GELİŞİMSEL YETERSİZLİKLERİN BAKIM VE REHABİLİTASYONU - Deneme Sınavı - 31

Evde bakım hizmetleri, engelli/yetersizliği, yaşlı, süreğen hastalığı olan veya hastalık sonrası iyileşme döneminde bulunan bireyleri yaşadıkları ortamda destekleyerek, sosyal hayata adaptasyonlarını sağlamak, yaşamlarını mutlu ve huzurlu bir biçimde devam ettirerek toplumla bütünleşmelerini sağlamak, aile üyelerinin bakım sorumluluğunu hafifletmek için birey ve aileye sunulan psikososyal, fizyolojik ve tıbbi destek hizmetleri ile sosyal hizmetleri içeren bir bakım modeli şeklinde tanımlanmaktadır. Doğru cevap E'dir.

Evde bakım hizmetlerinde temel amaç, yetersizliği olan bireylerin kaliteli, gereksinimleri doğrultusunda ve düşük maliyetli hizmet almasıdır. Doğru cevap D'dir.

İnformal bakım hizmetleri aile bireylerinin veya yakınlarının verdikleri hizmetlerdir.Doğru cevap A'dır.

Kısa süreli bakım, genel olarak tıbbi hizmetlerden oluşmaktadır. 30 gün ile sınırlandırılmıştır.Doğru cevap C'dir.

Bazı hastalık ve yetersizlik durumlarında bireye ulaşabilmenin tek yolu evde bakım hizmetleridir.Bu evde bakım hizmetlerinin avatajlarından birisidir. Doğru cevap E'dir.

Doğal gelişim gösteren çocukların 0-6 ay arasında en az bir kez, 12-18 ay arası, 2-3 yaş arası ve 5-6 yaş arasında ise birer kez gelişim testi yaptırmaları önerilmektedir. Doğru cevap E’dir.

Gelişimsel yetersizliği olan bireylere verilen kurum bakım hizmeti üç bakanlığa bağlı kurumlar tarafından yürütülmektedir. Bu bakanlıklar, Millî Eğitim Bakanlığı, Sağlık Bakanlığı ve Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığıdır. Doğru cevap A'dır.

Gelişimsel yetersizliği olan bireylere verilecek olan bakım hizmetinin planlanma sürecinin bazı bileşenleri ve aşamaları içermektedir. Bu temel bileşenler ve aşamalar şunlardır; (a) değerlendirme, (b) bakım gereksinimlerinin tanımlanması, (c) bakım planı hazırlama, (d) bakım planını uygulama ve (e) gözden geçirme.

Bakım hizmetleri sunulurken dikkat edilmesi gereken bazı durumlar şunlardır:

• Gelişimsel yetersizliği olan bireye ve bireyin ailesine karşı güler yüzlü olunmalı, hoşgörülü ve saygılı davranılmalıdır.

• Gelişimsel yetersizliği olan bireyler içten ve oldukça samimi bir şekilde dinlenilmelidir.

• Gelişimsel yetersizliği olan bireylerin kendi yetersizlik durumlarına ilişkin tıbbi veya teknik açıklamalar yapılması gerekiyorsa, sade ve yalın bir şekilde anlatılmalıdır.

• Gelişimsel yetersizliği olan bireylere karşı empatik davranılmalıdır.

• Bakım hizmetinin sağlanacağı ortamın fiziksel açıdan uygun olmasına dikkat edilmelidir.

• Bakım sağlanırken engelli bireyin özel hayatına saygı duyulmalı, mahremiyeti korunmalıdır.

Dr. Rusk tarafından    ABD’de  ilk rehabilitasyon merkezi kurulmuştur. Doğru cevap B'dir.

Gelişimsel yetersizliği olan bireylere yönelik bu başlık     altında Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı tarafından sunulan hizmetler yer almaktadır. Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı gelişimsel yetersizliği olan bireyler şu alanlarda hizmet sunmaktadır: (a) evde bakım hizmeti, (b) yatılı bakım ve rehabilitasyon merkezi, (c) umut evleri ve (d) özel bakım merkezleri. Doğru cevap E'dir.

Ortopedik yetersizlik, sinir sisteminin zedelenmesi, kazalar, travmalar, doğumsal anomalileri, hastalıklar ya da genetik problemler nedeniyle kas, iskelet ve eklemlerin işlevlerini yerine getirememesi olarak tanımlanmaktadır. Ortopedik yetersizliği olan bireyler nöromotor yetersizliklere de sahip olabilirler. Doğru cevap C'dir.

Bilindiği gibi yetersizliklerin birçok nedeni olabilmektedir ve bu nedenler içinden hangisinin yetersizliğe doğrudan neden olduğunu belirlemek çoğu zaman mümkün olmamaktadır. Fiziksel ya da sağlık yetersizliklerinin nedenlerini doğum öncesi, doğum sırası ve doğum sonrası nedenler olarak üç başlık altında toplamak mümkündür.

