Güney Asya: Hindistan Örneği

Ülke ekonomisi son yirmi yıl içinde yıllık ortalama %5-6 oranında büyümektedir.

Hindistan bağımsızlığına 1947 yılında ulaşabilmiştir. Ülkede sosyal bölünmüşlük üst düzeydedir. Bir milyarı aşan nüfusun büyük bir kısmı kırsal alanda yaşamaktadır. Yoksulluk hâlâ ülkenin temel sorunlarından biridir.

Hint medeniyeti üç bin yıllık köklü bir tarihi geçmişe sahiptir. MÖ 2000’li yıllarda Kafkasya kökenli Arya kabileleri bölgeye gelerek, yarımadanın güneyinde yaşayan Dravit halkları ile kaynaştılar. Bu dönemin modern Hindistan açısından iki önemli sonucu olmuştur. Öncelikle bu iki topluluğun kaynaşması bölgede çok etkili bir inanç sistemi olan Hinduizm’in oluşumuna kaynaklık etmiştir.

Aryalar Hindu inançları ile desteklenen hiyerarşik ve katı bir toplumsal sınıf düzeni olan kast sistemini de bölgede yerleştirdiler.

Tüm kozmik sistemin ve bütün hayat formlarının birliğini temel alan ve birliğe doğru aşamacı bir ilerleme inancı taşıyan, yaratılışla gelen ve toplumsal rolünü yaparak bir sonraki hayatta ilerleme kaydedilebileceği inancına dayanan hiyerarşik kast sistemi bu şekilde yerleşik bir inanç sistemi ve toplumsal yapı olarak bölgede yerleşmiştir.

Hindistan’ın çok kültürlü arka planının şekillenmesinde etkili olan diğer bir gelişme MÖ beşinci yüzyılda doğup gelişen Budizm’dir. Buda olarak bilinen Siddharta Gautama’nın (MÖ 563-483) öğretilerine dayanan bu inanç sistemi Hinduizm’in hiyerarşik sistemini reddederek, birliğe ulaşmayı eşitlikçi temelde yeniden yorumlayan bir anlayışla birçok farklı ekollere ayrılarak geniş bir bölgeye yayılmıştır. Ancak Buda’nın öğretileri Hindistan’da başlı başına güçlü bir inanç sistemi olmaktan çok Hinduizm tarafından eritilmiş, yerleşik inançları belli bir düzeyde etkilemiştir.

Delhi Sultanlıkları olarak nitelenen bu devletler (Kutbiler, Balabanlılar, Kalaçlar, Tuğluklar, Lodiler) 1526 yılında Hindistan’da güçlü bir imparatorluk kuran Babür Devleti’ne yerlerini bıraktılar. Bu devletin kuruluşu ile 1858 yılına kadar sürecek olan ve Batılı yazarların Moğol Dönemi adını verdikleri Türk-Hint hanedanlığı dönemi başlamış oldu. Bu dönemde özellikle yarımadanın kuzeyinde İslam dini geniş bir yayılma alanı buldu ve aynı zamanda birçok dinî ekolün doğduğu bir merkez konumuna geldi

İngiltere, Fransa, Hollanda gibi ülkeler bu dönemde yerel emirliklerle ilişkiler geliştirmeye başladılar.

Artan İngiliz nüfuzuna karşı son isyan 1857 yılında İkinci Baburşah tarafından gerçekleştirildiyse de kanlı bir biçimde bastırıldı.

2 Ağustos 1858 tarihinde Hindistan Yönetimi Kanunu çıkartılarak bir Hindistan Bakanlığı kuruldu ve bölge yönetimi doğrudan İngiltere Krallığına bağlandı.

İngiltere ülkede üç farklı yönetim yapısı oluşturdu. Öncelikle bölge topraklarının yaklaşık %20’sini oluşturan 500 kadar küçük bölgeyi Maharacaların yönetmesine izin verildi. İkinci grup bölgeler İngiltere’nin etkisinde, ancak büyük toprak sahipleri ile işbirliği içinde yönetilen verimli arazileri içermekteydi. Üçüncü kısım ise doğrudan İngiltere tarafından yönetildi.

