GENEL BESLENME - Deneme Sınavı - 8

Posa alımının, yaşlılarda koruyucu ve tedavi edici etkileri vardır. Kolesterolü düşürür, kan glikozunu düzenler, konstipasyonu önler, kolon kanseri oluşum riskini azaltır.

Kas kitlesi kaybının engellenmesi içinse yeterli miktarda protein alınması gerekir. Doğru cevapp E'dir.

Kanserden korunmada beslenme önerileri şunlardır:

Doğru cevap D'dir.

Protein: Bu dönemde protein gereksinimi; kas kitlesindeki artış, kan hacmindeki artış ve hormonal değişikliklerden dolayı artış göstermektedir. Diyetle alınan proteinler enerji sağlamalarının yanı sıra hücrelerin yapı taşı olduklarından büyüme-gelişme ve yıpranan hücrelerin yenilenmesi için de gereklidir. Protein alımı, enerji alımı ile eş zamanlı olarak artar. Enerjinin %12-15’inin proteinlerden sağlanması gereklidir. Karbonhidratlar: Adolesanlarda günlük enerjinin %50-55’i karbonhidratlardan karşılanmalıdır. Karbonhidratlar, çabuk enerjiye çevrilen ve büyümekte olan adolesanın gerekli enerjisini karşılamasında önemli olan besin ögeleridir. Basit şekerler yerine kompleks karbonhidratlar ve lifli yiyeceklerin tüketilmesi gereklidir

Enerji: Yaşlılıkta bazal metabolizma hızı, dolayısıyla enerji gereksinmesi de azalır. Enerji gereksinmesindeki azalmanın bir diğer nedeni de fiziksel aktivitedeki azalmadır.

Protein: Yaşlılarda protein gereksinmesi artar. Yaşlıların vücut fonksiyonlarını gerçekleştirebilmeleri için, vücut dokularının korunması ve immün sistem için proteinden zengin besinleri tüketmeleri gereklidir. Stres, yaralanma, enfeksiyon, ameliyat, hastalık durumlarında gereksinim artar. Protein yetersizliğinde kas kitlesi kaybı görülür.

Yağ: Yaşlı diyetinde toplam yağ içeriği enerjinin %30’undan az olmalı ve doymuş yağ miktarı azaltılmalıdır. Kalsiyum-demir-çinko: Yaş ile birlikte kalsiyumun emilimi azalır, kemiklerden çekimi artar, kemik mineral kitlesi azalır. Özellikle kadınlarda menopozdan sonra östrojen yokluğunda daha çok hızlanır. Dolayısıyla yeterli kalsiyum tüketimi kemik sağlığı için önemlidir. Kalsiyum kan basıncının düşürülmesine de yardımcı olur ve kan yapımı ve bağışıklık sistemi için gerekli olan bir mineraldir

. Kaslar ve karaciğerde glikojen depoları yer alır. Egzersiz sırasında bu depolar yıkılmaya başlar ve vücuda enerji sağlar. Doksan dakikadan uzun süren yoğun egzersizlerde vücutta glikojen tükenmesine bağlı olarak yorgunluk meydana gelir. Spor yapmayan kişilere, enerjinin karbonhidrattan gelen oranının %50-55 civarında olması önerilirken, sporcularda bu değerler %60-65’e, çok yoğun antrenmanlarda ve dayanıklılık sporcularında ise %70’e kadar çıkmaktadır.

Kanserden Korunmada Beslenme Önerileri • Enerji dengesi korunmalı, şişmanlıktan kaçınılmalıdır. • Besin çeşitliliği sağlanmalı, her öğünde 4 besin grubundan yiyecekler yer almalıdır. • Uygun vücut ağırlığı sağlanmalı ve sürdürülmelidir, • Günde en az 5 porsiyon sebze ya da meyve tüketilmelidir, • En az 2 porsiyonu yeşil yapraklı sebzeler ya da portakal, limon gibi turunçgiller olmalıdır, • Rafine tahıllar ve şeker yerine tam taneli tahıllar tercih edilmelidir, • Özellikle yağı yüksek ve işlenmiş kırmızı et tüketimi sınırlandırılmalıdır, kırmızı et yerine balık, tavuk, kuru baklagiller tercih edilmelidir, • Salamura, turşu vb.yüksek oranda tuz içeren besinleri ve sucuk, sosis, salam, tütsülenmiş et gibi besinleri sık tüketmekten kaçınmalıdır, • Yağ alımının azaltılması için yemekler az yağla pişirilmeli, et yemekleri yağ eklenmeden kendi yağları ile pişirilmelidir, • Kızartma, kavurma gibi pişirme yöntemleri yerine haşlama, ızgara, fırında pişirme yöntemleri seçilmelidir, • Fiziksel aktivite yapmaya özen gösterilmelidir

Sağlıklı bir gebelik için ağırlık kazanımı ve ağırlık kazanım hızı da önemlidir. Normal kilolu kişilerde gebeliğin ilk üç ayı içinde beklenen ağırlık kazancı 1-2 kg kadardır. Sonraki dönemde haftalık ağırlık kazanımı 0.5 kg kadar olmalıdır. Gebelik süresince yetersiz ağırlık kazanımı (6 kg’ın altında) düşük doğum ağırlıklı bebek dünyaya getirme riskini artırmaktadır.

