GELİŞİMSEL YETERSİZLİKLERİN BAKIM VE REHABİLİTASYONU - Deneme Sınavı - 4

Bakıma muhtaç özürlünün özellikleri dikkate alınarak aşağıda belirtilen bakım hizmetleri sunulur. a. Kişisel bakım hizmetleri; 1. Banyo yaptırılması 2. Tuvalet ihtiyacını gidermede yardım edilmesi ve gerektiğinde temizliğinin yapılması 3. Tırnaklarının kesilmesi 4. Saçlarının taranması 5. Dişlerinin temizlenmesi 6. Yemek ve içecek ihtiyacının giderilmesi 7. El, yüz ve ayak temizliği 8. Sakal tıraşının yapılması 9. İstenmeyen tüylerin temizlenmesi 10. Elbiselerinin giydirilmesi ve çıkarılması 11. Burun ve kulak temizliğinin yapılması 12. Yatağının temizlenmesi ve düzeltilmesi 13. Odasının temizlenmesi 14. Çamaşırlarının yıkanması gibi hizmetleri içerir.

Tuvalet öğretimi planlanırken mesane kontrolünün sağlanmış olması bir başka deyişle belli bir boşaltım örüntüsünün ve kuru kaldığı zamanların olması ön koşuldur. Yürüme, görme, basit sözel yönergelerin anlaşılması gibi beceriler zorunlu olmayabilir ancak bu becerilerin varlığı yapılacak öğretimi kolaylaştıracaktır. Bireyde tuvalet öğretimini kolaylaştırıcı işaretçilerin olması ve tuvaleti geldiğinde rahatsızlık hissetmesi öğretim sürecini kolaylaştırcaktır. Ayrıca tuvalete tek başına gidebilmesi, temel soyunma giyinme için gerekli ince motor becerilere (tutma, açma) sahip olması, 3-5 dk oturmuş vaziyette kalabilmesi, basit yönergeleri anlayabilmesi bu öğretim sürecinin planlamayı kolaylaştıracaktır.

OSB’li bireylere tuvalet yapma becerisinin kazandırılmasında yaşı, dikkat süresi sahip olduğu psikomotor beceriler ve tuvalete yapma becerisindeki düzeyi göz önünde bulundurlar.

Ayrık denemelerle öğretim, ipucu sistemleri, zincirleme öğretimi, doğal öğretim yöntemleri ve video modelle öğretim yöntemleri otizmli bireylerin gereksinim duydukları rutin, etkinlik, tepki ve becerilerin öğretiminde yaygın olarak kullanılan öğretim yöntem ve stratejilerinden bazılarıdır.

Alan yazında genel olarak beş temel ipucu biçimden söz edilir: (a) sözel ipucu, (b) jestsel ipucu, (c) görsel ipucu, (d) model ipucu ve (e) fiziksel ipucu.

Bazı aileler resmî bir destek almadan çocuklarının bakımını sağlarken bazıları uzman yardımına ihtiyaç duyar. Bu yönlendirmeler kapsamında kısaca uzmanların yapabilecekleri sorumlulukları şu şekilde sıralayabiliriz: • OSB olan bireylerin ailelerine duygusal ve sosyal destek sağlamak • Bakım hizmetleri konusunda bakıcı aile fertlerine yönelik rehberlik, danışmanlık ve eğitim hizmeti vermek • Ailelere okula devam eden çocuklarının yetersizlikleri odaklanmaları yerine başarıları ve yeterlilikleri üzerinde odaklanmalarını sağlayarak aile yapısını ve organizasyonunu güçlendirmek • Gerektiğinde normal gelişim gösteren yetişkin ve bireylerin çocuklarındaki yetersizlik durumunu kabullenmeleri için çaba göstermek • Gerektiğinde yetersizliği olan çocukların bakımı, eğitimi, rehabilitasyon hizmetleri hakkında aile ya da öğretmenlere bilgi vermek • OSB olan çocukların yaşamlarını kendi başlarına idare edecekleri becerilerin neler olduğunu, kendini yönetmek ve kendini savunmak konusunda gerekli bilgileri aktarmak • Ailelere OSB olan çocuklarının durumu ile ilgili ortaya çıkabilecek sıkıntıları ile baş etmede kullanacak yöntemleri ve yardım alacakları meslek grupları ile ilgili bilgi vermek • Gerektiğinde aileye ya da bireye cihaz, para, ilaç vb. elle tutulabilir desteklerin sağlanması için yönlendirmeler yapmak • Bakım hizmetleri konusunda bakıcı aile fertlerine yönelik rehberlik/yönlendirme hizmeti vermek

Gözlemlenen davranışlar okul öncesinde otizmin gözlenen belirtileri arasında yer alır. Doğru yanıt A'dır.