Kentsel, eğitimli mesleklerden gelen yeni grublar 1885 yılında kurulan Hindistan Kongre Partisi aracılığıyla taleplerini dile getirmeye başladılar. İngiliz yönetiminin Kongre tarafından dile getirilen taleplere karşı duyarsız bir tutum sergilemesi, bu taleplerin zamanla kitlesel gösteriler aracılığı ile dile getirilmesine neden oldu. 1919 yılında Amritsar’da barışçıl bir gösteriye askerler tarafından ateş açılması sonucunda 380 kişinin ölmesi binden fazla insanın yaralanması, Kongrenin bağımsızlık yönünde eylemlere yönelmesinin sembolünü oluşturdu.

1906 yılında kurulan Müslüman Ligi Partisi ülkede yaşayan Müslümanların ayrı bir bağımsız devlet olmaları yönünde faaliyet göstermiştir. Muhammet Ali Cinnah (1876-1948) bağımsızlık sürecinde örgütün ve ülke Müslümanlarının lideri olarak Kongre yönetimi ile açık bir çatışmanın içine girdi.

 1971 yılında Hindistan ordusunun desteğini alan Doğu Pakistan, kanlı bir iç savaş sonucunda Pakistan’dan ayrılarak Bangladeş adıyla bağımsızlığını ilan etti.

Modern Hindistan’ın yapılandırılmasında ve siyasal hayatın şekillenmesinde Nehru ailesinin belirleyici bir rolü bulunmaktadır. Baba Nehru ülkeyi 1964 yılında ölümüne kadar yönetecek, yerine geçen kızı Indira Gandhi (M. Gandhi ile bir yakınlığı yok), 1966’dan başlayarak, bir suikast sonucunda öldürüldüğü 1984 yılına kadar (bu sürenin 16 yılında başbakan olarak görev yaptı) ülkenin en güçlü siyasal aktörü olacaktır. Onun ölümüyle yerine oğlu Rajiv Gandhi geçecek ve o da bir suikastla öldürüldüğü 1989 yılına kadar başbakan olarak görev yapacaktır. Başka bir ifade ile 1947’den 1989’a kadar geçen 42 yıl içinde bu aile yaklaşık 28 yıl ülkeyi yönetmiş, dolaylı olarak mevcut yönetim üzerinde etkili olmuş ya da belirleyici bir muhalefet gücü olarak siyasette rol oynamıştır.

Soğuk Savaş sırasında Sovyetler Birliği ve Batı Bloku’nun dışında kalan ülkelerin kurduğu ve Hindistan lideri Nehru’nun öncülüğünü yaptığı uluslararası dayanışma ve iş birliği örgütü.

Hindistan kalabalık ve heterojen nüfus yapısına sahip bir ülkedir. 2011 nüfus sayımına göre Hindistan 1.210.193.422 insanı barındırmaktadır ve dünyanın Çin’den sonra en kalabalık ikinci ülkesidir. Son 10 yıllık nüfus artış ortalaması %17.64’ü bulmaktadır. Bu, ülke nüfusuna yılda yaklaşık olarak 18 milyon insanın katılması anlamına gelmektedir.

Ülkede resmî olarak tanınan 22 dil ve çok sayıda yine resmî olarak tanınan ikinci dil konuşulmaktadır. Ancak ülkede konuşulan dil sayısı bu rakamın çok üstündedir. Hindistan’da nüfus istatistiklerinde 114 farklı dil ve 210 farklı lehçe yer almaktadır. Bazı resmî rakamlar güncel olarak ülkede konuşulan dil sayısını 850 olarak göstermektedir.

