GELİŞİMSEL YETERSİZLİKLERİN BAKIM VE REHABİLİTASYONU

Gözlemlenen davranışlar okul öncesinde otizmin gözlenen belirtileri arasında yer alır. Doğru yanıt A'dır.

""OSB olan bireylerin öğretim sürecinin odaklandığı temel alanlar dil, iletişim ve öz bakım ve toplumsal beceri alanları olmaktadır." Doğru yanıt D'dir.

Normal gelişim gösteren bireyler etraftaki olayları gözlemleyerek öğrenirken OSB'li bireylerde bu tür öğrenme gerçekleşemez. Doğru yanıt E'dir.

Bilişsel becerilerin gelişimi tüm OSB'li biereylerde doğrudan öz bakım becerilerinin öğretimini engelleyen bir durum olmayabilir. Doğru yanıt B'dir.

Tuvalet becerileri, gelişimin önemli bir parçasıdır ve sosyal ortamlarda kabul ile bağımsızlık için gereklidir. Doğru yanıt A'dır.

Öz bakım becerilerinin öğretimine başlamadan önce öğretiminin planlanması gerekebilir. Bunun için öncelikle hangi öz bakım becerisinin öğretileceğine karar verilmesi gereklidir ve buna bağlı olarak o beceriye ilişkin “beceri analizi “ oluşturmadır. Doğru yanıt A'dır.

Ayrık denemelerle öğretim, ipucu sistemleri, zincirleme öğretimi, doğal öğretim yöntemleri ve video modelle öğretim yöntemleri otizmli bireylerin gereksinim duydukları rutin, etkinlik, tepki ve becerilerin öğretiminde yaygın olarak kullanılan öğretim yöntem ve stratejilerinden bazılarıdır. Doğru yanıt D'dir.

Seçeneklerde sıralanan tüm öneriler geçerli olmakla birlikte ailenin öncelikle durumu anlayıp kabul etmesi gereklidir. Doğru yanıt E'dir.

Okul öncesi dönemde gözlenen özellikler:
• Başkalarının kendisine dokunmasından kaçınmak
• Kendini diğer insanlardan soyutlamak
• Başkalarının mimiklerini taklit etmemek
• Anne-babasının kendisine gülümsemesine
karşılık gülümseme davranışı göstermemek
• Günlük yaşamda konuşarak iletişim kurmamak
• Başkalarının söylediklerini anında ya da gecikmeli olarak papağan konuşması biçiminde tekrarlamak
• Kendisine adıyla seslenildiğinde hiçbir tepki vermemek
• Etrafındakilerin sıklıkla kullandığı bay-bay
yapma ya da öpücük verme gibi jestleri kullanmamak
• Kanat çırpma ya da parmak ucunda koşturma gibi tekrarlı davranışlar sergilemek
• Oyuncaklarla sıra dışı biçimlerde etkileşmek
• Rutinlere aşırı bağlılık göstermek
• Beslenmede aşırı seçici olmak
• Sıklıkla öfke nöbetleri geçirmek
• Bazı seslerden, ışıklardan vb. aşırı rahatsız
olmak

Bir uygulamanın etkililiğinin gösterilebilmesi
için bir başka deyişle, bir uygulamanın hedeflenen
değişikliğe neden olduğunu söyleyebilmek için bu
uygulamanın başka uygulamalara ya da kontrollere kıyasla daha olumlu sonuçlar verdiğini gösteren
deneysel araştırma sonuçlarına gereksinim vardır.
Herhangi bir uygulamayla elde edilen ya da edilmesi olası değişiklikler arasında neden sonuç ilişkisi kurabilmek için bu ilişkinin deneysel olarak
ortaya konması gerekir.
OSB alanında da bir uygulamanın ne düzeyde
bilimsel dayanağa sahip olduğu, o uygulamaya ilişkin yapılan araştırmaların özelliklerine ve sonuçlarına bağlıdır. Bilimsel nitelikli uygulama yeterli bilimsel dayanağa sahip uygulamadır.

deneyimlerinin birçoğunu etraflarında gerçekleşen sosyal olaylardan elde ederler. Yetersizliği olan
çocuklar ise sahip oldukları, gelişimsel özellikleri
nedeniyle günlük yaşam içerisinde etraflarında gerçekleşen olayları öğrenme fırsatına çeviremezler.
Bu nedenle bu tür özellikler gösteren çocukların
bağımsız bir yaşam için gereksinim duydukları birçok beceri ve kavramı kazanabilmeleri için etkili
öğretim programlarının geliştirilmesine gereksinim
duymaktadırlar. OSB’li bireylerde öğretim düzenlenirken ve öğretim yöntemi/sürecine karar verirken sıralanan özellikler akılda tutulmalıdır:
a. OSB’den orta ve ileri derecede etkilenmiş
olan bireyler normal gelişim gösteren akranlarına kıyasla daha düşük bir hızla öğrenirler.
b. OSB’den orta ve ileri derecede etkilenmiş
olan bireyler öğrendikleri becerilerin kalıcılığını ve genellenmesini sağlamakta çoğunlukla başarısız olmaktadırlar.
c. OSB’den orta ve ileri derecede etkilenmiş
olan bireyler ayrı ayrı öğretilen becerileri
birleştirmede sorunları vardır.
OSB olan bireylerde bakım sağlayacak kişiler işlevsel beceri öğretimini hedeflemelidir. Alanyazında OSB olan bireylere etkili öğretim sunma konusunda çok sayıda öğretim stratejisi ve uygulaması
vardır

İpucu Sunma: Genel olarak uygulamacı
yardımı olarak tanımlanan bu stratejiler; ipucu
sunarak OSB’li bireyin beklenilen davranışı sergilemesini sağlaması, ardından sergilenen davranışın bir sonucu olarak onu pekiştirmesini ve
performansa dayalı olarak ipucunu aşamalı biçimde silikleştirmesini içermektedir. İpuçları çeşitlilik gösterebilir. Alan yazında genel olarak beş
temel ipucu biçimden söz edilir: (a) sözel ipucu,
(b) jestsel ipucu, (c) görsel ipucu, (d) model ipucu
ve (e) fiziksel ipucu. OSB’li bireyin gelişim düzeyine ve gereksinimlerine dayalı olarak tek bir
ipucu kullanılacağı gibi birkaç ipucu çeşidi bir
arada sunulabilir. Bu noktada önemli olan bireyin gereksinim düzeyine, öğrenme biçimine ve
tercihlerine dayalı olarak en etkili bireysel ipucunu belirleyebilmektir.

Öz bakım becerileri hem kendi aralarında hem
de kendi içlerinde gelişimsel bir sıra izlerler. Örneğin, çocuklar giyinmeden önce soyunmayı öğrenirler. Kaşık kullanmadan önce elle yemeyi öğrenirler.
Küçük nesneleri tutma kaldırma becerisi elle yeme
becerisi için ön koşuldur. Her bir beceri kendi içinde basamaklandırılarak analiz edilebilir.
Beceri analizi ileri ve tersine zincirleme yoluyla
analiz edilebilir. İleri zincirleme yöntemi ile yaparken
becerinin basamakları yapılış sırasına göre önce yapılan basamaktan sonra yapılan basamağa doğru sıralanır. Tersine zincirleme yoluyla beceri analizi yapılırken ise, becerinin basamakları yapılış sırasına en son
yapılandan en önce yapılan basamağa doğru sıralanır.