GENEL BİYOLOJİ I - Deneme Sınavı - 34

Eşeysiz sporlar sporangium adı verilen bir kese içinde oluşmuşsa sporangiospor adını alır.

Glomeromycetes: Oldukça küçük bir gruptur ancak ekolojik olarak öneme sahiptir. Bilinen türleri otsu bitki kökleri ile bazen de ağaçsı bitkiler ile ortak yaşam gösterirler. Bu grup üyeleri bitkilerden bağımsız olarak gelişme yeteneğine sahip değildir ve sadece eşeysiz olarak üreyebilirler.

Basidiomycetes: Birçoğu ticari olarak geliştirilen ve yenebilen Agaricus gibi şapkalı mantarlar ile Amanita gibi zehirli mantarlardır. Bu grup içerisinde maya, bitki ve insanlar için patojen türler bulunmaktadır. Genellikle tallusa sahiptirler. Fakat bazıları tipik maya formundadır.

Bakteri virüsleri olan bakteriyofajların çoğalmasında 5 basamak gözlenir. Bunlar sırasıyla:

Viroidler protein bir kılıf ile çevrili olmayan çıplak, kısa, RNA parçalarıdır. Viroidler en fazla 400 ribonükleotid uzunluğunda olup, tek zincirli RNA molekülünün katlanması ile çift iplikli hale gelirler. Bu şekilde 3 boyutlu yapı kazanırlar. Viroid hastalıkları bitki büyümesinin bozulması ile karakterize edilmektedir. RNA molekülü hiç protein kodlayan gen içermez ve bu nedenle de çoğalması için tamamen konukçu fonksiyonuna bağımlıdır.

Ne virüs ne de bakteri olmayan ve hücresel yapıya sahip olmayan prionlar, kendi kendini eşleyebilen ve enfekte proteinlerin yapımını sağlayan proteinlerdir. Nükleik asit içermezler. Sinir sistemi hücrelerinde doğal olarak üretilen normal proteinlerin katlanma şeklinin değişerek patojen ve enfeksiyon yapma özelliğindeki prionların oluştuğu düşünülmektedir. Yapılan çalışmalar prionların sıcak, radyasyon ve kimyasal muameleye rağmen yaşadıklarını göstermiştir.

Gram-pozitif bakteriler lizozim ile muamele edilirse hücre duvarı parçalanır ve plazma membranı ile tüm halde hücre kalır. Bu tip yapıya protoplast adı verilir

Plazmid, bakteri kromozomundan ayrı küçük DNA parçalarıdır. Kromozomdan bağımsız olarak çoğalırlar.

Filogenetik sınıflandırmaya göre funguslar Chytridiomycetes, Zygomycetes, Glomeromycetes, Ascomycetes ve Basidiomycetes olmak üzere beş farklı sınıfa ayrılmaktadırlar.

Chytridiomycetes: zoospor denilen flagellalı ve hareketli sporlara sahip olması ile diğer funguslardan ayrılırlar. Kaynak sularında ve nemli topraklarda yaygın olarak bulunur. Serbest yaşayan ve organik materyallerin yıkımını sağlayan türler yanında hayvan, bitki ve protistler için patojenik olan grupları da içermektedir.

Nükleik asit ve proteinden ibaret virion yapısı kısaca nükleokapsid olarak adlandırılır. Virüslerin kimyasal yapıları da farklılıklar gösterir. Virionun nükleik asidi her zaman partikül içinde bulunur. Etrafında bunu sarmalayan protein kılıfa kapsid denir. Protein kılıf, protein alt üniteleri yada kapsomer olarak adlandırılan ve belirli sayıda ve tekrarlanan bir kalıp oluşturan tek tek protein moleküllerinden meydana gelmiştir ve elektron mikroskop ile görülebilen morfolojik ünitedir. Sadece birkaç virüste tek bir çeşit protein alt ünitesi vardır.