Doğum Öncesi Nedenler: Anne-baba arasındaki akrabalık, kan uyuşmazlığı, annenin leğen kemiğinin dar olması, anne yaşının 20’nin altında ya da 35’in üstünde olması, annenin yaptığı doğum sayısı, baba yaşının yüksek olması, hormonal bozukluklar, annede şeker hastalığı, hamilelikte yaşanan duygusal travmalar, annenin madde bağımlılığı, annenin hamileliğinin özellikle ilk üç ayında geçirdiği kızamık, suçiçeği gibi bulaşıcı hastalıklar, gebelik sürecinde annenin röntgen ışınına maruz kalması, annenin aldığı bazı ilaçlar, annenin gebeliği sonlandırma çabaları, geçirdiği travmalar, kötü ya da yetersiz beslenme, plasentanın anne rahminden erken ayrılması, plasenta yetersizliği gibi durumlar çocuğun beyninde gelişim bozukluğuna neden olabilmektedir. Doğum öncesinde bebeğin anne karnında omurga kemiklerinin tam olarak kapanamamasından kaynaklanabilen spina bifida bu gruba örnek olarak verilebilir. 

Doğum Sırasındaki Nedenler: Doğumun zor olması ve bebeğin oksijensiz kalması, özellikle hastane ortamında yapılmayan doğumlarda sıkça karşılaşılan doğum travmaları, hastane ortamında yapılmayan zor doğumlar, çoğul gebelik, erken doğum, bebekte sarılık, müdahaleli doğum (forseps, vakum kullanımı), düşük bebek ağırlığı doğum sırası nedenler arasında sayılabilmektedir.

Doğru cevap A'dır.

Fiziksel yetersizliği iki şekilde sınıflamak mümkündür. Birincisi yetersizliğin yoğunluğuna göre yapılabilecek sınıflamadır; hafif, orta ve yoğun.

İkinci sınıflama türü ise, fiziksel yetersizliğin oluşum şekline göre yapılabilecek bir sınıflamadır. Bu sınıflama da sinir sistemi ile ilgili olan fiziksel yetersizlik, kas – iskelet sistemi ile ilgili olan fiziksel yetersizlik ve sağlıkla ilgili fiziksel yetersizlik olmak üzere üç şekilde yapılabilmektedir.

Doğru cevap B'dir.

1. Hafif Derecede Yetersizlik: Yetersizliği olan bireyin kişisel gereksinimlerini bağımsız olarak karşılayabilmesi, günlük yaşamını sürdürmede herhangi bir alete ya da desteğe gereksinim duymaması, yaşamını bağımsız olarak ya da çok az bağımlı olarak sürdürebilmesi, tedavi ve eğitim desteği sağlandığında motor becerilerinin niteliğinin artma potansiyeline sahip olması, tedavi ve eğitim desteği sağlanmadığında ise motor becerilerinin niteliğinde gerileme ihtimalinin olması durumudur.

2. Orta Derecede Yetersizlik: Yetersizliği olan bireyin günlük yaşamını sürdürmede az da olsa desteğe gereksinim duyması, bazen bağımsız olabilmesi, işlevsel baş kontrolüne sahip olması, eklemlerinde işlevlerini sınırlayan ve ağrıya neden olan şekil bozukluklarının olması, bireysel gereksinimlerinde yardımcı aletleri (yürüme cihazı, koltuk değneği, uyarlanmış aletler) kullanması, okul başarısını ya da yaşına uygun motor becerilerin kazanılmasını engelleyen duyu-algı bozukluklarının olması durumudur.

3. Ağır Derecede Yetersizlik: Yetersizliği olan kişinin tekerlekli sandalyeye ve desteğe bağımlı olması, bireysel gereksinimlerini karşılamada tam bağımlı olması, baş kontrolünün zayıf olması, eklemlerinde işlevlerini sınırlayan ve ağrıya neden olan şekil bozukluklarının olması, okul başarısını ve yaşına uygun motor becerilerin kazanılmasını engelleyen duyu-algı bozukluklarının olması durumudur.

Doğru cevap E'dir.

Serebral palsinin beş tipi bulunmaktadır. Bunlar spastik tip, hipotonik tip, atetoid tip, ataksik tip ve karışık tiptir. Doğru cevap D'dir.

Serebral Palsi (Beyin Felci – CP): Doğum öncesi, doğum sırası ya da doğum sonrası erken çocukluk çağında (0-7 yaş), beyinde meydana gelen bir hasara bağlı olarak ortaya çıkan yürüme, hareket ve duruş bozuklukları ile seyreden bir bozukluktur. Doğru cevap A'dır.

Rett sendromu çoğunlukla kızlarda görülen, genetik temelli ağır zihinsel gerilik ve otistik özelliklerin görüldüğü ilerleyici sinir sistemi ile ilgili bir bozukluktur. Doğru cevap B'dir.

Epilepsi nöbetlerle kendini gösteren, hareket, duyu ve davranış bozukluğuna ve bilinç kaybına neden olan, beyindeki elektriksel işlev düzensizliğinden kaynaklanan sinir sistemi ile ilgili bir anormalliktir. Doğru cevap A'dır.

Kistik fibrozis çocukluk ve ergenlik çağının genetik geçişli bir hastalığıdır. Bu hastalıkta salgı bezlerinden aşırı yoğun ve yapışkan bir madde salgılanmaktadır. Akciğerler, karaciğer, pankreas ve bağırsak gibi organlar bu salgı ile kaplanarak işlevlerini yerine getiremeyecek hâle gelirler. İyi bir tedavi ile hastaların %70’i 20 yaşına kadar yaşayabilmektedir. Hastalığın tam tedavisi henüz bilinmemektedir. Doğru cevap C'dir.