GELİŞMEKTE OLAN ÜLKELERDE SİYASET

1930 yılında etkisinin birçok ülkede görülmeye başlandığı Büyük Buhran ise Latin
Amerika açısından da belirleyici olmuştur. Dünyada etkisini gösteren bu ekonomik
kriz sonucunda Latin Amerika ülkelerinin ihraç ettiği ürünlere talep azalmış, Latin
Amerika’da ihtiyaç duyulan işlenmiş ürünlere ulaşmak ise gittikçe zorlaşmıştır. Birçok
Latin Amerika ülkesinde bunun sonucunda daha kapalı, devlet ağrlıklı bir ekonomik
büyüme modeline geçiş olmuştur. Doğru yanıt A'dır.

Brezilya'da 1986'da oluşturulan, anayasayı hazırlamakla görevli meclis 
iki yıllık bir tartışmanın ardından başkanlık sisteminde karar kılmıştır. Doğru yanıt B'dir.

İmparatorun yönetimini kısıtlayan ilk anayasal sınırlamalar 1824 yılında getirilmiştir. Doğru yanıt A'dır.

1945 yılında yapılan seçimlerden sonraki demokratik dönem çok kısa sürmüş,
Vargas’ın 1950 yılındaki başkanlık seçimini kazanmasıyla seçimler devam etse de
demokratik olmayan eğilimler baş göstermiş, Vargas’ın ölümünden sonra da tam
bir demokratikleşme sağlanamamış, ordunun 1964 yılında gerçekleştirdiği darbe
ile Brezilya’nın ilk “demokratik deneyi” (Lamounier 1994) son bulmuştur. Doğru yanıt C'dir.

Brezilya parti sistemi güçsüzdür ve kurumsallaşamamıştır (Ames 2001; Mainwairing 1999). Parti sisteminin bu özelliği başkanın partilerinin yasama organında çoğunluğu temsil edememesiyle birleşince hükûmetin programını yasama yoluyla geçirmesini zorlaştırmıştır (Ames 2001;Mainwaring 1997). Bunun bir çözümü kanun hükmünde kararnamelerdir ve başkanlar tarafından sıkça kullanılmaktadır. Özetle Brezilya’daki Başkanlık sisteminin hem bazı sorunlara yol açan özellikleri -ki parçalanmış parti sistemi bunlardan biridir-hem de etkili bir yönetimi sağlayacak, başkanı güçlü kılan anayasal düzenlemeleri bulunmaktadır. Doğru yanıt D'dir.

Brezilya'da askerî rejim sırasında kurulmuş olan iki parti vardı: ARENA (Aliança Renovadora Nacional - Ulusal Yenilikçi İttifak) ve MDB (Movimento Democrático Brasileiro - Brezilya Demokrasi Hareketi.) İki parti de zaman içinde isim değiştirmiş, seçimlere katılmaya devam etmiş, bilhassa PMDB (Partido do Movimento Democrático Brasileiro - Brezilya Demokrasi Hareketinin Partisi yani askerî rejim döneminin muhalefet partisi MDB) ilk demokratik seçimlerde önemli rol oynamıştır. Doğru yanıt E'dir.

Brezilya demokrasisinde alt meclis (temsilciler meclisi) seçimlerinde açık liste nispi
seçim sistemi kullanılmaktadır. Nispi seçim sisteminin en önemli özelliği partilerin mecliste aldıkları sandalye sayısının partilerin oylarına oranla dağıtılmasıdır. Doğru yanıt E'dir.

Brezilya'da 2010'da PT ve diğer on partiden oluşan koalisyon %46,9 oyla ilk tur başkanlık seçiminde birinci parti olmuştur. İkinci turda da %56,1 alarak PT’nin adayı Dilma Rousseff seçimi kazanmıştır. Doğru yanıt C'dir.

Korporatizm: Kamu politikalarının oluşumunda dernekler ve meslek odaları
gibi toplumsal örgütlerin devlet kontrolünde karar verme sürecine dahil olduğu
sistemdir. Doğru yanıt C'dir.

Brezilya'da 1985’ten sonra sivil başkanlar döneminde de birçok ekonomik
reform programı uygulanmış ama Cardoso’nun bakanlık döneminde uyguladığı
Real Plan’ına (Plano Real) kadar enflasyonu düşürmekte başarı sağlanamamıştır. Real Plan’ının başarısının de büyük etkisiyle 1994 yılında başkan seçilen Cardoso’nun döneminde ekonomide yapısal değişiklikler sürdürülmüştür. Doğru yanıt B'dir.

