GELİŞİMSEL YETERSİZLİKLERİN BAKIM VE REHABİLİTASYONU

Ülkemizde gelişimsel yetersizliklerin bakım ve rehabilitasyonu hakkındaki en kapsamlı yasal düzenleme 573 sayılı Özel Eğitim Hakkında Kanun Hükmünde Kararname'dir.

Doğru yanıt "A" seçeneğidir.

Türkiye Cumhuriyeti Anayasası’nın 41. maddesi ilenin korunması ve çocuk hakları üzerinedir.

Doğru yanıt "B" seçeneğidir.

Anayasa’nın 42. maddesi şu şekildedir: “Kimse, eğiti ve öğrenim hakkından yoksun bırakılamaz. Öğrenim hakkının kapsamı kanunla tespit edilir ve düzenlenir."

Doğru yanıt "C" seçeneğidir.

573 sayılı kanun hükmünse kararnamenin amacı, özel eğitim gerektiren bireylerin, Türk Milli Eğitimi’nin genel amaçları ve temel ilkeleri doğrultusunda, genel ve mesleki eğitim görme haklarını kullanabilmelerini sağlamaya yönelik esasları düzenlemektir.

Doğru yanıt "D" seçeneğidir.

2022 sayılı kanuna göre Muhtaç, Güçsüz ve Kimsesiz Türk Vatandaşlarına Aylık Bağlanması için gereken yaş 65 yaşın doldurmuş olmasıdır.

Doğru yanıt "E" seçeneğidir.

Bakıma muhtaçlık aylığı için gereken koşullar

Doğru yanıt "E" seçeneğidir.

5378 sayılı Kanun’da “Erişilebilirlik” ayrı bir başlık olarak ele alınmış ve şu şekilde ifade edilmiştir; “Yapılı çevrede engellilerin erişilebilirliğin sağlanması için planlama, tasarım, inşaat, imalat, ruhsatlandırma ve denetleme süreçlerinde erişilebilirlik standartlarına uygunluk sağlanır." 

Doğru yanıt "B" seçeneğidir.

Kanun’un 11. maddesinde; “Yeni doğan, erken çocukluk ve ço- cukluğun her dönemi fiziksel, işitsel, duyusal, sosyal, ruhsal ve zihinsel gelişimlerinin izlenmesi, genetik ge- çişli ve engelliliğe neden olabilecek hastalıkların erken teşhis edilmesinin sağlanması, engelliliğin önlenmesi, var olan engelliliğin şiddetinin olabilecek en düşük seviyeye çekilmesi ve ilerlemesinin durdurulmasına ilişkin çalışmalar Sağlık Bakanlığı’nca planlanır ve yürütülür” ifadesi  yer almaktadır.

Doğru yanıt "C" seçeneğidir.

5378 sayılı Kanuna göre engel derecesi % 80’den fazla olursa veya herhangi bir kanuni yükümlülüğü olmamasına karşın engelli çalışanı varsa işveren tarafından ödenen sigorta priminin tamamı Hazine tarafından karşılanmaktadır.

Yatılı bakım merkezlerine, 24 saatlik bakım hizmetine karşılık olarak merkeze iki aylık net asgari ücret tutarında ödeme yapılmaktadır. Doğru yanıt "E" seçeneğidir.

Anayasa’nın 42. maddesi yurttaşların eğitim ve öğretim haklarını düzenlemektedir. Anayasa’nın 42. maddesi şu şekildedir: “Kimse, eğitim ve öğrenim hakkından yoksun bırakılamaz. Öğrenim hakkının kapsamı kanunla tespit edilir ve düzenlenir. Eğitim ve öğretim, Atatürk ilkeleri ve inkılâpları doğrultu­sunda, çağdaş bilim ve eğitim esaslarına göre, Dev­letin gözetim ve denetimi altında yapılır. Bu esaslara aykırı eğitim ve öğretim yerleri açılamaz. Eğitim ve öğretim hürriyeti, Anayasaya sadakat borcunu ortadan kaldırmaz. İlköğretim, kız ve erkek bütün vatandaşlar için zorunludur ve Devlet okullarında parasızdır. Özel ilk ve orta dereceli okulların bağlı olduğu esaslar, Devlet okulları ile erişilmek istenen seviyeye uygun olarak, kanunla düzenlenir. Devlet, maddî imkânlardan yoksun başarılı öğrencilerin, öğrenimlerini sürdürebilmeleri amacı ile burslar ve başka yollarla gerekli yardımları yapar. Devlet, durumları sebebiyle özel eğitime ihtiyacı olanları topluma yararlı kılacak tedbirleri alır. Eğitim ve öğretim kurumların­da sadece eğitim, öğretim, araştırma ve inceleme ile ilgili faaliyetler yürütülür. Bu faaliyetler her ne suret­le olursa olsun engellenemez. Türkçeden başka hiçbir dil, eğitim ve öğretim kurumlarında Türk vatandaşlarına ana dilleri olarak okutulamaz ve öğretilemez. Eğitim ve öğretim kurumlarında okutulacak yabancı diller ile yabancı dille eğitim ve öğretim yapan okulların tâbi olacağı esaslar kanunla düzenlenir. Milletlerarası antlaşma hükümleri saklıdır”.

I,II,III,IV . maddeler doğru olduğundan doğru cevap C’dir.

