GENEL BESLENME

Çoklu doymamış yağ asitleri yüksek olan yağların hidrojenlendirilerek doyurulması ile elde edilen margarinler içinde vücut için sakıncalı trans yağlar oluştuğundan bu yağların da çok sınırlı tüketilmesinde yarar vardır. Hidrojenasyon sırasında yağ asitleri yapısı değişir ve değişen bu yağlar trans yağ asitleri olarak adlandırılır. Trans yağ asitlerinin sağlık için sakıncalı olduğu konusunda tartışmalar sürdüğünden diyette trans yağ içeren yağların kullanımlarının azaltılması önerilmektedir. Son yıllarda sıvı yağların katılaştırılmasında interesterifikasyon denilen bir yöntem kullanılmakta ve trans yağ oluşumu engellenmektedir. İnteresterifikasyon, doymamış yağ asitlerinin hidrojenle doyurulması yerine, katılığı sağlayacak yağ asitleri ile sıvılığa neden olan yağ asitlerinin enzim ya da kimyasal yöntemleri kullanılarak birbirleri ile değiş-tokuş ettirilmesi temeline dayanan bir yöntemdir. Margarin satın alırken bu özelliğine dikkat etmek gerekir. Doğru yanıt A’dır.

Tiroid hormonunun bileşiminde bulunan iyot, bazal metabolizma hızının (vücudun istirahat halinde iken organların çalışması için harcanan enerji) düzenlenmesinde önemli rolü olan bir mineraldir. Yetişkin bir kişinin vücudunda ortalama 15-30 mg iyot bulunmaktadır. Doğru cevap E'dir.

Yeterli alınmadığında çocuklarda Raşitizm (Rikets) yetişkinlerde de Osteomalasi denilen hastalıklar oluşur. Raşitizm özellikle süt çocuklarında ve ilk yaşlarda görülür. Raşitizmde kemikler yumuşadığından kolay bükülür bir hal alır ve yürüyen çocuklarda bacaklar içe (O bacak) ya da dışa (X bacak) doğru eğrilir. Kemik uçlarında genişlemeler, bileklerde şişlik, kaburga kemiklerinin göğüs kemiği ile birleştiği yerlerde tesbih tarzında şişkinlikler oluşur. Dişler geç ve düzensiz çıkar, bebeklerde bıngıldak geç kapanır. Osteomalasi ise erişkin raşitizmi olarak adlandırılır. Kemikler oldukça yumuşaktır. Sık doğum yapan, yetersiz ve dengesiz beslenen ve güneşten yeterince yararlanamayan kadınlarda daha sık görülür. Raşitizm ve Osteomalasi tedavisi için D vitamini takviyesi gerekir. Doğru yanıt D’dir.

Flor; Kemik, diş, tiroid bezi ve deri gibi insan dokularında bulunan bir mineraldir. Dişlerde ve kemiklerde floraapatit kristallerini oluşturur. Diş minesinin dayanıklılığını ve kemikte, kemik minerallerinin uygun yerleşmesini sağlar. Doğru cevap C'dir.

C vitamini kanser oluşumuna neden olan pek çok maddenin vücuttan atımına destek olduğundan antikanser öge olarak da bilinir. Enfeksiyonlarda ve sigara içenlerde gereksinimin en az iki kat arttığı bu nedenle sigara içenlerin ve enfeksiyonu olan kişilerin daha çok C vitamini almaları önerilir. C vitamini nitratlardan nitrosamin oluşumunu etkilediğinden nitrit ve nitrat katkısı yapılmış sosis benzeri ürün tüketiminde sindirim sisteminde nitrozamin oluşumunu engellemek için C vitamininden zengin besin alınması önerilir. Böylece mide ve özefagus kanserlerine karşı koruyucu olduğu bildirilmektedir. Doğru yanıt E’dir.

En önemli flor kaynağı içme suyudur. Çay, deniz ürünleri ve deniz balıkları da zengin kaynaklardır. İçme suyundaki miktar yetersiz olursa buna bağlı yetmezlik tablosu ortaya çıkabilir. Bu durumda kemik ve diş yapımı etkilenir. Doğru cevap D'dir.

