GELİŞMEKTE OLAN ÜLKELERDE SİYASET

Satın alma gücü paritesi ülkeler arası fiyat farklılığını ortadan kaldırarak farklı para birimleri cinsinden elde edilen toplam gelir ile satın alınabilecek mal ve hizmet miktarını ölçen bir millî gelir hesaplama yöntemidir.

Okur yazarlık oranlarının düşüklüğü gelişmekte olan ülkelerdeki sosyal gelişmişlikle ilgili sorunlarından biridir.

Amerika Birleşik Devletleridurumları kritik olarak değerlendirilen ilk on başarısız devletlerden biri değildir.

Sınırları üzerinde egemenliği zayıflayan ve başta güvenlik olmak üzere temel kamu hizmetlerini yerine getirmekte acziyete düşen devletleri adlandırmak için kullanılan kavram başarısız devlet kavramıdır.

Immanuel Wallerstein tarafından teorize edilen Dünya Sistemi Kuramı çerçevesinde ortaya konulan bir diğer sınıflandırma ise merkez, çevre ve yarı çevre sınıflandırmasıdır.

Batı Dünyasının Avrupa dışındaki keşifleri 1415 yılında Portekizlilerin Cebeli Tarık yakınındaki Ceuta’ya ve sonrasında Bojador’a adım atmaları ile başlar.

Kökleri XVI. yüzyıla uzanan değerli madenlerin arttırılması ile ekonomik güç arasında ilişki kuran korumacı ekonomi siyaseti merkantilizmdir.

Dekolonizasyon İkinci Dünya Savaşı sonrasında kolonilerin hızla bağımsızlıklarını kazanarak sömürgeciliğin sona ermesi sürecini ifade etmektedir.

Bağımsızlığını kazanmış pek çok ülkenin eski sömürge güçleri ile olan ekonomik, siyasal ve kültürel bağlarının devam etmesi durumunu ifade eden kavram neo-kolonyalizmdir.

Martin Lipset, ekonomik büyüme ve demokratikleşme arasındaki ilişkinin altını çizen siyasal ekonomik bir perspektif geliştirmiştir.

İnsani Kalkınma İndeksi: Gelişmişliğin farklı boyutlarını bir arada ele alan İnsani Kalkınma İndeksi, ortalama yaşam süresi ve okuryazarlık oranı gibi sosyal ve kişi başı gayri-safi milli hasıla gibi ekonomik niteliği ağır basan göstergeler ile daha kapsayıcı ve bütüncül bir gelişme analizi sunmaktadır. Doğru cevap C seçeneğidir.

BM Kalkınma Programı (UNDP) raporuna göre, 2007 yılında dünya nüfusunun en fakir %40’lık dilimi, küresel zenginliğin ancak %5’lik bir kısmını elinde bulundururken en zengin % 20’lik dilimin %75’lik büyük bir küresel servete sahiptir. Doğru cevap A seçeneğidir.

Az gelişmiş ülkeler içerisinde egemenlik zafiyeti yaşayan ve en temel hizmetleri dahi sağlamakta yeterli olmayan başarısız devletler (failed states) de yer almaktadır. Doğru cevap B seçeneğidir.

Sosyal az gelişmişliğin iki temel göstergesi ortalama yaşam süresi ve eğitim düzeyidir. Bunun yanında yetersiz çevre ve sağlık koşulları da söz konusu ülkelerde kronik hâle gelmiş sosyal sorunlar arasında değerlendirilmektedir. Doğru cevap B seçeneğidir.

İlk defa Alfred Sauvy tarafından ortaya atılan üçüncü dünya kavramı, yirminci yüzyılın ikinci yarısından itibaren tarihçiler ve sosyal bilimciler tarafından sıklıkla kullanılan bir kavram hâlini almıştır. Doğru cevap A seçeneğidir.

Immanuel Wallerstein tarafından teorize edilen Dünya Sistemi Kuramı çerçevesinde ortaya konulan bir diğer sınıflandırma ise merkez, çevre ve yarı çevre sınıflandırmasıdır. Doğru cevap C seçeneğidir.

Sömürgecilik olarak değerlendirilen ilk dalgayı takiben 1870-1914 yıllarını kapsayan ikinci dönemde ise Sanayi Devrimi sonrası dünyanın özelliklerini taşıyan yeni siyasi tablo ortaya çıkmıştır. 1870-1914 yıllarını kapsayan bu ikinci dönem yeni emperyalizm olarak da adlandırılmaktadır. Doğru cevap B seçeneğidir.

II. Dünya savaşında büyük bir yıkıma uğrayan Avrupa’nın kolonilere yönelik kontrolünü yitirmesi ve kolonilerin kontrolünün gün geçtikçe daha maliyetli hale gelmesi pek çok koloninin bağımsızlık savaşlarına yönelmesini tetiklemiştir. Kolonilerin bağımsızlığını kazandığı bu süreç, dekolonizasyon yani sömürgeciliğin sonlanması olarak isimlendirilmiştir. Doğru cevap B seçeneğidir.

Neo-kolonyalizm: Dekolonizasyon sonrasında bağımsızlığını kazanmış pek çok ülkenin eski sömürge güçleri ile olan ekonomik, siyasal ve kültürel bağlarının devam etmesi neo-kolonyalizm olarak adlandırılmıştır. Doğru cevap D seçeneğidir.

2000 yılında 189 devletin desteğiyle kabul edilen Binyıl Deklarasyonu (Millennium Declaration) çerçevesinde ortaya konulan Binyıl Kalkınma Hedefleri (Millennium Development Goals) az gelişmiş ve gelişmekte olan ülkelerin karşı karşıya kaldığı pek çok sorunun altını çizmektedir. Doğru cevap E seçeneğidir.