GENEL BİYOLOJİ I - Deneme Sınavı - 32

Bitkilerde üremeyi sağlayan her türlü yapıya 'diaspora' denilir. Bu açıklamaya göre doğru seçenek 'D' seçeneğidir.

Asma (Vitis vinifera) bitkisinde gövde  sarılma ve tutunma fonksiyonuna sahiptir. Bu açıklamaya göre doğru seçenek 'E' seçeneğidir.

Meyveler esas olarak, basit meyveler, bileşik meyveler ve küme (agregat) meyveler olmak üzere 3 kısma ayrılır. Bir çiçeğe ait bir tek ovaryumun gelişimi ile meydana gelen meyvelere basit meyveler denir. Küme meyvelerde ise, bir çiçeğe ait birden fazla ovaryumun gelişimi sözkonusudur. Çilek (Fragaria vesca), küme meyvelere güzel bir örnektir. Bileşik meyveler ise, birden fazla çiçeğe ait ovaryumların döllenerek birlikte gelişimi ile oluşurlar. Dut (Morus sp.), bileşik meyvelere örnek olarak verilebilir. Doğru cevap B'dir.

Emergensler (çıkıntı/diken); tüylerden oldukça farklı bir yapıya sahiptirler. Tüyler yalnız epidermadan köken alırken, emergensler ise epiderma ve epiderma altındaki hipoderma tabakasından köken almaktadır. Bitkinin özellikle hayvanlara karşı bir savunma aracı olarak geliştirilen bir yapıdır. Gül (Rosa sp.) bitkisinde görülen dikenler buna iyi bir örnektir. Doğru cevap C'dir.

Bitkilerde erken gelişim dönemlerinden itibaren, bitkinin yaşamı boyunca bölünebilme özelliğini koruyan, belirli bir görevi yapmak üzere özelleşmemiş hücrelerin oluşturduğu embriyonik dokulara meristematik doku adı verilir.

Meristematik dokular sürekli bölünme yeteneğine sahiptir. Diğer dokular sürekli dokular olup, Bölünme yeteneklerini tamamen veya geçici bir süre yitirmiştir.

Bitkisel sürekli dokular, görevlerine göre başlıca 5 başlık altında değerlendirilmektedir. Bunlar:
• Koruyucu (örtü) doku
• Parankima (temel) doku
• Destek doku
• İletim Dokusu
• Salgı Dokusu

Stoma (Gözenek), epidermis hücreleri arasında, epiderma hücrelerinden farklı olarak klorofil içeren iki hücrenin aralarında boşluk bırakacak şekilde yan yana gelmesi ile oluşturdukları stomalar gelişir.

Bitki metabolizmasında önemli fonksiyonları olan parankima hücreleri, üstlendikleri görevler bakımından dört grup altında değerlendirilmektedir. Bunlar;
• Assimileme parankiması
• Aerankima (havalandırma) parankiması
• İletim parankiması
• Depo parankiması

Bitkilerin metabolik aktivitelerini sağlıklı bir şekilde yerine getirmeleri için fiziksel olarak belirli bir şekilde durmaları gerekmektedir. Bunu gerçekleştirebilmek için de bitkiler hem kendi ağırlıklarını taşımak hem de dış etkenlere karşı dirençli olmak durumundadırlar. Bu önemli görev, bitkilerde destek dokusu aracılığı ile sağlanır.

Armut, ayva gibi meyvelerde yer alan sert yapılar taş hücreleridir.

Temel olarak soymuk boruları; kalburlu borular, arkadaş hücreleri, floem parankiması ve floem lifleri olmak üzere dört kısımdan oluşmaktadır.

Yüksük (kaliptra), kök ucundaki büyüme noktalarını sararak onların çevresel etmenlerden zarar görmesini engelleyen koruyucu bir dokudur.