Latin Amerika diye tanımladığımız bölge Kuzey ve Güney Amerika kıtalarında İspanya ve Portekiz tarafından kolonileştirilmiş alanı kapsar. Bugün Brezilya
devletinin yer aldığı topraklar genel olarak Portekiz tarafından kolonileştirilmiş
olup, geri kalan alanlarda genel hatlarıyla İspanya İmparatorluğu hakim olmuştur. Buna göre doğru cevap A'dır.

Koloni döneminde temelleri atılmış, bağımsızlık sonrası da değişikliğe direnmiş bu ekonomik yapınının siyasi etkilerinin de olduğu iddia edilmiştir. Terry
Karl Latin Amerika’yı ABD ile kıyasladığı çalışmasında (2000) eşitsiz toprak dağılımı ve dünya piyasasına ilksel ürünler ihraç etmeye dayalı ekonominin Latin Amerika’da demokrasinin gelişimine engel olduğunu savunmuştur. Buna göre doğru cevap D'dir.

Meksika, Paraguay gibi uzun süreli tek parti otoriter sistemin hakim olduğu, Kosta Rika gibi istikrarlı demokratik yönetimin etkili olduğu örnekler dışında bir çok Latin Amerika ülkesi 20 yy.’da askerî darbeler tarafından kesilen demokratik dönemler yaşamıştır. Buna göre doğru cevap A'dır.

Brezilya'da devlet başkanlığının seçmenler heyeti tarafından seçilen bir sivile geçtiği 1985 yılı literatürde genel olarak demokratik dönemin başlangıcı olarak ele alınır. Sivil yönetime geçiş Şubat 1984 ile Haziran 1984 arası süren toplumsal siyasi hareketi izlemiştir. Birçok siyasi ve sivil toplum grubundan oluşan bu hareket Direitas Já kampanyası olarak bilinir ve askerî yönetimden doğrudan başkanlık seçimleri yapılması talebinde bulunmuştur. Buna göre doğru cevap D'dir.

Brezilya Mucizesi: Brezilya’nın 1968 ve 1974 yılları arasında gösterdiği yüksek ekonomik performans Brezilya Mucizesi olarak anılmıştır. Buna göre doğru cevap A'dır.

Brezilya’da askerî rejimden sivil rejime geçişte yapılan ilk başkanlık seçiminin doğrudan olmasına askerî hükûmet izin vermemişti. Ama 1988’de hazırlanan anayasa doğrudan seçimler ön görmüş, ayrıca başkanın görev süresini tek dönem olarak belirlemişti. Dolayısıyla bir kere devlet başkanı seçilen kişi bir sonraki dönem için aday olamayacaktı. 1997’de yapılan anayasa reformlarıyla aynı kişinin iki dönem arka arkaya başkanlık yapması mümkün olabilmişti. Buna göre doğru cevap B'dir.

Brezilya'da cumhuriyetin ilanı 1889 yılında ordunun baskısı sonucu İmparator ve ailesinin Brezilya’yı terk etmesinden sonra gerçekleşmiştir. Doğru cevap A'dır.

Askerî dönemin ilk yıllarında mali yeniden yapılanma ve düşük ücret gibi politikalarla ekonomik istikrarı sağlamakta başarıya ulaşılmış (Frieden 1992), bir süre yüksek büyüme sağlanmış ama 1980’li yıllara gelindiğinde yine ekonomik krizle karşı karşıya kalınmıştır. Buna göre doğru cevap B'dir.

Latin Amerika’da genel olarak, en azından 20. yüzyılın sonlarına dek, yaygın olduğu düşünülen menfaat gruplarını örgütleme biçimi korporatizmdir. Korporatizm örgütlenmiş sivil toplumu devletin karar verme mekanizmalarıyla buluşturan bir kamusal düzenlemedir. Doğru cevap D'dir.

Açık liste nispi seçim sisteminin Brezilya’da parti disiplinini zayıflattığı düşünülür (Morgenstern 2004), çünkü partilerin ve parti liderlerinin milletvekili adaylarını belirlemedeki etkilerini azaltır. Doğru cevap A'dır.