""OSB olan bireylerin öğretim sürecinin odaklandığı temel alanlar dil, iletişim ve öz bakım ve toplumsal beceri alanları olmaktadır." Doğru yanıt D'dir.

Normal gelişim gösteren bireyler etraftaki olayları gözlemleyerek öğrenirken OSB'li bireylerde bu tür öğrenme gerçekleşemez. Doğru yanıt E'dir.

Bakıma muhtaç olan engelli bireylerin sosyal hayata uyum ve katılımına, bağımsız
yaşama becerisine yönelik sosyal, kültürel,
sanatsal ve sportif etkinliklere katılması konusunda destek hizmetlerinde bulunma psikososyal destek kapsamında yer almaktadır.

Gelişimsel yetersizliği
olan bireylerin gereksinim duyduğu psikososyal
destek hizmetleri ise şunlardır;
• Bakıma muhtaç olan engelli bireylerin ailelerinin, engelli bireyi ve engel durumları
kabul etmelerine, konu hakkında bilgilendirilmelerine yönelik bireysel veya grup çalışmaları yapılması
• Bakıma muhtaç olan engelli bireylerin engel durumunu ve içinde bulunduğu durumu kabullenmelerine, konu hakkında
bilgilendirilmelerine, gelişim alanlarının
desteklenmesine yönelik bireysel veya grup
çalışmaları yapılması
• Bakıma muhtaç olan engelli bireylerin ve
ailelerinin sosyal hakları ve var olan kaynakların kullanılmasına yönelik bireysel veya
grup çalışmaları yapılması
• Bakıma muhtaç olan engelli bireylerin sosyal hayata uyum ve katılımına, bağımsız
yaşama becerisine yönelik sosyal, kültürel,
sanatsal ve sportif etkinliklere katılması konusunda destek hizmetlerinde bulunma
• Bakıma muhtaç olan engelli bireylerin yalnızlık, umutsuzluk, intihar eğilimi, stresi
depresyon, reddedilme gibi olumsuz durumlardan kurtarılmasına yönelik bireysel veya
grup çalışmaları yapılması (MEB, 2013)

Anne-baba arasındaki akrabalık ve  kan uyuşmazlığı, plasentanın anne rahminden erken ayrılması ve plasenta yetersizliği gibi durumlar çocuğun beyninde gelişim bozukluğuna neden olabilmektedir ve bu durumlar doğum öncesi nedenlerdir.

Türkiye’de 573 sayılı Özel Eğitim Hakkında Kanun Hükmünde Kararname hükümlerine göre hazırlanan Millî Eğitim Bakanlığı Özel Eğitim Hizmetleri Yönetmeliği’nde süreğen hastalık “gelişim dönemi içerisinde, bireyin sürekli bakım ve tedavi gerektiren hastalığı nedeniyle eğitim performansının ve sosyal uyumunun olumsuz yönde etkilenmesi durumu” olarak tanımlanmaktadır.

Doğumdan önce ya da doğum sırasında oluşan serebral palsiye konjenital serebral palsi denilmektedir ve vakaların %70’ini konjenital serabral palsi oluşturmaktadır. Diğer tür olan akiz serebral palsi doğumdan sonra çocukluğun ilk dönemlerinde ortaya çıkmaktadır ve genellikle kazalardan, beyin enfeksiyonlarından veya çocuk istismarından kaynaklanan beyin hasarının bir sonucudur.

Serebral palsinin beş tipi bulunmaktadır. Bunlar spastik tip, hipotonik tip, atetoid tip, ataksik tip ve karışık tiptir. Spastik tip en bilinen serebral palsi türüdür.

Bilişsel becerilerin gelişimi tüm OSB'li biereylerde doğrudan öz bakım becerilerinin öğretimini engelleyen bir durum olmayabilir. Doğru yanıt B'dir.

Tuvalet becerileri, gelişimin önemli bir parçasıdır ve sosyal ortamlarda kabul ile bağımsızlık için gereklidir. Doğru yanıt A'dır.

Öz bakım becerilerinin öğretimine başlamadan önce öğretiminin planlanması gerekebilir. Bunun için öncelikle hangi öz bakım becerisinin öğretileceğine karar verilmesi gereklidir ve buna bağlı olarak o beceriye ilişkin “beceri analizi “ oluşturmadır. Doğru yanıt A'dır.

Ayrık denemelerle öğretim, ipucu sistemleri, zincirleme öğretimi, doğal öğretim yöntemleri ve video modelle öğretim yöntemleri otizmli bireylerin gereksinim duydukları rutin, etkinlik, tepki ve becerilerin öğretiminde yaygın olarak kullanılan öğretim yöntem ve stratejilerinden bazılarıdır. Doğru yanıt D'dir.