Işık tepkimeleri, yapraktaki mezofil hücrelerinde yer alan kloroplastların granalarında meydana gelmektedir. Işık tepkimelerinde;
• Klorofil a ve yardımcı pigmentler güneş enerjisini soğurur.
• Bu moleküllerdeki elektronlar uyarılır ve enerji seviyeleri artar.
• Uyarılmış durumdaki elektronlarda bulunan enerjini bir kısmı ile su molekülü ayrıştırılır. Böylece oksijen (O2) açığa çıkar ve atmosfere verilir.
• Enerjinin bir kısmı, canlılarda kimyasal enerjinin depo şekli olan ATP molekülü şeklinde depo edilir.

Kloroplast, bitkilerin yapraklarında ve diğer yeşil bölgelerindeki hücrelerde bulunur ve bünyesinde klorofil molekülünü taşır. Kromoplastlar ise yeşil dışında diğer renkli pigmentli plastidlerdir ve kloroplastların klorofillerini kaybederek, değişim geçirmeleriyle de oluşabilirler. Levkoplastlar ise, renksiz plastidler olup, fotosentez sonucu sentezlenen besin maddelerinin depolandıkları organellerdir. Doğru cevap C şıkkıdır.

Meristemler, bitkilerde farklı yerlerde bulunurlar ve bulundukları yere göre başlıca 3 ana grup altında değerlendirilirler. Bunlar:
• Apikal (uç) meristemler
• Lateral (yanal) meristemler (kambiyumlar)
• İnterkalar (ara) meristemlerdir.

Doğru cevap E şıkkıdır.

Kökte, yüksük (kaliptra) adı verilen yapılar, meristematik bölgeleri korumakla görevlidir. Gövdeye ait büyüme noktaları için tunika (dermatogen + periblem) ve korpus (plerom) terimleri de kullanılmaktadır. Büyüme noktaları kısımlarından dermatogen gelişince epidermayı, periblem korteksi ve plerom merkez silindirini (iletim demetleri) meydana getirir. Doğru cevap A şıkkıdır.

Kollenkima (Pek Doku), bitkilerde gelişmekte olan dokulara destek sağlayan, hücre çeperi kalınlaşmış ancak odunlaşmamış canlı bir dokudur. Sklerankima Lifleri, iğ şeklinde (uzun ve uçlara doğru sivrilmiş), hücre çeperleri odunlaşmış ve çeperlerinde basit geçitler taşıyan hücrelerdir. Epiderma, bitkinin dış ortamıyla direkt temas halinde olan, bitkinin bir yandan mekanik etkilere diğer yandan da su kaybına karşı korunmasını sürekli bir dokudur. Stoma; bitki en dış tabakası olan epiderma dokusu hücreleri arasında yer alan ve gaz alışverişini sağlayan açıklıklardır. Epidermanın dışarı doğru meydana getirdiği bütün uzantılar ise genel olarak tüy (trikom) olarak adlandırılmaktadır. Doğru cevap D şıkkıdır.

Organlar temel olarak 2 ana kısımda değerlendirilmektedir. Vejetatif bitki organları; kök, gövde, yaprak iken generatif bitki organları (Üreme Organları) ise çiçektir. Doğru cevap D şıkkıdır.

Patates (Solanum tuberosum) bitkisinde olduğu gibi besin deposu işlevi yapabilir. Duvarsarmaşığı(Hedera helix) bitkisinde olduğu gibi tutunma fonksiyonuna sahip olabilir. Orkide (Orchis sp.) bitkisinde olduğu gibi fotosentez yapabilir.   Ökseotu (Viscum album) bitkisinde olduğu gibi, parazit olarak yaşadığı konaktan su ve inorganik maddeleri alabilmek için emeçler (sömürücü kök) halinde farklılaşabilir. Tarla sarmaşığı (Convolvulus arvensis) bitkisinde olduğu gibi, gövde verici tomurcuklar olarak (üretken kök) fonksiyon gösterebilir. Doğru cevap B şıkkıdır.