Gebelik süresince besin alımı ve ağırlık denetimi yapılması önemlidir.
Enerji: İlk 3 aydan sonra, sağlıklı bir bebeğin gelişimi için günlük 300 kalori civarında fazladan enerji alınmalıdır. Gebelik öncesi ağırlığa göre eklemeler yapılır. Buna göre; gebelik öncesi ağırlık normalse, ilk üç ay normal gereksinime 150 kalori, 4-9 aylarda ise 300 kalori kadar ek yapmak uygun olur. Gebelik öncesinde ağırlık normalin üzerinde ise enerjide arttırma yapmaya gerek yoktur. Gebelik öncesi ağırlık çok fazla ise doktor kontrolünde ve diyetisyen denetiminde bir miktar enerji kısıtlaması yapılabilir. Dördüncü aydan sonra kısıtlama yapılmaz. Gebelik öncesinde ağırlık olması gerekenden düşükse; ilk 3 ay 250 kalori, sonraki aylar 300-400 kalori ek yapılması uygundur.

Emziklilik döneminde zayıflama diyeti yapılmamalıdır. Bu dönemde enerji alımı günlük 1800 kalorinin altına düşerse, vücut için gerekli olan besin ögeleri yeterli düzeyde alınamamaktadır.

Menopozda hormonal değişiklikler nedeniyle kalp hastalığı ve hipertansiyon hastalıklarının riski artar. Bu nedenle diyetle toplam yağ alımının, doymuş yağ ve kolesterol içeriğinin azaltılması gereklidir. Uygun vücut ağırlığının korunması ve fiziksel aktivite yapılması koruyucu olmaktadır. Fiziksel aktiviteyi arttırmak için hergün ya da en azından haftada birkaç gün en az 30 dakika orta düzeyde fiziksel aktivite yapılması önerilmektedir.

Anne sütü bebekler için ilk 6 ay tek temel besindir. Kolayca yutulduğu gibi
çocuğun büyüme ve gelişmesini sağlayan enerji, protein, vitamin ve mineralleri de içerir.

Altıncı aydan itibaren aile yemekleri yumuşak kıvamda ezme şeklinde, 7-8. aylarda püre şeklinde çok pütürlü olmayan besinler verilebilir. Bebekteki çiğneme hareketleri ve sıvı içme becerileri izlenmelidir. Püre şeklindeki yiyeceklere bebeğin çiğneme yeteneğinin kazanıldığı döneme kadar devam edilmeli, daha sonra (8-12. aylarda) kıvam dereceli olarak (püre kıvamında çatalla ezilmiş besinler) artırılmalıdır. Bebek bir yaşında aile yemeklerini yemeğe hazır duruma gelmeli ve aile sofrasında yerini almalıdır.

Çocuğun bulunduğu ay ve sindirim sistemi özellikleri ve gereksinimlerine uygun olarak tamamlayıcı besinler başlanır.
Meyve suyu, ezme, püre: Anne sütü alamayan bebeklere 2. ay sonunda meyve suları verilir. Anne sütü almaya devam ediliyorsa meyve püresi anne sütü verildikten 2 saat sonra verilmelidir. Tek başına anne sütü yeterli olduğunda meyve püresine 6. ayda başlanabilir.
Yoğurt: Anne sütü alamayan ya da anne sütü yetersiz olan bebeklere, saklama koşulları da iyi olmadığında yoğurt sulandırılarak 3. aydan itibaren verilebilir.
Sebze püresi: Altıncı aydan itibaren verilebilir.
Çorbalar: Karışık sebze çorbaları, tarhana, yoğurtlu yayla çorbası ve kırmızı mercimek çorbası 6. aydan itibaren verilebilir.

Büyümenin sağlıklı olup olmadığı, vücut ağırlığı, ağırlık kazanım hızı, boy uzunluğu ve boy uzama hızı, baş çevresi ve baş çevresi artma hızı, göğüs çevresi ölçüsü ve vücut bölümlerinin birbirine oranı ile, gelişme ise dişlerin çıkma- değişme yaşı, kemiklerin olgunlaşma derecesi, nöromotor gelişme, cinsel gelişme, zeka ölçüm testleri ile değerlendirilir. Ağırlık artışı üç yaştan sonra yılda ortalama 2,5 kilo, boy artışı ise 5-7 cm’dir. Çocuklar genellikle dört yaşında
doğum boylarının iki katına ulaşırlar.

Soru: Vücut ağırlığı 60 kg, boy uzunluğu 1.65 m olan bir bireyin BKİ değeri nedir?
Cevap: BKI Hesabı: 60 kg/(1.65 m x 1.65m) = 22.03 Normal kilolu.

Kanserden Korunmada Beslenme Önerileri
• Enerji dengesi korunmalı, şişmanlıktan kaçınılmalıdır.
• Besin çeşitliliği sağlanmalı, her öğünde 4 besin grubundan yiyecekler yer almalıdır.
• Uygun vücut ağırlığı sağlanmalı ve sürdürülmelidir,
• Günde en az 5 porsiyon sebze ya da meyve tüketilmelidir,
• En az 2 porsiyonu yeşil yapraklı sebzeler ya da portakal, limon gibi turunçgiller olmalıdır,
• Rafine tahıllar ve şeker yerine tam taneli tahıllar tercih edilmelidir,
• Özellikle yağı yüksek ve işlenmiş kırmızı et tüketimi sınırlandırılmalıdır, kırmızı et yerine balık, tavuk, kuru baklagiller tercih edilmelidir,
• Salamura, turşu vb.yüksek oranda tuz içeren besinleri ve sucuk, sosis, salam, tütsülenmiş et gibi besinleri sık tüketmekten kaçınmalıdır,
• Yağ alımının azaltılması için yemekler az yağla pişirilmeli, et yemekleri yağ eklenmeden kendi yağları ile pişirilmelidir,
• Kızartma, kavurma gibi pişirme yöntemleri yerine haşlama, ızgara, fırında pişirme yöntemleri seçilmelidir,
• Fiziksel aktivite yapmaya özen gösterilmelidir.