Nüfusun yaklaşık %80’i Hindu dinindendir. Müslümanlar %13,4 ile ikinci büyük grubu oluşturmaktadırlar. Ayrıca nüfusun %2,3’ü Hristiyan, %1,9’u Sih ve %0,8’i Budist’tir. Hindistan nüfusunun kalabalık olması nedeniyle küçük nüfus oranları bile oldukça büyük nüfus gruplarına karşılık gelmektedir.

Kast terimi iki anlama karşılık gelmektedir. Bunlardan ilki, hiyerarşik olarak biçimlendirilmiş, akrabalık çevresinde oluşmuş meslek alanlarında (terziler, tacirler, işçiler gibi) yoğunlaşan sosyal gruplardır (Jatiler). İkinci anlamda kast daha çok sınıf benzeri büyük toplumsal grupları nitelemekte kullanılır (Varna). Bu anlamda kastlar dört temel grup ve ilave olarak “dokunulmazlar” olarak ifade edilen ötekileştirilmiş insanlardan oluşan karmaşık bir hiyerarşik yapıyı ifade etmektedir.

Her kast ancak belli meslekleri yapabilmekte, belli yemekleri yiyebilmekte, belli bir tarzda giyinebilmekte ve kendi arasında evlenebilmektedir. Sırasıyla Brahminler (rahipler ve bilginler), Kshatriyalar (askerler ve yöneticiler), Vaişyalar (tacirler, toprak sahipleri ve çiftçiler) ve Şudralar (işçiler, kirli işleri yapanlar) hiyerarşik kast gruplarını oluşturur.

Üniversiteye alımlarda, bürokraside alt kastlara kontenjan ayrıldığı için kast sisteminin sağladığı avantajlar nedeniyle insanlar bu konumlarını terk etmemektedirler.

1950-1980 yılları arasında Hindistan, devlet öncülüğünde planlamaya dayalı bir kalkınma politikası izledi. Bu süreç ekonomide kamu sektörünün büyümesine, korumacılığa bağımlı bir özel sektörün oluşmasına, devletin dağıtımı ve piyasayı sıkı bir biçimde kontrol ettiği bir ekonomik yapı doğurdu. Temel hedef kendi kendine yeten bir ülke olmaktı.

Hindistan ekonomisinin en büyük avantajlarından biri geniş bir iç pazara sahip olmasıdır. Bu durum, özellikle küresel krizlerin dengelenmesi açısından ülke ekonomisine dayanıklılık kazandırmaktadır.

1947 yılında İngilizler eski sömürge topraklarında Hindistan ve Pakistan olmak üzere iki farklı ülkenin bağımsızlığını tanımışlar, bazı prensliklerin hangi ülkeye bağlanacaklarına ise kendilerinin karar vermesi yönünde bir karara varmışlardı.

1962 yılında Çin birlikleri ülke sınırlarını geçerek Keşmir’in bir bölümünü kontrolü altına aldı. Bu savaş Hintli yöneticiler için izlenen dış politikayı revize etme yönünde bir uyarı olmuştur. Hindistan bölgesel sorunlarda askeri açıdan güçlü olmadıkça, küresel anlamda bir aktör olamayacağını anlamış, bağlantısızlık politikasını ikinci plana iterek, askeri ve ekonomik yapılanmaya ağırlık veren bir stratejiye yönelmek zorunda kalmıştır.

1971 yılında Doğu Pakistan’da özerklik talebini öne çıkaran Awami Birliği Partisinin 1970 seçimlerinde başarı kazanması üzerine Pakistan’ın bölgeye önce siyasi, sonra da askerî olarak müdahalesine tepki olarak Hindistan, bölgeye asker göndererek Pakistan ordusunu yenilgiye uğrattı. Hindistan’ın askerî desteğini alan Doğu Pakistanlılar, Bangladeş adı altında bağımsızlıklarını ilan ederek Pakistan’dan ayrıldılar.