Kalsiyum vücudun majör minerallerinden biridir. Vücut ağırlğının %1,5-2 sini oluşturur. Bu da yetişkin bir birey için 1000-1200 g demektir. Günlük alınması gereken miktar yetişkin erkek ve kadınlarda 1000-1200 mg’dır. Doğru yanıt D’dir.

Kolesterol kanda lipoproteinlerle taşınır. Bunlar HDL (yüksek dansiteli), LDL (düşük dansiteli) ve VLDL (çok düşük dansiteli) olmak üzere üç gruptur. HDL nin kanda yüksekliği tercih edildiğinden HDL iyi kolesterol olarak adlandırılır. LDL ve VLDL nin yüksekliği ise istenmeyen bir durumdur bu nedenle bunlara kötü kolesterol denilir. Safra asitleri, steroid hormonları ve D vitamini kolesterol türevleridir. Doğru yanıt C’dir.

Ekmek ve tahıl grubu; Niasin ve Tiamin gibi B vitaminlerini ve enerjiyi sağlar. Niasin ve Tiamin besinlerdeki enerjinin bedenimizde güç enerjisine dönüşmesini sağlayan vitaminlerdir. Bu gruptan günde dört-altı porsiyon almak yeterlidir. Her öğünde 1-2 dilim ekmek ve öğünlerden birinde bir tabak pilav ya da makarna yenildiğinde bu gruba olan gereksinim karşılanmış olur. Gelişme çağındaki çocuklar, yüksek enerji harcama gerektiren işlerde çalışanlar ve sporla uğraşanların bu gruptan diğer gruplara göre daha fazla tüketmeleri gerekir.

Protein gereksinimi yetişkinler
için kabaca kilo başına 1 g olarak hesaplanabilir. Doğru cevap A seçeneğidir.

Vücut tarafından sentez edilemeyen ve besinlerle belirli miktarlarda alınması gereken amino asitlere elzem (ya da esansiyel) amino asitler denilir. Bunlar lizin (lysine), treonin (threonin), löysin (leucine), izolöysin (isoleucine), metionin (methionine), fenilalanin
(phenylalanine), triptofan (tryptophan) ve valin (valine) dir. Doğru cevap E seçeneğidir.

Früktoz: Levüloz ve meyve şekeri gibi adlarla da bilinir. Mono ve disakkaritler arasında en tatlı olanıdır. Doğru cevap B seçeneğidir.

Galaktoz: Bu monosakkarit glikoz ile birlikte bir disakkarit olan süt şekeri laktozun
yapısında yer alır. Doğru cevap C seçeneğidir.

Sofralarımızda kullanılan şekerin kimyasal adı sukrozdur. Doğru cevap E seçeneğidir.

Maltoz: Tahıllarda ve az miktarda baklagillerde bulunan maltoz iki molekül glikozun
birleşmesi ile oluşan bir disakkarittir. Doğru cevap C seçeneğidir.

Glikojen, glikozun vücuttaki depo
şeklidir. Karaciğer ve kaslardaki ana depo maddesidir. Doğru cevap A seçeneğidir.

D vitamini Kalsiferol olarak da adlandırılır. Doğru cevap D seçeneğidir.

C vitamini: Suda eriyen bu vitamin askorbik asit olarak da bilinir. Doğru cevap C seçeneğidir.

İyot
yetersizliğinde basit guatr ya da endemik guatr denilen bir hastalık ortaya çıkar. Doğru cevap B seçeneğidir.

Yetişkinlerde bazal metabolik hız için gereken enerji kişinin kilosunun 24 ile (saat başına 1 kalori hesabı nedeniyle) çarpılması ile elde edilir. Kadın ve erkek arasındaki farklılık nedeniyle çıkan değere erkekler için %10 ekleme yapılır.

80 x 24 = 1920,     1920 % 10 = 192    Sonuç 1920+192= 2112 Kalori