elemanları gibi yapılar Karayosunlarında gelişmeye başlar.

Yeşil algler su ortamında yaşar. Karayosunlarında sudan karaya geçişle birlikte iletim demetleri gelişmeye başlamıştır. Ciğerotları, eğrelti otları, yapraklı karayosunları ve tohumlu bitkiler arasında en gelişmiş canlı grubu kapalı tohumlulardır ve iletim sistemleri iyi gelişmiştir.

Funguslar karasal, sucul ortamlarda, ölü canlı materyal üzerinde geliştikleri gibi diğer canlılar için patojen olan türleri de vardır, bunun yanında 20 000’e yakın türü liken oluşturur. Ölü artıkların parçalanıp doğaya döndürülmesinin yanında insan hayatında ekonomik olarak da önemli rol oynarlar.

1967’li yılında Whittaker, canlıların beş Alemli bir sistemde sınıflandırmayı önerdi. Bu sistemde en altta Monera adı verilen ve prokaryotların yer aldığı bir alem yerleştirilmiştir.

Bakteriler tek hücreli basit formlardan ipliksi, küremsi, dağınık koloni oluşturanlara kadar farklı morfolojik yapılardaki canlılardır. Genetik materyali protoplazma içinde bir zarla sınırlandırılmamıştır, DNA’ları halka şeklindedir. Bacteria Alemi’nde sadece Cyanobacteria üyeleri fotosentez yapabilirler.

Diplomonad ve Parabasalid’ler tek hücreli, kloroplastsız, kamçılı simbiyotik veya parazit olarak yaşayan canlılardır. İnsanlarda ishal nedeni olan Giardia ve ürogenital sistem hastalık nedenlerinden bir olan Trichomonas bu gruptadır.

Liliopsida sınıfında ise, genellikle otsu, nadiren odunsu, sekonder büyüme göstermeyen, iletim demetleri kapalı, tek kotiledonlu, yaprakları paralel damarlı, zayıf ayalı ve petiolsüz, çiçek halka genellikle üç parçalıdır.

Filum: Chytridiomycetes, diğer gruplardan farklı olarak zoospor adı verilen kamçılı hücreler üretirler. Tek hücreli, koloni oluşturan türleri vardır.

Pseudocolomata (Aschelminthes, Nemathelminthes), gastrulasyonda blastosöl boşluğu (birinci karın boşluğu) ergin hayvanda vücut boşluğu olarak kalırsa bu
boşluğa pseudocoel denir ve bu boşluk peritonal zarla astarlanmaz.

Filum Basidiomycetes, yemeklik ya da zehirli şapkalı mantar türleri 30.000
civarında tür içeren bu bölümde yer alır. Ortak özellikleri bazidiospor adı verilen sporlarıdır.

Yeryüzündeki en büyük bitki grubudur, bilinen yaklaşık 250.000 türü vardır. Angiospermler, üremelerindeki üstün özellikleri ve karasal hayata uyumdaki başarıları nedeniyle günümüzde yeryüzündeki hakim bitki grubudur.

Chlorophyta (Yeşil Algler), fotosentez yapan tek hücreli, koloni oluşturan,
ipliksi veya elsi tallusa sahip canlılardır. Kloroplastları yuvarlak, yıldızsı, at nalı, spiral gibi çok farklı şekillerdedir. Tatlı sularda ve denizlerde kayalar üzerine tutunan, serbest yaşayan, veya diğer canlılarla simbiotik ilişkiler kuran yeşil alg türleridir.

Organizmaların sınıflandırılmasında kullandığımız ve Linne’den bu yana kullandığımız hiyerarşik sisteme göre canlılar için kullanılan kategoriler aşağıdadır:
Temel Taksonomik Kategoriler:
• Regnum (Alem)
• Phylum (Şube) veya Divisio (Bölüm)
• Classis (Sınıf )
• Ordo (Takım)
• Familia (Aile)
• Genus (Cins)
• Species (Tür)

Canlıların isimlendirilmesinde kullanılan sınıflandırma biliminde temel taksonomik kategori “TÜR” kategorisidir. Doğru cevap B seçeneğidir.

Canlıların sınıflandırılmasında önceleri “Beş Alemli Sınıflandırma Sistemi” kullanılmakta idi. Bu sistem içerisinde değerlendirilen canlı gruplar ise Monera, Protista, Funguslar, Bitkiler ve Hayvanlar idi. 1990’lı yıllarda filogenetik çalışmaların artması ile birlikte canlılar Üç Domainli Sınıflandırma Sistemine göre sınıflandırılmaya başlanmıştır. Bu sistem içerisinde ise canlılar Archaeae, Bacteria ve Eucarya olarak sınıflandırılmaktadır. Doğru cevap D seçeneğidir.

“Archaea” domaininde yer alan canlıların tipik olarak bakterilere benzemekle birlikte onlardan temel ekstrem koşullarda gelişme yetenekleri ile ayrılmaktadır. Tabi ki, genetik ve biyokimyasal yapıları açısından da birbirinden farklıdır. Bunun dışında hücresel boyutlar, pigment içerikleri, hareket yetenekleri ve morfolojik yapıları açısından birbirlerinden kesin sınırlarla ayrılan farklılıkları bulunmaz. Doğru cevap C seçeneğidir.

“Kapalı Tohumlu Bitkiler”in, bu isimle anılmasının temel sebebi, tohumlarının bir meyve yapısı içerisinde yer almasıdır. Tohumları bir meyve yapısı içerisinde, kapalı bir ortamda bulunan bu bitkiler bu özellikleri sayesinde tohumlarını ya da başka bir ifade ile bir anlamda nesillerinin devamını güvence altına almış olurlar. Doğru cevap A seçeneğidir.

Canlıların bilimsel olarak isimlendirilmesinde günümüzde ikili isimlendirme sistemi (binominal nomenklatür) kullanılmaktadır. Bu sistemde her türün iki isimden oluşan bir adı vardır. İlk isim canlının cins adı olup ilk harfi büyük olacak şekilde, ikinci isim ise tür epiteti olup tamamı küçük isimle yazılır. Tamamına tür adı denir ve italik yazılır. Doğru cevap E seçeneğidir.

Işınsal simetri, merkezi bir noktadan ya da eksenden geçen her düzlemin vücudu iki eşit parçaya bölmesi, yani bir eksenden birden fazla simetri düzlemi geçmesidir. Verilen örnekte deniz yıldızının düşey olarak hangi yönde kesilirse kesilsin oluşan iki parça birbirinin aynısı olduğu belirtilmektedir. Dolayısıyla deniz yıldızının ışınsal simetriye sahip olduğu söylenebilir. Doğru cevap D seçeneğidir.

Taksonomi bilimi esasen organizmaların sınıflandırılmasının teori ve uygulamasını kapsamaktadır. Bir anlamda kural koyan bir bilim dalıdır. Sistematik ise taksonomi biliminin uygulamasını içeren başka bir ifade ile taksonomi biliminin koyduğu kuralları kullanarak canlıları sınıflandırma uygulamasıdır. Bu durumda yukarıdaki paragraftan teori kısmının çıkarılması tanımı klasik sistematik tanımına dönüştürür. Doğru cevap C seçeneğidir.