Bakteri virüsleri olan bakteriyofajların çoğalmasında 5 basamak gözlenir. Bunlar sırasıyla: 1. Adsorbsiyon: Virüsün özel reseptör bölgeler ile konak hücreye yapışması, 2. Penetrasyon: Virüs nükleik asitinin konak hücre içine girmesi (kapsid dışarıda kalır), 3. Biyosentez: Bakteri DNA’sının parçalanması, virüs nükleik asiti ve protein kılıfın sentezlenmesi, 4. Olgunlaşma: Sentezlenen virüs kısımlarının bir araya getirilerek olgun partikül haline gelmesi, 5. Salınım: Virüsün hücreyi parçalayarak dışarı dağılmasıdır.

Lizogeniyi içeren bir diğer olay da transdüksiyon’dur. Bu işlemde, bir hücreye ait DNA parçası bir diğer hücreye bir bakteriyofaj DNA’sı aracılığı ile transfer edilir.

Prionlar ve İşlevi Ne virüs ne de bakteri olmayan ve hücresel yapıya sahip olmayan prionlar, kendi kendini eşleyebilen ve enfekte proteinlerin yapımını sağlayan proteinlerdir. Nükleik asit içermezler. Sinir sistemi hücrelerinde doğal olarak üretilen normal proteinlerin katlanma şeklinin değişerek patojen ve enfeksiyon yapma özelliğindeki prionların oluştuğu düşünülmektedir

Ascomycetes: Ekmek ve bira yapımında kullanılan Saccharomyces mayası gibi tek hücreli türlerden ekmek küfü olan Neurospora crassa gibi filamentli olarak gelişen türlere kadar çeşitlilik göstermektedir. Sucul ve karasal çevrelerin bir temsilcisi olan ascomycetes grubu isimlerini taşıdıkları aski (tekili askus) alırlar. Askokarpların içinde askus denen yapıların bulunması ile diğer funguslardan ayrılırlar.

Mavi yeşil algler ve Arkea dahil Bakteriler prokaryot; Funguslar, Protozoa, Algler, ve çokhücreliler ise ökaryotik hücre yapısına sahiptir. Buna karşılık prokaryotik ve ökaryotik hücreler kimyasal olarak benzerlik gösterirler. Ancak besin maddelerini metabolize etmede farklı reaksiyonları kullanırlar. Virüsler, viroidler ve prionlar ise hücresel yapı göstermediklerinden bu gruplardan herhangi birine girmezler.

Protozoa da üreme eşeyli ve eşeysiz olmak üzere iki çeşittir. Ancak eşeysiz üreme daha yaygındır. Bazılarında sadece bir çeşit üreme şekli görülürken, bazıları hayat döngülerinde her iki yoluda kullanabilir. Eşeysiz üreme ikiye bölünme, tomurcuklanma veya çoğa bölünme şeklinde görülür. İkiye bölünme Ciliata’da enine iken, Flagellata’da uzunlamasınadır. Tomurcuklanarak çoğalan protoozonlar farklı büyüklükte yavru hücreler meydana getirirler. Eşeyli üremede ise bazı silli bir hücrelilerde (Terliksi hayvan) konjugasyon adı verilen özel bir eşeyli üreme şekli görülür. Bu olayda ağız ağza gelen iki birey (hücre) mayoz geçirerek haploid duruma gelmiş mikronukleusların yarısını karşılıklı olarak değiştirirler, böylece genomları değişmiş iki birey ortaya çıkar . Diğer durumda ise nukleusları yine haploid duruma gelmiş (gamet) iki ayrı hücre birleşir diploid yeni bir hücre (zigot) oluştururlar. Bu tip eşeyli üremeye de kopulasyon adı verilir.

Gram negatif bakterilerin duvarları lizozim işlemi sonrasında tamamen parçalanmaz ve hücresel yapı, hücre membranı ve dış duvar yapılarına
sferoplast adı verilir. Doğru cevap B şıkkıdır.

Bazı bakterilerde hareket flagella adı verilen özel yapılar ile sağlanır. Flagella
protein yapısındadır. Bakteriyal hücrelerden bazılar kayarak katı yüzeyler boyunca hareket edebilirler. Bunun yanında prokaryotlar çevresel uyaranlara
cevap olarak da hareket edebilirler

kısa veya uzun zincirler şeklinde ise bakteri hücrelerine streptokok denir.

Funguslar fotosentez yapamazlar bu nedenle ışığı kullanıp enerji (ATP) üretemezler. Doğru cevap C şıkkıdır.