Anayasa’nın 61. maddesi sosyal güvenlik açısından özel olarak korunmaya alınması gerekleri açıkça tanımlamıştır. Bu maddenin ikinci fıkrası şu şekildedir: “Devlet, sakatların korunmalarını ve toplum hayatına intibaklarını sağlayıcı tedbirleri alır.” Bu madde ile Devlet yetersizliği olan bireylerin devlet tarafından korunacağını ve topluma uyumları için gerekli tedbirlerin devlet tarafından alınacağının garantisini vermektedir. Doğru cevap E’dir.

Kanun Hükmünde Kararname’nin ikinci ilkesi, “Özel eğitime erken başlamak esastır” şeklindedir ve bu ilke erken çocuklukta özel eğitim hizmetleri sunulmasını zorunlu kılmaktadır. Bu ilke ile KHK, özel eğitim gerektiren bireylerin tanılanması süre­cinden hemen sonra özel eğitim hizmetlerine yön­lendirilmesinin önünü açmaktadır ve bunun yapıl­masının da esas olduğunu belirtmektedir. Doğru cevap B’dir.

573 Sayılı Özel Eğitim Hakkında Kanun Hükmünde Kararname’nin üçüncü ilkesi “Özel eğitim hizmetleri, özel eğitim gerektiren bireyleri sosyal ve fiziksel çevre­lerinden mümkün olduğu kadar ayırmadan planlanır ve yürütülür” şeklindedir. Bu ilke, özel gereksinimi olan bireylerin toplumun ayrılmaz birer ferdi olarak kabul edilmesi açısından oldukça önemlidir. Aynı zamanda bu madde özel gereksinimi olan bireylerin bakım ve rehabilitasyonun özel eğitimin en temel ilkesi olan en az kısıtlayıcı ortam ilkesi çerçevesinde düzenlenmesi gerektiğini belirtmektedir. Tüm eğintim hizmetlerinin bu ilke doğrultusunda planlanma­sı ve uygulanması, özel gereksinimi olan bireylerin toplum tarafından kabulünü sağlamasının yolunu açacaktır. Doğru cevap A’dır.

Altıncı ilke, “Özel eğitim gerektiren bireyler için bireyselleştirilmiş, eğitim planı geliştirilmesi ve eğitim programlarının bireyselleştirilerek uygulanması esas­tır” şeklindedir ve hem genel eğitim ortamlarında hem de özel eğitim kurumlarında özel eğitimin vazgeçilmez unsuru olan bireyselleştirilmiş eğitim programlarının hazırlanması ve uygulanmasını zo­runlu kılmaktadır. Benzer şekilde, gelişimsel yeter­sizliği olan bireylerin bakım ve rehabilitasyonunun yetersizliği olan bireylerin gereksinimleri temelinde bireyselleştirilmesini, bu yönde düzenlemelerin ku­rumlar tarafından yapılmasını ve bu düzenlemele­rin iş birliği içinde yapılması gerektiğini yasal ola­rak güvence altına almaktadır. Doğru cevap C’dir.

5378 sayılı En­gelliler Kanunu, 573 sayılı KHK’den farklı olarak bu Kanun’un esaslarında erişilebilirliğin sağlanma­sı, engellilerin ve engelliliğin her tür istismarının önlenmesi de yer almaktadır. Ayrıca, engellilere yönelik yasal düzenlemelerde Aile ve Sosyal Poli­tikalar Bakanlığının görüşü alınır ifadesi ile ilgili Bakanlık bu konuda koordinatör Bakanlık olarak yetkilendirilmiştir. Doğru cevap D’dir.

2022 sayılı 65 Yaşını Doldurmuş Muhtaç, Güçsüz ve Kimsesiz Türk Vatandaşlarına Aylık Bağlanması Hakkında Kanun” un yürürlüğe girmesiyle birlikte; hiçbir sosyal güvencesi ve geliri bulunmayan engellilere üç aylık dönemler hâlinde engel oranlarına göre farklı miktarlarda maaş bağlanmaktadır. Bu Kanun’a göre; %40-69  (yüzde kırk- yüzde altmış dokuz) engelli aylığı, %70 (yüzde yetmiş) ve üzeri engelli aylığı ve 18 yaş altı engelli yakını aylığı verilmektedir.

26960 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Özel Huzurevleri ile Huzurevi Yaşlı Bakım Merkezleri Yönetmeliği kapsamında açılan ve faaliyet göste­ren kuruluşlar bedensel engeli veya yaşlılığa bağlı hastalığı nedenleriyle bakıma muhtaç yetersizliği olanlara da bakım hizmeti verebilir. Bu koşullarda aşağıda belirtildiği gibi Sosyal Hizmetler ve Çocuk Esirgeme Kurumu Genel Müdürlüğü tarafından ödeme yapılmaktadır:

Devlet Memurları Kanunu’na göre; “Kurum ve kuruluşlar çalıştırdıkları personele ait kadrolarda %4 oranında engelli personel çalış­tırmak zorundadır. %4’ün hesaplanmasında ilgili kurum veya kuruluşun (taşra teşkilatı dâhil) top­lam dolu kadro sayısı dikkate alınır” ifadesi kamu kurum ve kuruluşlarında yetersizliği olan bireyleri istihdam edilmesi belirlemektedir. Doğru cevap D’dir. 42