Bölgesel çatışmaların önemli bir sonucu Hindistan’ın nükleer bir güce dönüşmesidir. Önceleri Çin’in sahip olduğu nükleer teknoloji ve silahlar, daha sonra ABD-Pakistan yakınlaşmasının bölgeye nükleer silahların yerleştirilme olasılığını güçlendirmesi, Hindistan’ın nükleer silah üretme konusundaki çabalarının başlıca nedenleridir. Pakistan’ın nükleer program başlattığını açıklamasından iki yıl sonra Hindistan 1974’te ilk nükleer silah denemesini gerçekleştirmiştir.

ABD-Hindistan yakınlaşmasının önemli sonuçlarından biri 2005 yılında iki ülke arasında sivil nükleer enerjinin kullanımı ve geliştirilmesi konusunda bir iş birliği antlaşmasının imza edilmesidir. Bu antlaşma ile Hindistan nükleer enerji konusunda ayrıcalıklı bir konum edinmektedir.

Hindistan federal parlamenter rejim ile yönetilen bir demokrasidir. Hindistan’da 28 federe devlet (Eyalet) ve 7 bölge yönetimi bulunmaktadır. Ülke bağımsızlığından bugüne rekabetçi çok partili bir sistemi, karşılaştığı birçok zorluğa rağmen kesintisiz olarak işletebilmiştir.

1950 yılında yürürlüğe giren Hindistan Anayasası dünyanın en kazuistik anayasalarından biridir. Anayasa 395 madde, 12 çizelge ve 4 ekten oluşmaktadır. Bugüne kadar Anayasa’da 97 değişiklik yapılmıştır. 

Diğer federal devletlerde olduğu gibi Hindistan’da da iki kamaralı (meclisli) bir yasama sistemi bulunmaktadır. Ülke genelinde seçim bölgelerinden genel oy ile seçilen temsilcilerden oluşan Halk Meclisi (Lok Sabha) ve federe devlet temsilcilerinden oluşan Devletler Konseyi (Rajya Sabha). Yasamanın her iki kanadına birlikte parlamento adı verilmektedir. Her iki kamaranın üye sayıları, seçim sistemleri ve görev süreleri birbirlerinden farklıdır. Parlamento, çalışmalarını Hintçe ve İngilizce olmak üzere iki dilde yürütmektedir.

 Lok Sabha yılda üç dönem hâlinde toplantılarını gerçekleştirir. Şubat-Mayıs ayları arasındaki toplantıya Bütçe dönemi; Temmuz-Ağustos dönemi toplantısına Muson dönemi; Kasım-Aralık toplantısına da Kış dönemi adı verilmektedir.

Hindistan Yüksek Mahkemesi bir başkan ve 25 yargıçtan oluşmaktadır. Yüksek Mahkeme üyeleri Hindistan vatandaşı olmak koşulu ile beş yıl süre ile bir yüksek mahkeme hâkimi olarak görev yapmış olanlar; on yıl süre ile bir yüksek mahkemede avukat olarak görev yapmış olanlar veya tanınmış hukukçular arasından cumhurbaşkanı tarafından atanmaktadırlar. Atanan bir yargıç 65 yaşına kadar görevde kalabilmektedir.

Pançayat kökeni çok eskilere giden kırsal yönetim birimleridir. Bu geleneksel yapılar farklı biçimlerde ve etkinlik düzeyinde varlıklarını sürdürmüşler, modern Hindistan’da yerel yönetim yapılarının da dinamiğini oluşturmuşlardır. 1959 yılında ülke genelinde ortak bir pançayat sistemi oluşturulması yönünde adım atılmış ve bu yapılar birbirleri ile bağlantılı üç kademeli bir yerel yönetim sistemine dönüştürülmüşlerdir. 1992 yılında Anayasa’da yapılan değişikliklerle bu birimlerin yetkileri genişletildi, kadınlara ve aşağı kastlara kontenjan üyelik verilmesi uygulamasına geçildi