GELİŞMEKTE OLAN ÜLKELERDE SİYASET

Çin, ekonomik açıdan dünyanın en büyük ikinci ülke ekonomisi hâline gelmiştir.

Afyon savaşları, İngiltere ile Çin arasında 19. Yüzyılda gerçekleşen İngiltere’nin ticaret açığını kapatmak amacıyla ülkeye afyon satmak istemesine razı olmayan
Çin’in yenilgisi ile sonuçlanan savaşlardır.

Uzun Yürüyüş, Milliyetçilerin saldırısı karşısında Komünist parti güçlerinin Mao’nun liderliğinde binlerce kilometre yürüyerek geri çekilmesi. Destansı bir niteliğe
bürünmüş, yürüyüşten sağ kalanlar Komünist dönemde önemli siyasi görevlere getirilmişlerdir.

Çin'de 1958 yılında Mao tarafından ‘Büyük Atılım’ denilen tarım ve sanayide kalkınmayı hedefleyen bir politika uygulamaya konulmuştur.

Nüfus kontrolünü sağlamak

1949 ile 1976 yılları arasındaki Mao döneminde Komünist parti devleti merkezî planlama yoluyla her türlü özel ekonomik faaliyeti baskı altına almıştır.

Dünyada kullanılan çelik ve çimentonun yarısı Çin’de kullanılmaktadır.

Çin siyasal sisteminin devlet başkanlığı ve başbakanlık gibi önemli kurumları komünist ideoloji ile meşruiyetini sağlayan tek bir parti denetimi altındadır. Çin bu açıdan bir komünist parti devletidir.

Ulusal Halk Meclisi

Çin sisteminde en önemli yürütme organı Devlet Konseyidir.

19.yüzyılda Britanya’nın galip ayrıldığı Afyon savaşları Çin’in emperyalist devletlere karşı direncinin azaldığının ilk gösterge­leri arasındadır.19. yüzyıla gelindiğinde ülke bir nüfus patlaması da yaşamıştır. Nüfus artışı ekonomik durgunluk ve yoksullu­ğun nedenlerinden birisi olmuştur. Ülkede köylülerin toprak sahipleri ve devlet tarafından sömürülmesi isyanları da beraberinde getirmiştir. Örneğin, Tayping isyanında 20 milyon kişi hayatını kaybetmiştir. İmparatorluğun reform çabaları sonuç vermeyince 1912 yılında milliyetçi bir devrim ile cumhuriyet kurulmuştur.

Çin’in etnik yapısına bakıldığında ülkede en kalabalık grup Han Çinlileri olmakla birlikte nüfusunun yaklaşık %8’ini oluşturan 55 ayrı etnik grup coğrafi olarak ülkenin geniş bir alanına yayılmışlardır. Ülke nüfusunun yaklaşık %92’si Han etnik grubuna mensuptur.

Çin’in 2012 yılında bir milyonun üzerinde nüfusa sahip 102 şehri vardır.

Çin’de  tek çocuk politikasının uygulanması;  zorunlu kürtajlar, cinsiyet tercihli kürtajlar, erkek çocuk sayısının fazlalığı gibi olumsuz sonuçlar da doğurmuştur.

Kentleşme sürecine bakıldığında günümüzde Çin nüfusunun yaklaşık %45’i kentlerde yaşamaktadır. Bu oran hızla artmaktadır.

Çin’de anayasal olarak en üstün devlet organı Ulusal Halk Kongresi’dir. Kongre seçimleri kademeli olarak gerçekleştirilir. En küçük coğrafi ve işlevsel (mesleki) birimlerden başlayarak üst birim meclislerine delegeler seçilir.

Ülkede siyasal liderlik ve iktidarın dağılımı Komünist partinin tepesindeki küçük bir grup arasındaki siyasi manevralara bağlıdır. Çin’de reformcular ile muhafazakârlar arasındaki mü­cadele son yıllarda ülke siyasetini yönlendirmektedir. Dolayısıyla Çin’de siyasal güç hizipçilikle şekillenmektedir. Hizipler ideolojik ayrımlardan daha çok kişisel bağlılıklar ile oluşmaktadır.

Bakanlar Kurulu üyeleri başbakanın teklifi üzerinde Ulusal Halk Kongresi tarafın­dan seçilir ve yaklaşık 50 üyesi vardır. Devlet Konseyi’nin üyeleri aynı zamanda Parti Merkez Komitesi ve Polit­büro üyesi olduğundan, kararları bu kurumlar vermekteydiler. Devlet Konseyi bakanlıkları, komisyonların işleyişini denetler, ekonomiyi, dış politikayı ve diğer politika alanlarını yönetir. Çin hem bir devlet başkanına hem de başbakana sahiptir. Devlet başkanının Komünist partisi genel sekreteri olduğu dönemlerde bu makamın önemi sembolik yetkilerini aşmaktadır. Başbakan Ko­münist partisi Merkez Komitesi tavsiye eder yasama organı seçer.

Çin Halk Cumhuriyeti Anayasası’na göre Çin’deki idari yapı esas olarak şöyle düzenlenmiştir: Tüm ülke eyaletlere, özerk bölgelere ve doğrudan doğruya merkeze bağlı şehirlere bölünmüştür. Özerk bölgeler ve özerk iller azınlık etnik grupların özerklik uyguladıkları yerlerdir. Devlet gerekli gördüğü zaman özel idari bölgeler kurabilir. Eyalet valileri merkezden atanır. Günümüzde Çin’de merkeze doğrudan bağlı 4 şehir, 22 eyalet, 5 özerk bölge ve 2 özel idari bölge olmak üzere eyalet düzeyinde 34 coğrafi idari kuruluş bulunmaktadır. Çin’in üniter devlet yapısı içerisinde bölgelerin hareket alanı olmasına rağmen merkeze bağımlıdırlar. Merkezî yönetim bakanlıklarının her bölgede temsilcileri bulunmaktadır. Eyalet yöneticileri Komünist partisinin yetkili organları tarafından atanıp görevden alınmaktadır.

Özel İdari Bölge statüsündeki İngilizlerden 1997 yılında geri alınan Hong Kong ve 1999 yılında Portekiz’den geri alınan Makau önemli derecede siyasi ve ekonomik özerkliğe sahiptir.